- Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
- Lecz, ach! nie dla mnie szczęście! Nie dla mnie już zamęście! Boża nade mną kara, Ściga mnie nocna mara, Zaledwie przymknę oczy, Traf, traf, klamka odskoczy;...
- Doprawdy, nie wiem sam… Skropić? — Wolałbym raczej, jeżeli to panu nie sprawia różnicy… — Puder! — Hau! Hau!… — Pan był łaskaw coś pomylić...
- a my bracia bądźmy bez obaw, dokonamy wiekopomnego dzieła, przeprowadzim pochód nasz przez kraj, pieśnią naszą ukołyszem zbolałe dusze, łany zrosim łzami szczęścia...
- Krzysztof wezwany został na tę konfrontację zaraz po zjawieniu się w redakcji, serce mu biło, ręce drżały, szczęściem stary ględził tak długo, że można się było uspokoić...
- I dlatego jeżeli w sprawach religii przyznamy urzędowi świeckiemu tak wielką władzę, jak to, dajmy na to, ma miejsce w Genewie, na podstawie której będzie miał obowiązek w drodze...
- Jeżeli ze- chcemy uniknąć dylematów daimoniona, co rozmy- ślnie lub niechcący robi wielu terapeutów poma- gając pacjentowi przystosować się do społeczeństwa, ucząc...
- — Masz, chłopcze, wielkie szczęście — mówił do Stacha, przewiązując mu bandaże na głowie — że szabla tego draba, co cię zdzielił w głowę tam pod ruinami Chara-bałgasun,...
- Należało koniecznie zdemaskować trupa w smokingu, któż jednak byłby w stanie rozpoznać sędziego i lekarza rozebranych do naga? Potężny metaliczny głos wydobywający się z...
- Jeżeli już jestem przy opisie Marsjan, pragnę tu dorzucić pewne dalsze szczegóły, które (jakkolwiek wówczas jeszcze nam nie znane) pozwolą czytelnikowi...
- Ze zmiennym szczęściem zawiązują się walki o Słonim oraz Lidę, początkowo wyłącznie siłami litewsko-białoruskimi, jakie tam one wówczas były...
Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
Mało zastanawiał się nad tym, czy w ten sposób nie narażał życia dziecka królewskiego. Miał otrzymać zapłatę, a ona więcej mu leżała na sercu niż "najcenniejsze życie w Europie". Rozdział III Fatum St. Just żałował gorzko, iż nie pozostał w swym brudnym podmiejskim mieszkaniu. Pojął niestety za późno doniosłość otrzymanego ostrzeżenia przed nawiązywaniem znajomości we Francji. Ludzie zmieniają się zawsze z biegiem czasu, ale jakżeż zmienili się obecnie! Osobiste bezpieczeństwo stało się fikcją i trzeba było walczyć o nie nawet z narażeniem godności osobistej. Egoizm, ten niezawodny środek do wywyższenia się, panował wszechwładnie. De Batz, zaopatrzony w obce pieniądze, zapewnił sobie bezpieczeństwo, rozdając złoto na prawo i lewo i zaspokajając w ten sposób ambicję prokuratora i zachłanność niezliczonych szpiegów. Reszty używał do podżegania demagogów jednych przeciw drugim, przez co zgromadzenie narodowe stawało się widownią zaciętych walk. Bo i cóż zależało na tym, że tysiące ofiar marnie ginęły? Wszak służyły one do nasycenia molocha rewolucji oraz jego własnym planom. Tylko "najcenniejsze życie w Europie" należało ratować, jeżeli nagroda za nie miała napełnić kieszenie de Batza i urzeczywistnić jego marzenia w przyszłości. Zmieniła się dusza całego narodu. St. Just odczuwał równą odrazę do tego samolubnego monarchisty, jak i do okrutników, zabijających na prawo i lewo dla własnej satysfakcji. Rozmyślał nad sposobem wymknięcia się z teatru w nadziei znalezienia w swym mieszkaniu wskazówki od wodza, która by mu przypomniała o tym, że żyją jeszcze ludzie o wznioślejszych ideałach. Kurtyna zapadła po pierwszym akcie, ale jak tego wymagały sztuki Moliera, usłyszano prawie równocześnie sygnał, zapowiadający rozpoczęcie się drugiego aktu. St. Just wstał, chcąc pożegnać towarzysza, ale w tej samej chwili kurtyna podniosła się, odsłaniając Alcesta w ożywionej rozmowie z Celimeną. Krótkie jest wstępne przemówienie Alcesta. Armand, odwrócony plecami do sceny, żegnał przez ten czas de Batza, ufając, że kilka uprzejmych słów będzie dostatecznym wytłumaczeniem, dlaczego opuszcza teatr w chwili, gdy przedstawienie znów się rozpoczyna. Ale Gaskończyk nie uważał rozmowy za zakończoną. Miał nadzieję, że jego argumenty, wypowiedziane z tak wielką pewnością siebie, uczyniły w umyśle młodzieńca pewne wrażenie. Chciał jednakowoż wrażenie to utwierdzić i podczas gdy Armand suszył sobie głowę nad znalezieniem odpowiedniej wymówki dla opuszczenia sali de Batz czynił to samo, aby go zatrzymać. A wtedy weszło w drogę przeznaczenie. Gdyby St. Just, wstawszy o dwie minuty wcześniej, znalazł był rychlej wymówkę, jakaż niezgłębiona krzywda i straszna hańba byłyby ominęły nie tylko jego, ale i tych, których kochał. Te dwie minuty rozstrzygnęły o jego przyszłym losie. Wyciągał właśnie rękę na pożegnanie, gdy Celimena zabrała głos, aby odpowiedzieć swemu kłótliwemu partnerowi. Armand obrócił się żywo ku scenie i wyciągnięta ręka opadła mu. Usłyszał bowiem głos pełen wdzięku, głos miękki i ciepły, który utworzył pierwsze ogniwo łańcucha, mającego skuć go na zawsze. Czy rzeczywiście istnieje miłość od pierwszego wejrzenia? Poeci i powieściopisarze zapewniają nas, że tak, a idealiści twierdzą, że to jedyna miłość warta tego miana. Nie wiem, czy owa teoria dotyczy w tej chwili Armanda, ale głos panny Lange z pewnością oczarował go i sprawił, że zapomniał o nieufności względem towarzysza. Mechanicznie usiadł na nowo i oparłszy łokcie o poręcz loży, zaczął słuchać. Słowa, które Molier wkłada w usta Celimeny, są dość cierpkie; pomimo tego ile razy panna Lange zabierała głos, Armand nie spuszczał z niej wzroku. Cóż w tym dziwnego, że młodzieńca ujęła piękność kobiety na scenie? Zwykła rzecz, z której rzadko wypływają tragiczne lub smutne okoliczności. Armand, namiętnie kochający muzykę, byłby pozostał pod wrażeniem melodyjnego głosu panny Lange aż do chwili spuszczenia kurtyny i rzecz byłaby się na tym skończyła. Ale de Batz zauważył w tej chwili wrażenie, jakie piękna artystka wywarła na młodym entuzjaście. Był to człowiek, umiejący wykorzystać każdą dobrą sposobność dla swoich celów. Nie chciał stracić z oczu Armanda, a tu fatum dawało mu możność otrzymania tego, czego pragnął. Przeczekał spokojnie cały akt, a gdy po spuszczeniu kurtyny Armand z westchnieniem oparł się znów na poręczy krzesła, de Batz odezwał się z udaną obojętnością: - Panna Lange jest obiecującą młodą aktorką. Czyż nie uważasz, mój drogi? - Ma przecudny głos, nadzwyczaj miły dla ucha; nie pamiętam niczego podobnego. - Jest też bardzo piękna - ciągnął de Batz z uśmiechem. - W ciągu drugiego aktu zauważyłem, że otwierałeś nie tylko uszy, ale i oczy. W rzeczy samej cała postać panny Lange harmonizowała z jej głosem. Nie była wysoka, ale bardzo zgrabna; twarz miała drobną, owalną, prawie dziecięcą, co stanowiło dziwny kontrast z szerokimi ramionami jej kostiumu z czasów Moliera. Młodzieniec nie zdawał sobie sprawy z tego, czy była piękna. W porównaniu z pierwszorzędnymi pięknościami nie była nią z pewnością, bo usta miała duże, a nos wcale nie klasyczny. Ale ciemne oczy o powłóczystym spojrzeniu rzucały niezwykły blask spod długich rzęs, a pełne usta odsłaniały w uśmiechu zęby lśniącej białości. Jednym słowem była urocza, choć nie można jej było nazwać skończoną pięknością. Malarz Dawid zrobił jej szkic. Wszyscy widzieliśmy go w Muzeum Carnavalet i dziwiliśmy się, dlaczego urocza twarzyczka miała wyraz takiego smutku. Podczas pięciu aktów "Mizantropa" Celimena nie opuszczała prawie sceny