- Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
- PrzesBuchanie dokonywaBo si w atmosferze, jaka odtd miaBa towarzyszy wszystkim posiedzeniom - krzyków i oskar|eD rzekomo zauroczonych dziewczt, które tak|e na sali do[wiadcza miaBy diabelskich sztuczek swoich prze[ladowczym Sarah Osborne i Sarah Good twierdziBy stanowczo o swojej niewinno[ci, natomiast Tituba po krótkim zaprzeczaniu nie tylko przyznaBa si do spiskowania z diabBem, ale oskar|yBa o to tak|e pozostaBe kobiety
- Ulokowana w historii bezgraniczno[ poznawania wszystkiego pod ka|dym wzgldem i za pomoc wszelkich [rodków przedstawiania, rozporzdzanie wszystkim faktycznym prowadzi do odcicia od dziejów, które, im bardziej zdecydowane si staje, tym mniej rozpoznawalne pozostaje dla odcitych
- Nie miał zwyczaju mówić źle o zmarłych, lecz fakty pozostawały faktami, a wszystkie znaki na niebie i ziemi mówiły mu, że zmarły Parker Grant Senior był niekompetentnym...
- Dookoła ludzie zaczęli jękiem torować sobie drogę ze snu, pozostawiając za sobą wszelkie dręczące koszmary, nieświadomi, że prawdziwy, żywy koszmar znajdował się...
- — Cicho, cicho — szepnął znowu traper — pozostawmy to naturze i temu chłopcu! — Przysięgłam na imię Tego, który stworzył wszystko, cokol-wiek jest dobrego czy to w...
- Chłopiec pozostaje obecnie bez niezbędnej i właściwej opieki bytowej i wychowuje się w warunkach i okolicznościach braku należytej opieki ze strony (jego) rodzica(ów)...
- Jeźdźcy zamknęli czworobok, po którym biegały psy; te zaś miotały się teraz pomiędzy nogami wierzchowca o maści koloru skały, który wyprzedzał pozostałych; szedł spokojnie,...
- Był to człowiek krzepki, wytrzymały na upał panujący w tych stronach, alem ja wkrótce tak osłabł, choć się zbytnio nie wysilałem, że gdyśmy weszli w las, pozostałem za nim daleko w...
- Chociaż nie jesteśmy zbytnio przekonane do projektu Gildii-Ix, pozostaje zawsze szansa, że się on powiedzie, i dlatego będziemy o nim donosić w miarę rozwoju wypadków...
- I kiedy po pchnięciu kulą — ostatniej konkurencji zawodów — wydział dziennikarski wyprzedził o kilka punktów pozostałe, Nina głośno zaklaskała w dłonie...
Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
Zjednoczenie Niemiec Dzielski uważał za nieuchronne i korzystne dla przemian cywilizacyjnych na Wschodzie. Zarazem jednak był przekonany, iż polityczne wpływy ZSRR i jego znaczenie militarne będą stanowiły przeciwwagę dla rosnącej w wyniku zjednoczenia siły Niemiec. Duch Rapallo unosi się nad rozważaniami autora Szkiców o polityce polskiej. Albo w rodzącym się porządku europejskim szczególne znaczenie mają stosunki polsko-radzieckie, z oczywistą korzyścią dla pokoju w Europie i dla nas, albo zostanie on zdominowany przez związki niemiecko-sowieckie, a wówczas rola zjednoczonych Niemiec wzrośnie, osłabiając pozycję ZSRS, przyczyniając się w ten sposób do utrwalenia podziału politycznego i cywilizacyjnego, do zapaści cywilizacyjnej i gospodarczej na wschód od Odry i do uniemożliwienia budowy zrównoważonego układu. Dzielski był przekonany, że zarówno w ZSRS, jak i w Polsce przemiany cywilizacyjne i polityczne będą powolne, lecz ich kierunek uważał za zasadniczo przesądzony. Polska ograniczając swe dążenia niepodległościowe winna była skupić się na przemianach rynkowych, na odbudowie społeczeństwa obywatelskiego i na przywróceniu rządów prawa. Powinna była sprzyjać samodzielnemu rozwojowi tych tendencji w ZSRS i w regionie, a także starać się o ich przeszczepianie na tamten grunt. Interes ludzi władzy i interes narodowy 268 MIROSŁAW DZIELSKI - POLITYKA POLSKA... Polski i ZSRS były, według Dzielskiego, w drugiej połowie lat 80. zbieżne, co czyniło realnym przeprowadzenie odpowiednich zmian. Przemiany polityczne, jakie dokonały się w parę lat później, przebiegały na pierwszy rzut oka według innego scenariusza. ZSRS zaczął szybko ulegać dezintegracji, Polska zdołała wykorzystać nadarzającą się okazję i odzyskała niepodległość. I choć kraj nasz obrał inną drogę w polityce zagranicznej, stawiając przede wszystkim na Niemcy i starając się wypracować nowe zasady polityki wschodniej, które pozwoliłyby nam uwolnić się od zależności od Rosji, zachować z nią przyjazne stosunki, wpływając na sytuację w regionie poprzez sprzyjanie tendencjom niepodległościowym Litwy, Białorusi i Ukrainy, to zasadniczy cel strategiczny naszego państwa nie uległ zasadniczej zmianie. W dalszym ciągu w interesie Polski jest rozszerzenie wpływów cywilizacji łacińskiej na wschodzie, nawet jeśli instytucje polityczne tam tworzone nie będą dokładną repliką instytucji zachodnich. Dzielski miał świadomość wagi głębokich przemian dla tworzenia ładu politycznego, w przeciwieństwie wszakże do niektórych zachodnich entuzjastów okcy-dentalizacji był przekonany, iż proces ten nie może polegać na prostym przeniesieniu zachodnich rozwiązań instytucjonalnych na odmienny cywilizacyjnie grunt. Myślę więc, że w tym właśnie sensie zasadnicze przemiany, jaMe dokonują się na naszych oczach i będą zachodziły na wschód od Bugu, zachowają charakter cywilizacyjny, mimo iż politycznie mogą niejednokrotnie wydawać się z nimi niezgodne. Czy przemiany te potoczą się w kierunku przewidywanym przez Dzielskiego nie jest oczywiste. Niemniej sąsiedztwo krajów bogacących się, rozwijających system instytucji państwa liberalno-demokratycznego i zdecydowanie broniących swego interesu narodowego (takich jak Polska, Czechy, Węgry i Słowacja) będzie na dłuższą metę sprzyjało umocnieniu prozachodnich tendencji cywilizacyjnych na wschodzie regionu i w samej Rosji. Niezależnie wszakże od siły oddziaływania ich przykładu - a jego siłę potrafił docenić Hayek, jeden z mistrzów Dzielskiego - Polska, a zapewne i pozostałe wymienione kraje, powinny za pomocą szeroko rozumianych środków politycznych wspierać przemiany cywilizacyjne. Polsce zaś z racji położenia, potencjału ludnościowego i rosnącego znaczenia gospodarczego przypada tu niewątpliwie rola przewodnia. MIROSŁAW DZIELSKI - POLITYKA POLSKA... 269 Skuteczność długofalowej polityki zależy, jak trafnie dowodził Dzielski, od jej zgodności z uwarunkowaniami cywilizacyjnymi. Nie znaczy to jednak, iż polityka nie jest zdolna do wywierania cywilizacyjnego wpływu. Powinna to zaś czynić świadomie wtedy, gdy ów wpływ przyczynia się do realizacji interesu narodowego. Perspektywa cywilizacyjna w polityce pozbawia ją doraźnego charakteru i zmusza do formułowania celów dalekosiężnych, zadań o średnim zasięgu i bieżących dążeń. Tego rodzaju przesłanie sprzed zaledwie dziesięciolecia, jaMe możemy odczytać w esejach i felietonach Mirosława Dzielskiego, wydaje się szczególnie wartościowe i pouczające w czasie, gdy przed Polską otwierają się nowe perspektywy, szansę i zagrożenia, a polityka państwa pozbawiona jest jasno określonych celów strategicznych i taktycznych. LITERATURA M. Dzielski, Po śmierci księdza, 1984, [w:J M. Dzielski, Odrodzenie ducha - budowa wolności. Pisma zebrane, KTP, ZNAK, Kraków 1995. M. Dzielski, Powrót cywilizacji, 1985, [w:] M. Dzielski, Odrodzenie ducha - budowa wolności. Pisma zebrane, KTP, ZNAK, Kraków 1995. M. Dzielski, Polityka polska dziś, 1986, [w:] M. Dzielski, Odrodzenie ducha -budowa wolności. Pisma zebrane, KTP, ZNAK, Kraków 1995. F. A. Hayek, Law, Legislation and Liberty, 1.1, „Rules and Order", The University of Chicago Press, Chicago and London 1973. F. A. Hayek, Law, Legislation and Liberty, t. 2, „The Mirage of Social Justice", The University of Chicago Press, Chicago and London, Phoenix Edition 1978. F. A. Hayek, Law, Legislation and Liberty, t. 3, „The Political Order of a Free People", The University of Chicago Press, Chicago and London, Phoenix Edition 1981. F. A Hayek, The Fatal Conceit. The Errors of Socialism, „The Collected Works of E A Hayek", vol. I, ed. by W. W. Bartley III, Routledge, London 1988; polskie wyd. Zgubna pycha rozumu. O błędach socjalizmu, przel. M. i T. Kunińscy, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2000 F. Koneczny, O wielości cywilizacyj, Gebethner i Wolff, Kraków 1935 (reprint Wydawnictwo WAM, Kraków 1997). J. Skoczyński, „Z uniwersalnej perspektywy", [w:] Widzieć mądrość w wolności. Księga pamięci Mirosława Dzielskiego, KTP, Kraków 1991. OBALIĆ KOMUNIZM... I CO DALEJ? Po przeszło dziesięciu latach jakie minęły od obalenia komunizmu w Polsce w wyniku wyborów 4 czerwca 1989 roku i od śmierci Mirosława Dzielskiego w październiku tegoż roku, w Polsce wydarzyło się bardzo wiele. Nasza ojczyzna zmieniła się radykalnie pod względem politycznym, gospodarczym, społecznym i obyczajowym. Również refleksja nad dokonującymi się zmianami nabrała nowego charakteru