O �MIERCI CAROWEJ MOSKIEWSKIEJ 1796 ROKU Katarzyna II, cesarzowa moskiewska, narodzona dnia 2 maja r...

1729, umar�a w Petersburgu, ruszona apopleksj�, roku tera�niejszego 1796, dnia 17 miesi�ca listopada; �y�a zatem lat 67, miesi�cy 6 i dni 15. Panowa�a od r. 1762, d. 9 lipca, to jest lat 34, miesi�cy 4 i dni 8. Nazwano j� Katarzyn� Wielk� dla wielkich dzie�, kt�rymi zaszczyci�a panowanie swoje i pa�stwo moskiewskie: w dw�ch wielkich wojnach zbi�a na g�ow� Turczyna, wydar�a spod jego ho�du Krym i do swoich pa�stw przy��czy�a, nazwawszy ten kraj Kr�lestwem Tauryckim; odebra�a mu Oczak�w i cz�� Besarabii; Polsk� podgarn�a najprz�d pod swoj� gwarancj�, a potem, zm�wiwszy si� z cesarzem niemieckim i kr�lem pruskim, najprz�d po cz�ci (jako o tym w swoich miejscach), a potem do reszty rozszarpa�a i z pomie-nionymi potentatami podzieli�a. Do wielko�ci umys�u, kt�rym r�wna�a si� z najpot�niejszymi �wiata mocarzami, nale�y przyda� wielko�� zdrowia, kt�rym si� trzem wielkim chorobom tak d�ugo opiera�a, to jest Wenerze, rakowi i Bachusowi; by�a najprz�d lubie�na od m�odo�ci swojej a� do staro�ci i tej przywary niepohamowany zbytek sprawi� jej raka, kt�ry j� toczy� w cz�onku wstydliwym lat kilka- 658 Abdykacja kr�la 1795 r. na�cie, a tego b�lu nie mog�c znosi� po trze�wu, opija�a si� gorza�k� gda�sk� dzie� w dzie�, a przecie na nieszcz�cie Polski �y�a tak d�ugo. O, gdyby j� by� ten rak zagryz� przed r. 1788, nie by�aby Polska zgin�a. O ABDYKACJI TRONU STANIS�AWA AUGUSTA Lubo akt abdykacji nast�pi� jeszcze w r. 1795, dnia 25 listopada, jako si� z daty tego aktu ni�ej wci�� wypisanego pokazuje, �e jednak pierwszym pog�oskom o tej abdykacji wierzy� nie chciano, a nawet genera� Szuwar�w, pod tym rokiem znajduj�cy si� z wojskiem moskiewskim w Warszawie, surowo zakaza� m�wi� o abdykacji kr�la Poniatowskiego, dlatego i moja kronika dopiero go pod rokiem p�niejszym po�o�y�a, gdy dopiero pod tym�e rokiem 1797 akt wspomniony przez gazet� publiczn� zosta� og�oszony i s�owo w s�owo z niej, tak jak nast�puje, wypisany:69 My, Stanis�aw August, z Bo�ej �aski Kr�l Polski, Wielki Ksi��� Litewski etc, etc, etc. Nie szukaj�c w ci�gu kr�lowania Naszego innych korzy�ci lub zamiar�w, jak sta� si� u�ytecznymi ojczy�nie Naszej, byli�my tak�e tego zdania, i� opu�ci� nale�y tron w okoliczno�ciach, w kt�rych rozumieli�my, �e oddalenie Nasze przy�o�y si� do powi�kszenia szcz�cia wsp�ziomk�w Naszych lub te� przynajmniej umniejszenia ich nieszcz�cia; przekonani teraz, �e pieczo�owito�� Nasza na nic si� ojczy�nie Naszej nie przyda, kiedy nieszcz�liwa zdarzona w niej insurekcja pogr��y�a j� w tera�niejszy stan zniszczenia, i rozwa�ywszy, �e �rodki wzgl�dem przysz�ego losu Polski koniecznie potrzebne z powodu nagl�cych okoliczno�ci, a od Najja�niejszej Imperatorowej Wszech Rosji i innych s�siedzkich mocarstw przedsi�wzi�te, jedynymi s� do przywr�cenia pokoju i spokojno�ci wsp�obywatelom Naszym, kt�rych dobro zawsze by�o najmilszym przedmiotem stara� Naszych - postanowili�my przeto z przywi�zania do spokojno�ci publicznej o�wiadczy�, tak jako te� niniejszym aktem najuroczy�ciej og�aszamy, �e wolnie i z w�asnej woli wyrzekamy si� bez ekscepcji* wszelkich praw Naszych do Korony Polskiej, do * bez wyj�tku 659 Abdykacja kr�la 1795 r. Wielkiego Ksi�stwa Litewskiego i innych nale��cych do nich kraj�w, jako te� znajduj�cych si� w nich posesji i przynale�yto�ci; akt ten uroczysty abdykacji korony i rz�du Polski w r�ce Najja�niejszej Imperatorowej Wszech Rosji sk�adamy dobrowolnie i z t� rzetelno�ci�, kt�ra post�powaniem Naszym w ca�ym �yciu kierowa�a. Zst�puj�c z tronu, dope�niamy ostatniego obowi�zku kr�lewskiej godno�ci, zaklinaj�c Najja�niejsz� Imperatorow�, a�eby macierzy�sk� sw� dobroczynno�� na tych rozci�gn�a, kt�rych kr�lem byli�my, i to wielko�ci Jej duszy dzia�anie wielkim swym sprzymierze�com udzieli�a. Akt niniejszy dla wi�kszego waloru podpisali�my i piecz�� na� Nasz� wycisn�� rozkazali�my. Dzia�o si� w Grodnie dnia 25 listopada roku 1795, a roku 32 panowania Naszego. Stanis�aw August kr�l Stanis�aw knia� na Kozielsku Puzyna, sekretarz gabinetowy Najja�niejszego Pana Uwaga