��czno�� zawsze stanowi�a problem...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Utrzymywali j� poprzez komunikator; ale dalej, w terenie, wci�� dr�czy�a ich samotno��. Idealnym rozwi�zaniem by�oby po��czenie lotnicze; ale jeden powolny samolot, kt�ry zbudowali kilka lat temu, rozbi� si� przed dwoma laty na l�dowisku... lekki samolot i burze szalej�ce na Podspodziu nie da�y si� pogodzi�. Zbudowa� miejsce do l�dowania dla prom�w... mieli ju� je w planie, przynajmniej dla bary numer trzy, ale wycinanie drzew trzeba by�o uzgadnia� z Do�owcami, a by�a to sprawa dra�liwa. Przy poziomie techniki, jaki uda�o im si� osi�gn�� na powierzchni planety, najpewniejszym �rodkiem transportu pozostawa�y wci�� aziki g�sienicowe, cierpliwe i powolne jak tempo �ycia na Podspodziu, brn�ce z mozo�em przez b�oto i wod� ku zdumieniu i zachwytowi Do�owc�w. Nafta i zbo�e, drewno i zimowe warzywa, suszone ryby, eksperyment polegaj�cy na udomowieniu si�gaj�cych kolan pitsu, na kt�re polowali Do�owcy... ("Wy �li", wypowiadali si� w tej sprawie Do�owcy, "wy robi� im ciep�o w swoim obozie i wy wtedy je je��, niedobra taka rzecz." Ale Do�owcy z bazy numer jeden stali si� pasterzami i nauczyli si� wszyscy je�� domowe mi�so. Tak kaza� Lukas i by� to jedyny projekt Lukasa, kt�ry si� uda�.) Ludzie mieszkaj�cy na Podspodziu byli nie�le wyposa�eni i potrafili wy�ywi� zar�wno siebie, jak i stacj�, nawet przy n�kaj�cym j� obecnie nap�ywie uchod�c�w. Nie by�o to zadanie �atwe. Zak�ady przetw�rcze tam na g�rze, na stacji, i tutaj, na Podspodziu, pracowa�y non stop. Samowystarczalno�� w powielaniu ka�dego artyku�u, kt�ry do tej pory importowali, w realizacji ka�dego zam�wienia nie tylko dla siebie, ale i dla przeci��onej stacji, i w robieniu zapas�w, czego tylko si� da... to wszystko spada�o na nich, na Podspodzie, na ich barki - nadmiar populacji, brzemi� urodzonych i wychowanych na stacji ludzi, ich ziomk�w i uchod�c�w, kt�rzy nigdy nie postawili stopy na powierzchni planety. Nie mogli ju� polega� na wymianie towarowej, kt�ra kiedy� splata�a Vikinga i Marinera, Esperance i Pan-Paris, Russella i Voyagera w ich w�asny Wielki Kr�g zaspokajaj�cy potrzeby tworz�cych go stacji. �adna z tamtych stacji nie by�aby w stanie poradzi� sobie sama; �adna nie posiada�a �yj�cego �wiata, kt�ry by� do tego niezb�dny - �yj�cego �wiata i r�k, kt�re by na nim pracowa�y. Przygotowywali si� do uruchomienia kopal�, ale realizacje tych plan�w od dawna op�niali, chcieli by� gotowi do powielania materia��w, kt�rych w systemie Pell by�o ju� pod dostatkiem... tak na wszelki wypadek, gdyby sytuacja pogorszy�a si� bardziej ni� si� spodziewano; przemieszczano ju� pierwsze brygady robotnik�w. W lecie, kiedy b�dzie si� ju� mo�na dogada� z Do�owcami, przyst�pi� do realizacji szeroko zakrojonych, nowych program�w, z kt�rymi rusz� pe�n� par� na jesieni, kiedy Do�owcy wykazuj� najwi�ksz� ochot� do pracy, kiedy zimne wiatry przypominaj� im znowu o zimie i zdaj� si� wtedy harowa� bez spoczynku, pracuj�c dla ludzi i znosz�c nar�cza mi�kkiego mchu do swoich tuneli wydr��onych w zalesionych wzg�rzach. Podspodzie sta�o u progu wielkich zmian. Liczba mieszka�c�w-ludzi wzros�a w czw�rnas�b. Nie by� tym zachwycony; Miliko te� nie. ju� mieli k�opoty z wolnymi terenami... wszechobecne mapy Miliko - miejsca, w kt�rych nigdy nie powinna stan�� noga cz�owieka, pi�kne miejsca, miejsca uznawane przez Do�owc�w za �wi�te i miejsca maj�ce �ywotny zwi�zek z cyklami tak hisa, jak i dzikich zwierz�t. Przepchn�� zakaz przez rad� jeszcze za ich pokolenia, nawet tego roku, zanim uformuj� si� rozmaite grupy nacisku. Otoczy� ochron� rzeczy, kt�re musz� przetrwa�. Z naciskami ju� mieli do czynienia. Ta ziemia nosi�a ju� wiele blizn... dym z m�yna, kikuty drzew, ohydne kopu�y, pola uprawne na brzegach rzeki i te ci�gn�ce si� wzd�u� b�otnistych dr�g. W przysz�o�ci zamierzali stopniowo zwraca� wi�ksz� uwag� na estetyk� i ochron� �rodowiska, zak�ada� ogrody, maskowa� drogi i kopu�y... teraz szansa ta im umyka�a. Byli razem z Miliko zdecydowani walczy� z przeciwno�ciami i za wszelk� cen� nie dopu�ci� do dalszych zniszcze�. Kochali Podspodzie, jego dobre i z�e strony, wariuj�ce hisa i gwa�towno�� burz. Ludziom pozostawa�a zawsze stacja; czeka�y tam na nich antyseptyczne korytarze i wy�cie�ane meble. Ale Miliko czu�a si� tutaj dobrze; nocami kochali si� z przyjemno�ci� przy akompaniamencie deszczu b�bni�cego w plastikow� kopu��, dudni�cych w ciemno�ci kompresor�w i szalonego �piewu nocnych stworze� Podspodzia, tu� za �cian�. Z upodobaniem obserwowali zmieniaj�ce si� z godziny na godzin� niebo, ws�uchiwali si� w szelest wiatru w trawie i w koronach otaczaj�cych drzew, �miali si� z figli Do�owc�w i zarz�dzali ca�ym tym �wiatem czuj�c, �e s� w stanie rozwi�za� ka�dy problem opr�cz kaprys�w pogody. Brakowa�o im domu, rodziny, doskwiera� brak innej rozleglejszej przestrzeni, ale nie przyznawali si� do tego... m�wili nawet o budowie kopu�y dla siebie, kiedy b�d� mieli troch� wolnego czasu, za par� lat, kiedy b�dzie tu mo�na budowa� domy; ta nadzieja by�a bli�sza spe�nienia wcze�niej, kiedy osada na Podspodziu by�a cicha i spokojna, przed przybyciem Mallory i innych, przed powstaniem Q. Teraz zachodzili tylko w g�ow�, jak tu przetrwa� na dotychczasowym poziomie. Przemieszczali ludno�� pod stra��, ze strachu przed tym, do czego tamci mog� by� zdolni. Otwierali nowe bazy na najprymitywniejszym poziomie, niedostatecznie przygotowane. Starali si� dba� jednocze�nie i o ziemi�, i o Do�owc�w, i udawali przed sob�, �e na stacji wszystko jest w porz�dku. Emilio sko�czy� rozpisywanie zada� dla personelu, wyszed� i wr�czy� wszystko dyspozytorowi Ernstowi, kt�ry pe�ni� jednocze�nie funkcje ksi�gowego i operatora komputera - wszyscy tutaj pracowali na kilku etapach. Wszed� z powrotem do swojego biura/sypialni i zmierzy� wzrokiem Miliko siedz�c� jak zwykle z plikiem map na kolanach. - Zjemy co�? - spyta�