Mo�na by oczekiwa�, i� zrozumienie tego, co wychodzi z blastemy, b�dzie �atwiejsze, je�li dowiemy si�, co do niej wchodzi...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Trzeba te� b�dzie postawi� zasadnicze i aktualne pytania odnosz�ce si� do regeneracji: co stymuluje formowanie si� blastemy oraz sk�d pochodz� tworz�ce j� kom�rki? Przekonanie, �e proces odr�nicowywania kom�rek nie jest mo�liwy, prowadzi�o do zwi�zanego z nim innego przekonania, i� ca�e dzie�o regeneracji dochodzi do skutku wy��cznie dzi�ki neoblastom � �kom�rkom rezerwowym", kt�re s� przechowywan� w ca�ym ciele pierwotn�, nie wyspecjalizowan� pozosta�o�ci� kom�rkow� po stanie embrionalnym. Przypuszczano, �e jaki� biologiczny dzwonek alarmowy zmusza je do migracji w kierunku kikuta, by tam mog�y! utworzy� blastem�. S� dowody na istnienie takich kom�rek u robak�w p�askich i hydry, chocia� ich wyst�powanie nie mo�e w pe�ni t�umaczy� zdolno�ci do regeneracji u tych zwierz�t. Takich kom�rek nie znaleziono jednak�e w ciele salamandry. W gruncie rzeczy ju� w latach trzydziestych istnia�y niemal rozstrzygaj�ce dowody na ich nieistnienie. Pomimo to, fanatycznie broniono dogmatu antydyferencjacyjnego i teorii kom�rek zapasowych (szczeg�lnie na tym polu wyr�ni� si� wspominany ju� Weiss), a wiele nieprzekonuj�cych wynik�w do�wiadcze� interpretowano jako dow�d na to, i� blastema jest rzeczywi�cie tworem kom�rek rezerwowych. W czasach, kiedy zaczyna�em prace naukow�, dla kogo�, kto liczy� na utrzymanie si� w tej dziedzinie, by�o nadzwyczaj niebezpieczne nawet sugerowanie, �e kom�rki blastemy mog� powstawa� z dojrza�ych kom�rek na drodze odr�nicowania. Poniewa� bardzo trudno by�o sobie wyobrazi�, jak blastema mo�e powstawa� bez odr�nicowywania si� kom�rek, postawiono p�niej hipotez�, �e kom�rki zdolne s� do cz�ciowego odr�nicowania. Inaczej m�wi�c, przyjmowano, �e by� mo�e kom�rki mi�niowe mog� sta� si� kom�rkami, kt�re wygl�daj� na prymitywne i ca�kowicie nie wyspecjalizowane, lecz �e po kr�tkim stanie amnezji w blastemie zn�w powracaj� do poprzedniego stanu dojrza�ych kom�rek mi�niowych. Aby wi�c dokona� tej swoistej kwadratury ko�a, wielka liczba badaczy prowadzi�a mn�stwo zbytecznych prac, polegaj�cych na �mudnym zliczaniu podzia��w kom�rkowych po to, by mo�na by�o udowodni�, i� kom�rki mi�niowe wyst�puj�ce w kikucie mog� wytwarza� dostatecznie du�o kom�rek dla ca�ego regeneruj�cego fragmentu cia�a. Pozostawa�a jednak stwarzaj�ca tyle k�opot�w blastema enigmatyczna i ca�kowicie nie zr�nicowana. Teraz ju� wiemy (patrz rozdzia� 6), �e kom�rki niekt�rych typ�w mog� powr�ci� ca�kowicie do stanu pierwotnego i �e takie �odspecjalizowanie" jest g��wnym, i prawdopodobnie jedynym, sposobem powstawania blastemy u tak z�o�onych zwierz�t, jak salamandra. Po��czenia nerwowe Nast�pne wa�ne pytanie, kt�re odnosi si� do blastemy, mo�na sformu�owa� nast�puj�co: co jest czynnikiem inicjuj�cym jej powstanie? Najlepszym kandydatem na spe�nianie roli �no�nika" bod�ca s� nerwy. U wielokom�rkowych zwierz�t wy�szych tkanka nerwowa zawsze bierze udzia� w regeneracji. W 1823 roku angielski badacz amator, Tweedy John Todd, zaobserwowa�, �e je�li w wyniku amputacji nogi salamandry nast�pi�o przeci�cie nerw�w, ko�czyna nie odrasta�a. Kikut obumiera� wtedy i zanika�. Je�li jednak Todd pozwala� nerwom na wytworzenie po��cze�, zanim noga zosta�a uszkodzona, to odrastanie tej ko�czyny przebiega�o normalnie. �wczesny stan nauki nie pozwala� na wyniesienie jakiejkolwiek korzy�ci z tej obserwacji, ale wiele eksperyment�w przeprowadzonych potem potwierdzi�o j�. W ponad sto lat p�niej w�oski biolog, Piera l.ocatelli wykaza�a, �e mo�e zachodzi� wytwarzanie dodatkowej nogi, je�li po��czenia nerwu dokona� w ten spos�b, �eby ko�czy� si� on w pobli�u nie uszkodzonej �apy. Przecina�a ona cz�ciowo tyln� ko�czyn� salamandry wzd�u� nerwu kulszowego. Czyni�a to tak, aby z jednej strony nerw pozostawa� w po��czeniu z rdzeniem kr�gowym, z drugiej natomiast przyszywa�a go delikatnie pod sk�r� w ten spos�b, �e drugi jego koniec dotyka� jej w pobli�u jednej z przednich ko�czyn. Takie zlokalizowanie zako�czenia nerwu powodowa�o, �e w tym w�a�nie miejscu wyrasta�a dodatkowa �apa przednia. Je�li z kolei przy��cza�a ona koniec nerwu do sk�ry w pobli�u tylnej �apy, to w miejscu po��czenia powstawa�a dodatkowa tylna �apa. Nie odgrywa�o przy tym �adnej roli to, gdzie znajdzie si� zako�czenie nerwu, znaczenie mia�a jedynie strefa docelowa. Wskazywa�o to na adaptacj� pewnego typu energii wyp�ywaj�cej z nerw�w. Lokalne warunki okazywa�y si� by� czynnikiem decyduj�cym o tym, jaka struktura zostanie odtworzona w wyniku regeneracji