�wie�o przeobra�ona salamandra, przy- pominaj�ca osobnika doros�ego, potrzebuje 4 lat do osi�gni�cia dojrza�o�ci p�ciowej...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Poza takim �normalnym" przebiegiem rozwo- ju, gdy larwy rodz� si� w wodzie, wiadomo od dawna, �e samice �yj�cego w p�nocnej Hisz- panii w Pirenejach i G�rach Kantabryjskich podgatunku S. s. fastuosa rodz� w pe�ni prze- obra�one salamandry. W pe�ni �yworodny i dzi�ki temu niezale�ny od wody jest r�wnie� zamieszkuj�cy p�nocn� Hiszpani� podgatu- nek S. s. benardezi, kt�ry jednak ju� prawdo- podobnie wygin��. Niedostatecznie poznany pozostaje �yj�cy w �rodkowej Hiszpanii na wysoko�ci 2000 m n.p.m. podgatunek S. s. almazoris: czarno ubarwiony, osi�ga niedu�e rozmiary cia�a, ma lekko bocznie sp�aszczony ogon i cz�� ycia sp�dza w g��bokiej wodzie. Pokarm: r�norodne owady, �limaki nagie, pa- j�ki, wije, stonogi i sk�poszczety. 14 Salamandra czarna (Salamandra atra) Rodzina salamandro- wate (Salamandridae) Wygl�d: jednolicie czarno, opalizuj�co ubarwiona salaman- dra; boki cia�a pokry- te rz�dem wyra�nych brodawek, rozdzielo- nych od siebie charakterystycznymi poprzecz- nymi przew�eniami. Sk�ra w innych miej- scach gtadka, gtowa z wyra�nie zaznaczonymi gruczo�ami przyusznymi (parotydami). Ko�- czyny stosunkowo silne, przednie z 4, tylne z 5 kr�tkimi palcami. Ruchy ma powolne, pod- czas biegu lekko bocznie wygina cia�o i unosi je nieznacznie nad powierzchni� gruntu. Obok czarno ubarwionych osobnik�w trafiaj� si�, rzadko, okazy ciemnobrunatne. M�ode salaman- dry przypominaj� wygl�dem osobniki doros�e. Ca�kowita d�ugo�� cia�a wynosi do 16 cm, zwykle jednak 10-13 cm. Samce s� smuklej- sze od samic. Wyst�powanie: ograniczone do obszaru alpej- skiego i s�siaduj�cych �a�cuch�w g�rskich w zachodniej Jugos�awii i Albanii. Na zacho- dzie zasi�g dochodzi do francuskiej Jury. Cen- trum rozprzestrzenienia znajduje si� w szwaj- carskich, austriackich, bawarskich oraz w nie- kt�rych w�oskich rejonach Alp. �rodowisko: salamandra czarna bywa wpraw- dzie miejscami spotykana ju� na wysoko�ci 400 m n.p.m., jednak w�a�ciwa dla tego gatun- ku strefa jest po�o�ona na wysoko�ci 800-3000 m n.p.m. Najcz�ciej znajduje si� j� na wyso- ko�ciach od 800 do 2000 m n.p.m. Decyduj�c� rol� gra tutaj klimat stanowiska. Na zimnych stokach p�nocnych salamandra czarna wyst�- puje znacznie ni�ej ni� na silnie nas�onecz- nionych stokach po�udniowych. Pionowy za- si�g jej wyst�powania si�ga ponad g�rn� gra- nic� lasu do strefy hal i rumowisk skalnych. W zasadzie nie pokrywa si� z obszarem wy- st�powania wi�kszej i silniejszej salamandry plamistej. Szuka najch�tniej kryj�wek w wil- gotnych, zacienionych miejscach, takich jak pokryte zio�oro�lami i kamieniami murawy czy silnie zaro�ni�te w�wozy. Zasiedla r�wnie� ka- mieniste zbocza, o ile maj� dostateczn� pokry- w� ro�linn� i lu�ne, pe�ne kryj�wek pod�o�e. Salamandra czarna Traszka g�rska Tryb �ycia: szczyt ruchliwo�ci salamandry czarnej przypada przewa�nie noc�, jednak�e w czasie deszczowej pogody lub wiosn� pod- czas okresu godowego s� cz�sto aktywne tak- �e w ci�gu dnia, nierzadko pojawiaj�c si� w du�ej liczbie osobnik�w. Pod koniec wrze�- nia i w pa�dzierniku salamandry ci�gn� do kryj�wek zimowych, kt�re opuszczaj� na prze- �omie marca i kwietnia, a cz�sto nawet p�- niej. Na zimowe kryj�wki wykorzystuj� natura- lne zag��bienia w ziemi, nory gryzoni i g��bo- kie szczeliny skalne. Cz�sto wciskaj� si� pod powalone grube pnie drzew. Rozr�d: w szczytowym momencie zbli�enia p�ciowego samiec wciska si� pod samic� i przytrzymuje j� mocno przednimi nogami. Nosi j� przez jaki� czas na grzbiecie. Potem pobudzony zachowaniem partnerki sk�ada na ziemi spermatofor (bez rozlu�nienia uchwytu), kt�ry przyczepia si� do kloaki samicy i jest przez ni� podniesiony. Salamandra czarna za- s�uguje na uwag� z tego powodu, �e rodzi m�ode ju� przeobra�one, z pomini�ciem sta- dium larwy rozwijaj�cej si� w wodzie. Ta for- ma rozmna�ania jest bezpo�rednio zwi�zana z surowymi warunkami panuj�cymi w jej �ro- dowisku �ycia. W ka�dym jajowodzie rozwija si� zwykle jeden zarodek. D�ugo�� trwania ci��y zale�y od po�o�enia stanowiska nad po- ziomem morza i mo�e wynosi� 2 lub 3 lata. M�ode w chwili narodzin mierz� 4 cm d�ugo�ci i przypominaj� osobniki doros�e. Prowadz� od razu samodzielny tryb �ycia. Pokarm: salamandra czarna poluje na chrz�- szcze, �limaki nagie i sk�poszczety oraz na inne drobne bezkr�gowce