Odpowiednio selekcjonuj�c dane, podkre�laj�c niekt�re do�wiad-:zenia zawodowe oraz pe�nione obowi�zki i staraj�c si�, �eby �yciorys �wy-fl�da�" jak nale�y, mo�emy...

Oczywi�cie, niekt�rzy ludzie posu-vaj� si� do przedstawiania w �yciorysie fa�szywego obrazu samych siebie. �odobne kwestie dotycz�ce operowania wywieranym wra�eniem wy�ania-� si� w trakcie bezpo�redniej rozmowy z kandydatem. Ludzie, kt�rym zale�y na karierze, nierzadko utrzymuj� nieautentyczne elacje ze zwierzchnikami i wsp�pracownikami. Cho�by�my szczerze nie ierpieli swojego szefa, na og� zachowujemy si� tak, jak by�my go lubili szanowali. Niekt�rzy udaj�, �e zgadzaj� si� ze zdaniem prze�o�onego du�o z�ciej, ni� rzeczywi�cie podzielaj� jego opini� (Gould i Penley, 1984). Luzie staraj� si� te� wywiera� wra�enie �lojalnego pracownika", kt�ry zrobi wszystko dla dobra firmy. Nawet je�li istnieje konflikt mi�dzy interesami rzedsi�biorstwa i jednostki, pracownicy cz�sto chc� pokaza�, �e firma jest la nich najwa�niejsza. Takie manewry autoprezentacyjne rzeczywi�cie zwi�kszaj� szans� zro-ienia kariery. Gould i Penley (1984) stwierdzili, �e pracownicy, kt�rzy sto-Dwali autoprezentacj�, u�wiadamiaj�c prze�o�onym swoje dokonania albo rezentuj�c siebie jako osob�, kt�ra �potrafi wszystko za�atwi�", cz�ciej trzymywali podwy�ki ni� ci, kt�rzy nie manipulowali wra�eniem. Przeciwnicy wykorzystywania strategii autoprezentacyjnych w miejscu racy argumentuj� �e rozmy�lne manipulowanie swoim wizerunkiem jest ieetyczne. Zwolennicy tej metody upieraj� si� jednak, �e poniewa� same miej�tno�ci nie wystarczaj� do zrobienia kariery, pracownicy maj� prawo >pakowa�" je w taki spos�b, aby uzyska�y najwy�sz� cen�. Podsumowanie asada komplementarno�ci g�osi, �e zachowanie danej osoby wywo�uje pe-ien ograniczony zestaw reakcji ze strony innych ludzi. Bior�c to pod uwa-l, cz�owiek jest w stanie sprowokowa� po��dane zachowanie danej osoby, rezentuj�c okre�lony wizerunek. Kiedy ludzie chc� uzyska� od innych po-oc i wsparcie albo unikn�� nieprzyjemnych zada� czy obowi�zk�w, stosuj� >staw� b�agaln�. Autoprezentacja oparta na demonstrowaniu fizycznych ZASADA KOMPLEMENTARNO�CI 173 "u�omno�ci lub choroby zwalnia cz�owieka z niekt�rych obowi�zk�w, usprawiedliwia kiepskie wyniki i sk�ania innych do roztoczenia nad nim opieki Niekt�rzy operuj� wywieranym wra�eniem, aby wygl�da� na bardziej b�di� mniej zaburzonych psychicznie, ni� s� w rzeczywisto�ci. Autoprezentacyjne zastraszanie polega na wywieraniu gro�nego wra�enia w celu wymuszenia na innych pos�usze�stwa lub zrewan�owania si� za atak. Wiele akt�w agresji ma, prawdopodobnie, zwi�zek z motywami auto-prezentacyjnymi. Strategie autoprezentacyjne wykorzystywane s� te� podczas szukania partnera seksualnego, nak�aniania innych do na�ladowania po��danych zachowa� oraz w karierze zawodowej. W ka�dym wypadku wywieranie okre�lonego wra�enia prowadzi do przewidywalnych reakcji innych os�b. 8. �Ja" prywatne Poj�cie �ja" w psychologii ma do�� burzliw� histori�. W dyskusjach na temat rozwoju cz�owieka i interakcji spo�ecznych wcze�ni psychologowie i socjologowie - tacy jak William James, Charles Horton Cooley i George Herbert Mead - k�adli du�y nacisk na �ja" jednostki. Kiedy jednak triumfy zacz�� �wi�ci� behawioryzm, poj�cie to zosta�o praktycznie wykluczone z g��wnego lurtu nauki. Wielu badaczom idea �ja" nazbyt kojarzy�a si� z wiar� w niematerialn� dusz�, by mog�a mie� jak�kolwiek warto�� naukow�. Przez wie-e lat badania nad �ja" prowadzone by�y g��wnie przez psycholog�w humanistycznych i egzystencjalnych, takich jak Carl Rogers i Abraham Maslow. W ci�gu ostatnich dwudziestu pi�ciu lat poj�cie �ja" odzyska�o jednak swoj� pozycj� w psychologii spo�ecznej, psychologii osobowo�ci oraz psycho-ogii rozwoju. Przyjrzyjmy si� tylko niekt�rym z licznych, analizowanych Izi� poj��, maj�cych odniesienie do �ja": samo�wiadomo�� samorealizacja struktura w�asnego �ja" sp�jno�� w�asnego �ja" samokontrola ods�anianie w�asnego �ja" samoocena samoutrudnianie obserwacyjna samokontrola zachowa� autopercepcja autoschemat autoweryfikacja i - oczywi�cie - autoprezentacja. Podsumowuj�c eksplozj� bada� nad procesami dotycz�cymi �ja", Bau-leister (1987) zauwa�y�, �e �poj�cie �ja� podobnie jak teoria dysonansu atrybucji, sta�o si� jednym z fundamentalnych problem�w nurtuj�cych �JA" PRYWATNE , 17L psycholog�w osobowo�ci i spo�ecznych" (s. 163). Obecnie ca�e rzesze teorety k�w i badaczy stoj� na stanowisku, �e pe�ne zrozumienie ludzkiego zachowa ni� jest niemo�liwe bez uwzgl�dnienia �ja". . �Ja" Trudno�ci z �ja" jako terminem naukowym wynikaj� cz�ciowo z jego wieloznaczno�ci. Kiedy m�wimy, �e kto� ma swoje �ja", oznacza to, �e ma on zdolno�� do autorefleksji (lub tego, co Mead [1934] nazwa� �autorefleksyjno�ci�") �Ja" stanowi struktur� poznawcz�, kt�ra pozwala cz�owiekowi �wiadomie my�le� o samym sobie. Tak jak jeste�my w stanie my�le� o przedmiotach i zdarzeniach zachodz�cych w �wiecie zewn�trznym, potrafimy te� my�le� o sobie. Zdolno�� do refleksji nad �ja" jest kluczowa dla wielu spraw, kt�re uwa�amy za istot� cz�owiecze�stwa. Nie posiadaj�c �ja", nie byliby�my w stanie planowa� przysz�o�ci, gdy� planowanie wymaga my�lenia o w�asnej osobie. Nikt nie m�g�by zamartwia� si� osobistymi problemami, gdyby nie odnosi�y si� one do bezpo�redniej tera�niejszo�ci; nie rozpacza�by z powodu przesz�ych nieszcz��, nie dokonywa� �wiadomych wybor�w ani nie my�la� o �mierci. Nie umieliby�my nawet rozpozna� siebie w lustrze! Ka�de z tych dzia�a� wymaga my�lenia o �ja". Z danych naukowych wynika, �e poza niekt�rymi du�ymi ma�pami cz�ekokszta�tnymi Oak szympansy) zwierz�ta nie potrafi� �wiadomie zastanawia� si� nad sob�� a w ka�dym razie nie w takim stopniu, jak cz�owiek. Ni�sze ma�py nie s� w stanie nauczy� si� rozpoznawa� swego odbicia w lustrze (Gallup, 1977), co stanowi elementarny poziom my�lenia o sobie. Co wi�cej, niekt�rzy naukowcy sugeruj� �e zdolno�� do autorefleksji pojawi�a si� u cz�owieka stosunkowo p�no w rozwoju ewolucyjnym (Jaynes, 1976). Fakt, �e wi�kszo�� zwierz�t - by� mo�e podobnie, jak to by�o w wypadku wczesnych istot ludzkich - doskonale sobie radzi bez my�lenia o �ja", dowodzi, �e zdolno�� ta nie jest niezb�dna do prze�ycia. Prawd� m�wi�c, wiele, je�li nie wi�kszo�� codziennych czynno�ci nie wymaga samo�wiadomo�ci (a tym samym u�ywania naszego �ja")