Poziom techniki bedacej dzisiaj dla wielu ludzi substytutem sacrum, a takze zrodlem wielu mitow (w dziedzinie futurologii i science-fiction) oraz...

). Ekspansje techniki wzmacnia rozwoj informatyki i systemow komunikacji pozwalajacych na gromadzenie, przetwarzanie i rozpowszechnianie danych. Wraz z zagrozeniem katastrofa atomowa i najnowszymi odkryciami genetycznymi technika, podobnie jak antyczne misterium, staje sie poprzez prometejskie poszukiwanie zarazem fascynujaca i przerazajaca. Celom nauki i techniki blizsza jest zreszta magia niz religia. Pragna one ujarzmic przyrode, zycie i smierc, a takze spelnic marzenia przodkow o osiagnieciu zawrotnych szybkosci i podboju przestworzy. W istocie nie chodzi o ustanowienie porzadku swiata ani o odpowiedz na egzystencjalny niepokoj, lecz bardziej o problemy etyczne, ktore nastrecza postep naukowo-techniczny. Poziom ideowo-polityczny tworzy - jak to zobaczymy wkrotce na przykladach - szczegolny zamiennik wierzen i rytualow. R.Aron jako pierwszy mowil, zdecydowanie o swieckiej religii: proponuje nazwac w ten sposob doktryny, ktore zajmuja w duszach wspolczesnych ludzi miejsce wiary, zastepujac idee zbawienia ludzkosci idealnym porzadkiem spolecznym w dalekiej przyszlosci. Ruch ten zrodzil sie ponad dwiescie lat temu na zachodzie Europy wraz z era rewolucji. Polityka scisle wiaze sie z wiekszoscia ludzkich dzialan przez nia regulowanych - z konfliktami wlacznie. Nie dziwi wiec fakt, ze polityka dazy do zastapienia religii jako najwyzszej zasady zycia spolecznego, aby stac sie nosnikiem laickiego sacrum. Takie wlasnie znaczenie posiada sekularyzacja - polityka i panstwo nie opieraja sie juz na religii, lecz polityka staje sie w pewnym sensie religia panstwa. Taka zamiana nie jest jednak calkowita, poniewaz wiara i nadzieje polityczne zostana wczesniej lub pozniej zanegowane przez fakty pomimo wsparcia przez rytualy swieckie i laickie liturgie, zwiazane bezposrednio z panstwem. To wlasnie z dziedziny instytucji wywodza sie rytualy powszechnie znane we wszystkich ustrojach: aparat legislacyjny, sadowy, dyplomatyczny, wraz z ich protokolami, etykieta, teatralizacja rol majaca na celu uczczenie, jesli nie uswiecenie, obecnosci wladzy i przedstawicieli porzadku spolecznego. Podobnie procedury wyborcze zwiazane z ideologia demokracji zawieraja symboliczne i zrytualizowane sekwencje, ktorych sens przekracza czysta funkcjonalnosc. W dziedzinie sprawiedliwosci pozostalo po dzis dzien wiele charakterystycznych formul i ceremonii, np. przysiega wyzszego urzednika sadowego: Przysiegam dobrze i wiernie wypelniac moje funkcje, skrupulatnie dochowywac tajemnicy rozpraw oraz sprawowac sie jak godny i lojalny urzednik. Lawnicy skladaja przysiege na stojaco, po kolei, po uprzednim odczytaniu jej tresci przez przewodniczacego, podnoszac reke w ustalony sposob. Socjolog C.Riviere zwrocil uwage na roznorodnosc funkcji pelnionych przez obrzedy swieckie szczegolnie w dziedzinie wladzy i kontroli: 1.uwierzytelnienie wladzy poprzez manifestacje sily, przemowienia, upamietnianie waznych wydarzen; 2.potwierdzenie hierarchii, statusow pozwalajace liczacym sie osobistosciom na regularne pojawianie sie w mediach i uczestnictwo w ceremoniach; 3.poswiadczenie wymiaru moralnego dzieki systemowi wyroznien (zaszczyty, odznaczenia) i sankcji (nagany, zawieszenie w czynnosciach); 4.animacja jako wynik zgrupowan o charakterze swiatecznym i zabawowym. Nalezy zauwazyc, ze w spoleczenstwach bardzo zroznicowanych i w systemie demokratycznym rytualy powoduja czesciej integracje grupowa lub/i lokalna niz calkowita - z wyjatkiem kilku swiat narodowych (14 lipca we Francji, Memorial Day w USA). Podobnie jak w kosciolach, wiekszosc rytualow swieckich wiaze sie z dzialalnoscia partii (posiedzenia, kongresy), zwiazkow zawodowych (marsze, strajki) oraz innych ugrupowan walczacych o uznanie spoleczne (ruchy feministyczne, homoseksualisci, sekty, itd.). W tym sensie rytual nie utwierdza istniejacego porzadku, lecz przyczynia sie do jego odnowy lub zakwestionowania. Mozna wyroznic rozmaite wobec niego postawy: neutralnosc, kpina, kreacja (promocja neorytualow). Rytualy swieckie, podobnie jak religijne, rozpatrzymy, nie wyczerpujac oczywiscie tematu, w trzech kategoriach: rytualy masowe, rytualy kontaktow miedzyludzkich i rytualy cielesne. II. Rytualy masowe. Sa one charakterystyczne dla spoleczenstwa, w ktorym istotne miejsce zajmuje opinia publiczna oraz konsumpcja