Czym jednak jeste�cie w rzeczywisto�ci? Nie b�d� ci wyg�asza� kazania, i tak okaza�oby si� bezskuteczne...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Jedno ci jednak powiem: Nie zap�ac� ani za twaj� strzelb�, ani za rakij�, kt�rej nie wypi�em. Za obrak dla mojego konia dostaniesz pi�� piastr�w. Oto one i tym samym jeste�my kwita. Hand�i wzi�� pieni�dze bez s�owa i oddali� si�. Usiad�em na ka- mieniu le��cym nie opadal drzwi i czeka�em. Wkr�tce zjawi�a si� dziewka z ma�ym tobo�kiem w r�ku. Powiedzia�a mi, �e sp�aci�a d�ug swemu panu i otrzyma�a zwolnienie ze s�u�by, po czym po- �egna�a si� w�r�d szczerych podzi�kowa�. Wtedy i ja opu�ci�em to miejsce, w kt�rym omal nie �ci�gn��em na siebie �iebezpiecze�stwa. Na ko�cu nikt si� ju� o mnie nie troszczy�. Wszyscy zaj�ci byli rakij�. Odje�d�aj�c bez po�egnania, �ywi�em nadziej�, �e duchy mieszkaj�ce w w�dce mo�e zrozumiej� m�j zamiar. Taka ma�a bijatyka we w�asnym gronie nie zaszkodzi- �aby mieszka�com tego przytulnego zajazdu. W Topoklu znalaz�em inny han; kt�rego w�a�ciciel by� Turkiem. Tu panowa�a czysto�� i by�a dobra kawa. Poniewa� obok przebie- ga�a droga z Mastanly i Stojanowej, pozosta�em tutaj, �eby pocze- ka� na swoich towarzyszy. S�dzi�em, �e dotr� do Topoklu dopiero wieczorem, ale nadje- chali jeszcze po po�udniu. Ujrzawszy ich, zap�aci�em rachunek i szybko ich dogoni�em. Niema�o si� zdziwili widz�c mnie tutaj, jako �e mia�em zamiar pojecha� do Palacy. Gdy potem opowie- dzia�em im, co prze�y�em, Halef bardzo ubolewa�, �e go przy tym nie by�o. Moi towarzysze w og�le nie spali i wyruszyli o �wicie. Ich ko- nie bardzo by�y zm�czone d�ug� jazd�, ale do Ismilanu mog�y wy- trzyma�, a tam przewidziany by� d�u�szy odpoczynek dla ludzi i zwierz�t. X. STARY ZNAJOIVIY Przybywszy do Ismilanu, zapytali�my o kawiarni� p�atnerza Deselima. Dowiedzieli�my si�, �e jest to nie tylko kawiarnia, ale r�wnie� han i �e zostaje tam na noc bardzo wielu podr�nych. Z pewno�ci� nie by�o bezpiecznie zatrzymywa� si� w domu cz�o- wieka, kt�ry przeze mnie skr�ci� kark. Ale o tym wypadku nikt 203 przecie� jeszcze tutaj nie wiedzia�, a poniewa� Deselim by� szwa- grem Szuta, spodziewa�em si�, �e nasi uciekinierzy te� zawitali do ; niego: Mo�e uda�aby si� tam dowiedzie� czego� wa�nego. Za domem mie�ci�o si� do�� du�e podw�rze wraz ze stajniami. : oraz niskim budynkiem, w kt�rym znajdowa�y si� przeznaczone dla przyjezdnych go�ci pomies~zczenia sypialne. By�y to ma�e izdeb- ki wyposa�one w bardzo prymitywne �o�a. Koce i inne tego rodzaju rzeczy podr�ny musia� mie� swoje. Kiedy zsiedli�my z koni, pojawi� si� przy nas m�czyzna o ponu- rej twarzy i po pozdrowieniu zapyta�, czy chcemy przenocowa�. Us�yszawszy ode mnie twierdz�c� odpowied�, rzek�: - W takim razie b�dziecie musieli spa� na podw�rzu pod go- �ym niebem. Wszystkie pomieszczenia s� zaj�te. Nie ma wolnego miejsca. - Czy dla takich ludzi te� nie ma? To m�wi�c wskaza�em na swoj� kopcz�. Ciekaw by�em, czy zrobi odpowiednie wra�enie. - Ach, jeste�cie bra�mi - odrzek� szybko. - To co innego, w takirn razie miejsce si� znajdzie. Ale b�dziecie musieli spa� po dw�ch, bo mog� zwolni� tylko dwie izby. Zgodzili�my si� i poszli�my za nim do stajni, by ulokowa� swoje kanie: Przy tym zdawa�o mi si�, jakbym s�ysza� z daleka jaki� niezwyk�y tutaj �piew, lecz nie zwr�ci�em na to wi�kszej uwagi: Najpierw wskazano nam drog� do kawiarni, gdzie czeka�a nas mi�a niespodzianka, gdy� zakomunikowano nam, �e mo�emy dosta� pi- law z kurzym mi�sem. Ch�tnie przyj�li�my t� propozycj�. Opr�cz nas w izlaie nie by�o nikogo, a ch�opiec, kt�ry nas obs�u- giwa�, uwa�a� wida� m�wienie za grzech. Tym sposobem jedli�my w milezeniu i w spakoju. Potem zjawi� si� mrukliwy osobnik, kt�- ry nas przyj��, �eby nam wskaza� nasze izby. - Macie kopcze - powiedzia� - wi�c ch�tnie z wami poroz- mawiam. Ale teraz nie mam czasu, bo w ogrodzie mamy �piewa- j�cy teatr. - A kto �piewa? - zapyta�em. - Pewien cudzoziemski �piewak, kt�ry przyby� tutaj dzisiaj, �eby zosta� na noc. Usiad� w ogrodzie i zac�� piewa�, i wtedy wszyscy go�cie wyszli tam do niego. �piewa w dalszym ci�gu, a oni dalej go s�uchaj�. Musimy wi�c nosi� im tyto� i kaw� do ogradu. Przez to mamy du�o pracy. - Wiesz, sk�d pochodzi ten �piewak i jak si� nazywa? - Pochodzi z kraju, kt�ry zwie si� Awusturja, i nosi jakie� obce nazwisko. M�wi, �eby�my go nazywali Madi Arn,aud. Je�li nie 204 jeste�cie zbyt zm�czeni, te� mo�ecie p�j�� do ogrodu. Ale niczego nie zrozumiecie, bo �piewa w jakim� abcym j�zyku. Mimo to jego �piew brzmi bardzo pi�knie, tak pi�knie, jak jeszcze nigdy nie s�ysza�em. Ma cytr� i przebieraj�c palcami po strunach na�laduje g�osy wszystkich ptak�w. Nast�pnie poprowadzi� nas na drug� stron� podw�rza i otworzy� dwoje znajduj�cych si� obok siebie drzwi niskiego budynku. Z pod- w�rza wchodzi�o si� bezpo�rednia do izb sypialnych. Kaza� tam roz�cieli� siano i roz�o�y� na nim koce, to by�a grzeczno��, kt�r� na pewno zawdzi�czali�my jedynie kopczy. Omar i Osko otrzymali jedn� izb�, a Halef mia� spa� ze mn� w drugiej. Nasz przewadnik oddali� si�, tak�e Omar i Osko poszli po nasze rzeczy do stajni