, Herod pope�ni� podobn� zbrodni� religijn�, trac�c ' jeszcze jednego fanatycznego �yda, kt�ry otru� swego ojca...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

R�d He- ! roda popiera� stronnictwo Hasmoneuszy, kt�rego przyw�dc� by� Hyr- # kan II, a on sam spowinowaci� si� z nimi, �eni�c si� z c�rk� Hyrkana Mariamne. Jednak w roku 40 przed Chr. rywalizuj�ca frakcja, prowa- dzona przez bratanka Hyrkana, Antygona, przechwyci�a Jerozolim� z ' pomoc� Part�w. Brat Heroda Fazael, gubernator Jerozolimy zosta� i aresztowany i pope�ni� w wi�zieniu samob�jstwo, za� za pomoc� oka- leczenia sprawio�o, �e Hyrkan nie nadawa� si� na urz�d arcykap�ana. Sam Antygon odgryz� uszy swojemu wujowi. Herod ledwo uszed� z �yciem, uda�o mu si� jednak dotrzeE do Rzymu, gdzie przed�o�y� sw� spraw� Senatowi. Senatorzy w odpowie- # dzi zrobili z niego marionetkowego kr�la z oficjalnym tytu�em rex socius et nnlicus populi Romnni, "sprzymierzony kr�l i przyjaciel na- rodu rzymskiego". Nast�pnie powr�ci� na Wschbd na czele armii rzym- ! skiej z�o�onej z trzydziestu tysi�cy piechoty i sze�ciu tysi�cy jazdy, odbi� Jerozolim� i zaprowadzi� ca�kowicie nowy re�im. Polityk� pro- wadzi� wed�ug trzech zasad. Po pierwsze, wykorzystywa� swe ogromne polityczne i dyplomatyczne talenty, by zapewniE sobie poparcie ka�- dego, kto by� przy w�adzy w Rzymie. Kiedy powodzi�o si� Markowi Antoniuszowi, byli z Herodem przyjaci�mi i sojusznikami, kiedy An- toniusz upad�, Herod pospiesznie zawar� pok�j z Oktawianem. Za czas�w w�adzy imperialnej Augusta Herod by� najbardziej lojalnym i godnym zaufania spo�r�d orientalnych kr�l�w satelickich wobec Rzy- mu, t�pi�c pirat�w i bandyt�w z bezlitosn� efektywno�ci� i popieraj�c Rzym we wszystkich jego kampaniach i konfliktach. By� tak�e najhoj- niej nagradzany i dzi�ki poparciu Rzymu poszerzy� swe kr�lestwo do, I a nawet poza granice Hasmoneuszy, a w�adza jego by�a znacznie bar- dziej pewna. Po drugie, stara� si� jak tylko m�g� fizycznie zniszczy� Hasmoneu- ! szy. Antygona przekaza� Rzymianom, kt�rzy go stracili. J�zef Fla- ! wiusz m�wi, �e odczuwa� w stosunku do swej �ony Mariamne, pra- wnuczki Aleksandra Janneusza, pe�n� zazdro#ci pasj� i w ko�cu zwr�- ci� si� przeciwko niej i ca�emu jej rodowi. Jej brata Arystobula kaza� 120 HIsToRIa �YD�w utopi� w basenie w Jerycho. Sam� Mariamne oskar�y� przed s�dem rodzinnym o pr�b� otru�ia go i skaza� na �mierE. Nast�pnie oskar�y� jej matk� Aleksandr� o zdrad� g��wn� i ona r�wnie� zosta�a stracona. W ko�cu oskar�y� dw�ch swoich i Mariamne syn�w o spiskowanie, by go zamordowa� i oni z kolei zostali postawieni przed s�dem, skazani i zamordowani za pomoc� prawa. J�zef Flawiusz pisa�: "Je�eli kiedy- kolwiek by� cz�owiek przepe�niony uczuciem do rodziny to by� nim Herod". By�o to prawd� o ile bra� pod uwag� jego w�asn� stron� rodziny, gdy� za�o�y� miasta nazwane na cze�� swego ojca, matki i brata. Jednak�e w stosunku do Hasmoneuszy, czy kogokolwiek mog�- cego mieE pochodz�ce od przodk�w prawa do jego w�asno�ci - jak na przyk�ad cz�onk�w Domu Dawida - zachowywa� si� z paranoiczn� podejrzliwo#ci� i bezlitosn� brutalno�ci�. Historia Rzezi Niewini�- tek, cho� wyolbrzymiona, mia�a historyczne podstawy w jego rzeczy- wistych czynach. Trzecim kierunkiem polityki Heroda by�o ograniczanie destruk- cyjnej si�y rygorystycznego judaizmu poprzez rozdzia� pa�stwa i religu i poprzez popieranie �yd�w z diaspory. Po przej�ciu w�adzy w Jero- zolimie w roku 37 przed Chr. jego pierwszym aktem by�a egzekucja czterdziestu sze�ciu wybitnych cz�onk�w Sanhedrynu, kt�rzy - tak w jego w�asnej sprawie jak i w innych - pr�bowali stosowa� prawo mozaistyczne w �wieckich sprawach. Od tej pory Sanhedryn sta� si� s�dem wy��cznie religijnym. Herod nie pr�bowa� nawet sam sta� si� arcykap�anem. Roz��czy� koron� i arcykap�a�stwo i przetworzy� go w oficjalny urz�d, na kt�ry powo�ywa� i z kt�rego odwo�ywa� arcykap�a- n�w wed�ug w�asnych �ycze�, wybieraj�c ich najcz�ciej z egipskiej i babilo�skiej diaspory. Podobnie jak wi�kszo�� yd�w, Herod mia� umys� historyczny. Oczywiste jest, �e na#ladowa� Salomona. Jego celem by�o uwiecznie- nie swej pami�a poprzez kolosalne budowle i fundacje, poprzez ol�nie- waj�ce wydatki na cele publiczne i poprzez nie maj�ce precedens�w akty mi�osierdzia. By� wi�� prototypem jeszcze jednego gatunku �y- da: robi�cego maj�tek filantropa. �ycie po�wi�ca� na zdobywanie �rodk�w i wydawanie na wielk� skal�. Podobnie jak Salomon, zar�wno wykorzystywa� pozycj� na szla- kach handlowych by nak�ada� podatki, jak te� sam anga�owa� si� w produkcj�. Wydzier�awi� od cesacza Augusta cypryjskie kopalnie mie- dzi, zabieraj�c po�ow� ich produkcji. Zbiera� podatki z ogromnego obszaru, dziel�c si� zyskami z Rzymem. J�zef Flawiusz m�wi, �e wy- datki przekracza�y jego #rodki i �e by� z tego powodu uci��liwy dla swych poddanych. Z pewno�ci� zbudowa� olbrzymi maj�tek osobisty przede wszystkim poprzez konfiskat� maj�tk�w tych, kt�rych og�osi� wrogami pa�stwa, oczywi#cie przede wszystkim Hasmoneuszy. Jed- __ Judaizn: 121 __ __ nak og�lny poziom zamo�no�ci Palestyny wzrasta� podczas jego rz�- d�w, dzi�ki pokojowi zewn�trznemu, pokojowi wewn�trznemu i roz- wijaj�cemu si� handlowi. Liczba �yd�w, czy to z urodzenia czy kon- # wersji, wsz�dzie ros�a, tak �e - wed�ug pewnego �redniowiecznego �r�d�a - w czasach spisu klaud#jskiego w roku 48 n. e. na terenie Cesarstwa by�o oko�o 6944000 Zyd�w oraz, jak to nazywa J�zef Fla- wiusz, "miriady miriad" w Babilonii i wsz�dzie indziej poza Cesar- stwem. Wed�ug jednego z szacunk�w, w czasach Heroda na �wiecie by�o oko�o o�miu milion�w �yd�w, z czego 2350000 do 2500000 �y�o w Palestynie; �ydzi stanowili wi�c oko�o dziesi�� procent lud- no�ci Cesacstwa Rzymskiego