Co si� sta�o z niebem? Nienawidzi si� go teraz, wype�nione jest wrogo�ci�, gro�b� i �mierci�...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

By�a wiadomo��, �e polskie oddzia�y przekroczy�y granic� i wkroczy�y do Prus. Ale naloty s� coraz cz�stsze, g�os spikera radiowego og�aszaj�cego "alarm dla miasta Warszawy", przeplata si� co chwila z weso�� dziarsk� muzyk� wojskow�. Nasz pobyt w Konstancinie coraz jest trudniejszy. Niewiele wiemy w gruncie rzeczy, co si� dzieje w Warszawie, wszyscy s� tam, a my tkwimy w domu, na tarasie albo w ogrodzie, dzie� i noc s�uchaj�c nieba, czy zn�w odezwie si� tym strasznym pulsowaniem. Mama jest roztrz�siona, ale to dziwne, nie przelotami czy dalekim bombardowaniem, ale cisz�, czekaniem, nads�uchiwaniem, zmy�kami s�uchu, kt�ry nam podaje fa�szywe g�osy z nieba. Przychodzi do nas pan Gustaw Wertheim, s�siad z Kr�lewskiej G�ry. Nie tak dawno zbudowa� sobie tam wspania�� will� z rosarium, basenami i g��bokimi podziemiami, w kt�rych mia� dot�d bar, pok�j my�liwski i inne snobistyczne pomieszczenia, a teraz zamienia te swawole na schrony. Przyszed�, wiedz�c o r�kopisach, zaproponowa� ukrycie ich w tych w�a�nie piwnicach. Poprosi�, �eby�my wieczorem przyjecha�y do nich te piwnice zobaczy�. Jego samochodem ze zgaszonymi �wiat�ami pojecha�y�my na Kr�lewsk� G�r�. Nagle par� godzin jak z innej sztuki. Ciep�a noc, pe�nia ksi�yca, przepi�knie urz�dzony salon muzyczny, ciemny, bo drzwi otwarte na pachn�cy ogr�d, �wiat�o ksi�yca wlewa si� do wn�trza i cudowna muzyka. "Trio" Schuberta, znakomicie nagrane. Nikt nic nie m�wi, tylko siedzimy i s�uchamy, i patrzymy na to przepi�knie urz�dzone wn�trze, gdzie l�ni� si�, z�oc� i srebrz� s�abo rozmaite �liczne przedmioty. Jaka� ofiarowana nagle �aska ciszy i muzyki. Ale mama wychodz�c prosi pana Wertheima, �eby nas jutro rano zabra� autem do Warszawy. Cho� troch�, par� godzin, chce tam poby�, nie mo�e znie�� siedzenia w Konstancinie. Mamy z nim jecha� rano i albo wr�ci� wieczorem, albo zosta� w domu na Brzozowej. Po drodze do Warszawy pierwszy raz widok zbombardowanego domu na skarpie ko�o ko�ci�ka na Ursynowie. W dachu z czerwonych dach�wek czarna okr�g�a jama jak otwarte usta, przedziwny obraz gwa�tu. W Warszawie do naszego domu na Brzozowej wej�� nie mo�na, bo ca�y zaj�ty przez wojsko, na balkonie mojego pokoju obs�uga dzia�ka przeciwlotniczego. Nasza Halinka mieszka u Deca, kt�ry jednak opiekuje si� ca�ym domem, a nawet troch� dowodzi, bo przecie� by� w Legionach. Bibcio tak�e jest u Dec�w. Nie bardzo wiem, co mamy zrobi� ze sob�. Idziemy w stron� Mazowieckiej. Miasto �yje swoim �yciem, sklepy otwarte, nawet kina czynne, wszystkie tylko szyby pozaklejane na krzy� paskami i plakaty z Rydzem i �o�nierzem. Ale mo�na kupi� prawie wszystko i nie zna� pop�ochu. Mama, widz�, od�ywa i odpr�a si�, patrzy na mnie b�agalnymi oczami - �eby tylko tu zosta�, nie wraca� do Konstancina. Na moje przypuszczenia, �e naloty mog� si� wzm�c, odpowiada, �e z pewno�ci� centrum otwartego miasta nie mo�e by� bombardowane, �e wojna toczy si� daleko, a �e zosta�y zbombardowane lotniska, w�z�y kolejowe i fabryki - to przecie� nie ludno�� cywilna. �e tu mamy wszystkich bliskich, wi�c �atwiej przeby� ten czas ci�ki, ale �e to nie mo�e trwa� d�ugo. Anglia i Francja wypowiedzia�y wojn� Niemcom, a w mie�cie powsta�a Stra� Obywatelska, kt�ra zadba o porz�dek. Tak, tak, mama ma racj�, tu jest o wiele ra�niej, zw�aszcza, �e spotkana na placu Ma�achowskiego mi�a pani Wilderowa, matka El�uni, zaprasza nas do siebie serdecznie. Maj� ogromne mieszkanie w samym centrum, wi�c bezpieczne, na �lepym za�omku ulicy Czackiego, kt�ry to za�omek nazywa si� optymistycznie Dowcip. Idziemy tam zaraz. Ogromna solidna kamienica nr 9 wzbudza zaufanie. Na drugim pi�trze spotykamy El�uni�, jej ojca, pana Hieronima Wildera, jej �liczn� m�od� bratow�, �on� Antka i jej matk�, kt�ra nie wypuszcza z obj�� pi�ciomiesi�cznego syna Hali Wilderowej. Jest bardzo du�o miejsca w tym mieszkaniu, wi�c doskonale si� tam rozmieszczamy. Ciesz� si�, �e jeste�my z nimi, nie ma tu �adnych panikarskich nastroj�w. Pierwsza noc mija spokojnie, ale wiadomo�ci gro�ne. Bardzo ci�kie walki na frontach. Teraz dopiero dowiadujemy si� o zawartym mi�dzy Niemcami a Rosj� pakcie. Nad miastem zestrzelonych kilka samolot�w, jeden spad� na Dynasach. Ci�gle przepi�kna, nawet upalna pogoda, bez chmurki. Widzia�am �o�nierzy polskich z rozbitych oddzia��w i innych, kt�rzy szukaj� swojego oddzia�u. Widzia�am �o�nierzy bez but�w. Co to znaczy? Spotka�am si� z Wiktorem Podoskim, ku mojemu zdumieniu dowiaduj� si�, �e wyje�d�a po po�udniu razem z ca�ym Ministerstwem Spraw Zagranicznych. Idziemy do "Ziemia�skiej" na Mazowieckiej i tam prze�ywam pierwszy nalot gdzie� niedaleko