Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
Toma- szewski. Po śmierci Raezkiewicza (6 VI 1947 r.) prezydentem emigracyjnym został A. Zaleski, ktc5ry w dwa lata potem, 7 kwietnia 1949 r., mianował premierem T. Tomaszewskiego (mistrz loży "Kopernik" w latach 1939 - 1940). Nowy premier przeprowadził daleko idące zmiany w tzw. Radzie Narodowej, której prczesem został działacz masoński, Tytus Filipowicz. ! W grupie wolnomularzy szukającej drogi współpracy z władzą ludową w Polsce był m.in. Henryk Kołodziejski. Brał on udział w rozmowach w Mosk- wie w 1945 r., w jego krakowskim mieszkaniu spotykali się emisariusze ze Wschodu i z Zachodu. W Polsee Ludowej Kołodziejski zajął eksponowane stanowisko prczesa NIK-u i członka Rady Państwa. Po legalizacji SL "Roch" w partu Mikołajezyka znalazło schronienie wielu wrogów władzy ludowej, w tym niektórzy wolnomularze. Po przegranych, sfałszowanych wyborach do Sejmu w 1947 r. Mikołajczyk uciekł za granicę, a Rada Naczelna PSL, która zebrała się po jego ucieczce, zaakceptowała program lewicy. Gr3a wolno- mularzy związana politycznie z Mikołajezykiem poniosła klęskę. Organizacyjne struktury wolnomularstwa polskiego zachowały się jedy- nie w Paryżu i były skoncentrowane wokół loży "Kopernik", która została zrekonstruowana w 1948 r. jako Maeierzysta Loża Polski. Jej reaktywowanie łączy się ściśle z postacią prof. Jerzego Langroda, który w 1948 r. opuśeił swoją katedrę na Uniwersytecie Jagiellońskim i osiadł w Paryżu. Ponieważ spotkał w Paryżu zaledwie jednego wolnomularza polskiego, założył war- sztat z udziałem braci innych narodowośei. W latach 1950 -1952, gdy Lan- ! grod wykładał na uniwersyteeie w Rio de Janerio, na czele loży zastępował go Rosjanin Korbelecki. Z powodu nieobecności założyciela i braku właści- wego animatora, loża "Kopernik" nie utrzymała swego istnienia. Langrod przystąpił do ponownego wskrzeszenia loży "Kopernik". W 1960 r. warsztat liczył ponad 30 członków, miał w dalszym ciągu skład międzynarodowy i uważał się za spadkobiercę Wielkiej Loży Narodowej Polski, chociaż posie- 34 J. Kossecki, dz.cyt., s. 208 - 230; L. Hass, Zasady..., dz. cyt., s. 252 - 254; Por. T. Katelbach, dz.cyt., s.199 - 208. 35 J. Kossecki, dz.cyt., s. 231- 236; L. Chajn, dz.cyt., s.189. 134 135 dzenia odbywał w języku francuskim. W latach 1963 - 1964 Wielka Loża Franeji podpisała alians z Wielkim Wschodem Franeji, co wywołało w jej łonie kryzys i rozłam. Wówezas Ukraińcy, członkowie loży "Kopernik", zało- żyli swój własny warsztat "Vox Ukrainae" pod egidą Wielkiej Loży Narodo- wej Franeji. Loża "Kopernik" przeszła pod Wielki Wschód. W okresie kilku dziesięcioleci, które nastąpiły po 1947 r., nie miały one większego wpływu na wydarzenia w Polsce. Dopiero w latach siedemdziesią- tych, w związku z uzależnieniem gospodarki polskiej od Zachodu poprzez kredyty i import technologii powstały warunki do ponownej tywizacji organizaeji nawiązujących do dawnych tradycji wolnomularskich. Rządy komunistyczne w krajach bloku wschodniego, podobnie jak wcześniej Rosji Sowieckiej, wydały zakaz działalnośei masonerii. Działalność wolnomularzy polskich w Polsce Ludowej mogła najwyżej sprowadzać się do spektakularnych przedsięwzięć w ramach istniejąc,ych organizacji i stowarzyszeń społecznych. Stąd, idąć śladem masońskiej prze- szłości niektórych osób, pojawiły się głosy postrzegające w niektórych orga- nizacjach obecnoć wolnomularzy. Do grupy tych organizacji, działających w okresie stalinowskim i w latach sześ‚dziesiątych zaliczano m.in.: Stowarzy- szenie Ateistów i Wolnomyślicieli, Klub Krzywego Koła, Kluby "Po prostu", grupę "Logofagów", "Pawianów", grupę "a3stencką", "personalistyczną", grupy pacyfistyczne, esperantystyczne i inne. 36 Por. J. Kossecki, Geografia opozycji politycznej w Polsce w latach 1976 -1981, Warszawa 1983; Tenże, Gty sił i interesów w historu, Warszawa 1481. 37 Z. Pawłowicz, Kościbt i sekty w Polsce, Gdahsk 1942, s. 207. 38 J. Wala, dz.eyt., s. 23 - 47; Kościół katolieki a masoneria, Cz. I. Wybór z dokumentów kościelnych, Instytut Dokumentacyjno-Wydawniczy. Polska Myśl Narodowa, Warszawa 1983, s. 5; Bez autora, Judeopolonia 1944 -1981. Nieznane karty historii, Kraków 1482, s. 44 -116; W Stowatzyszeniu Ateistów i Wolnomytlicieli aktywnie działali m.in. Leszek Kolakowski, Jetzy Szacki, Klemens Szaniawski, Bronisław Baczko, Kr Lysztof Pomian. Klub "Pawianów" powstał w roku akademickim 1945/1946 w Warszawie z inspiracji prof. B. Suchodolskiego, a należał do niego m.in.: Jan Strzelecki, Jerzy Dąbski, Irena Gliwko- -Wojnar, Nik Rostworowski. Klub istniał ptzynajmniej do 1451 r. Klub "Asysteneki" posiadał ośrodki łódzki i warszawski. Powstał z inspiracji Stanisława i Maru Ossowskich. Należeli do niego: Klemens Szaniawski (asystent M. Ossowskiej), Marein Czetwihski (asystent S. Ossowskiego), Stanisław Ftybes, Jetzy Pelć i Henryk Hiż. Z tą grupą wspbt- pracowała tzw. Grupa Wilhelmiego (Lech Budrecki, Witold Jedlicki, Jan Józef Lipski, Andtzej Walicki, prof. Anna Chmielewska). W Łodzi działali: K. Szaniawski, Marian Pr Lyłęski (asystent prof. Janiny Kotarbihskiej-Sztajnbergowej), L. Kolakowski - wówezas asystent prof. Adama Szaffa. W 1949 r. wszyscy pnenieśli się na Uniwersytet Warszawski. Grupa "Logofagów" ("pożeraezy wiedzy") działała w Krakowie w latach 1946 - 1949. Należeli do niej m.in.: Zygmunt Skórzyński, Czesław Czapbw, Aleksander Matejko. Przez pewien czas grupa ta redagowała wkładkę pt. "Etap" do PAX-owskiego tygodnika "Dziś i Jutro". W 1949 r. kierowniczy tnon grupy ptzeniósł się do Warszawy. Grupa "Perso- nalistyczna" powstała na bazie "Logofagów"