Projekt taki przedstawiono pod koniec 1926 r...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

, przewiduj�c znaczne obostrzenie kar za przest�pstwa prasowe przeciwko czci. Sugestie te zosta�y wykorzystane w przepisach rozporz�dzenia z 1926 r., o rozpowszechnianiu nieprawdziwych wiadomo�ci i karach za zniewag� w�adz lub ich przedstawicieli, � po uchyleniu tego rozporz�dzenia przez sejm, w kodyfikacji prawa prasowego' z 1927 r. (np. art. 53 p.p. 1927). Nowe przepisy prawa prasowego z 1927 r., a po jego uchyle- 29 Por. wniosek T. B o y-� ele�skiego w artykule Prawo autorskie likcj�, Kurier Poranny, nr 76 z 16 III 1928 r., gdzie uznaje (na marginesie procesu ,,o prawo do przecinka" - por. O. Missuna, Warszawski Pitawal Literacki, Warszawa 1960, s. 81- -93), �e skoro zaniedba si� rygory prawne wobec prasy co do praw autorskich, to ich ochrona "stanie si� t� znan� fikcj�, jak� jest u nas ochrona czci". 80 Dok�adny opis podaje M. Pi�trz a k, op. cit., s. 500, ponadto por. Kurier Polski z 5 XI 1924 r. i Kurier Polski z 20 XI 1924 r. 23 22 w zwi�zku z ustawami prasowymi, nie zmniejszy�y jednak wcale zaciek�o�ci prasy politycznej. Pog��biaj�cy si� konflikt mi�dzy endecj� a sanacj� powodowa� sta�e zwi�kszanie si� liczby proces�w o znies�awienie prasowe. Zaznaczy� nale�y, i� w wi�kszo�ci wypadk�w znies�awiaj�cy wiedzieli, �e zarzuty s� fa�szywe, jednak wyroki by�y stosunkowo �agodne. Ostro natomiast kara�y s�dy wyst�pienia prasowe przedstawiaj�ce w spos�b obel�ywy i skandaliczny �ycie prywatne r�nych os�b. Motorem takich publikacji by�a ch�� zemsty 31, a tak�e zamiar zrobienia taniej sensacji. Nic te� dziwnego, �e zar�wno orzecznictwo s�dowe na tle art. 255 k.k., jak i teoria prawa karnego stara�y si� zwi�kszy� ochron� czci. Wprawdzie cze�� i krytyka s� poj�ciami nierozdzielnymi, jednak oczywiste'nadu�ywanie prawnej ochrony jednego z tych d�br prowadzi z czasem do odwrotnej reakcji - w kierunku ochrony "zaniedbanego" dobra. W latach 1918-1926 prasa nie liczy�a si� w swej krytyce w�a�ciwie z niczym, dlatego te� reakcja ustawodawcy i s�d�w w kierunku zwi�kszenia ochrony czci - narastaj�ca stopniowo - powodowa�a zarazem ograniczenie praw krytyki spo�ecznej. Jest rzecz� niew�tpliw�, i� za poczynania nieodpowiedzialnych dziennikarzy ucierpia�a w jakim� sensie rzetelna krytyka spo�eczna - mniej naukowa i artystyczna. Dlatego te� rz�dy sanacyjne, wykorzystuj�ce sytuacj�, stara�y si� ogranicza� pras� w sensie politycznym, nierzadko pod pretekstem zwi�kszenia ochrony czci jednostki. Walka prasy by�a prowadzona g��wnie przeciwko ograniczeniom o charakterze politycznym, dlatego w powojennej literaturze bardzo cz�sta jest tendencja do nieoddzielania tych zagadnie� od problem�w ochrony czci. Zreszt� owe zaostrzenia odpowiedzialno�ci karnej za wyst�pki przeciw czci jednostki raczej skutku zamierzonego nie odnosi�y. Nawyki z lat 1918-1926 by�y zbyt silnie zakorzenione.- Ponadto "szykany" w�adz s�dowych przedstawiano w prasie nie jako represje karne za pospolite przest�pstwa, ale nadawano im posmak politycznych represji niepopularnego rz�du sanacyjnego. Rz�d ten mia� wyra�ne tendencje do ograniczenia wolno�ci prasy w sensie politycznym. Jednak jego dzia�alno�� w kierunku zwi�kszenia ochrony czci ludzkiej by�a normaln� funkcj� administracyjn�, kt�r� wobec �wczesnych eksces�w prasy podejmowa�by ka�dy rz�d, uznaj�cy cho� w minimalnym zakresie prawo cz�owieka do poszanowania jego czci. Zagadnieniem niew�a�ciwego tonu prasy zaj�y si� te� w�adze zwi�zkowe dziennikarzy i wydawc�w. Zbyt cz�ste "polemiki" prasowe o zniewa�aj�cym charakterze zmusi�y Zwi�zek Wydawc�w i Zwi�zek Dziennikarzy do zaj�cia negatywnego stanowiska wobec tego problemu32. 31 Por M. P i e t r z a k , op. cit., s. 487-509. 32 Przedstawiciele praktyki i teorii dziennikarstwa mi�dzywojennego zdawali sobie spraw�, i� w�a�nie �w poziom polemik prasowych i lekcewa��cy stosunek do czci 24 lacyjne oraz doktryna wypowiada�y si� niejednokrotnie, (cho� jako stan faktyczny zna� krytyk� z kodeks�w zaborczych jedynie k.k. niemiecki � 193) ustalaj�c - mimo pewnych "potkni��" - zasady aktualne moim zdaniem do dzi�. Wida� to zw�aszcza na tle jedynej w okresie mi�dzywojennym powa�nej pr�by t�umienia krytyki naukowej - na tle procesu zako�czonego dnia 8 VI 1928 r. wyrokiem,, w kt�rym S�d Okr�gowy w Poznaniu skaza� m. in. profesora Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie S. Kulczy�skiego na kar� grzywny za zniewag� dokonan� w recenzji podr�cznika szkolnego. Wyrok S�du Okr�gowego stanowi� tak wyra�ne - mimo fragmentarycznie s�usznych ustale� - ograniczenie praw krytyki naukowej, �e zosta� zaskar�ony przez prokuratur� i sta� si� przedmiotem rozprawy w S�dzie Najwy�szym, kt�ry po> rozpoznaniu sprawy uchyli� wyrok SO w Poznaniu i oskar�onych, uniewinni�3a. W motywach wyroku SN podano, i� orzeczenie SO zapad�o z wyra�nym pogwa�ceniem �� 185 i 193 k.k. niemieckiego oraz art. 117 konstytucji RP z 1921 r. gwarantuj�cego wolno�� nauki. Wyja�niaj�c tre�� 193 k.k. niemieckiego SN uzna�, �e odbiera on cechy bezprawno�ci zniewadze, kt�ra zosta�a zadana w imi� uprawnionych interes�w i daje prawo do ujemnych ocen o pracach naukowych, a karze tego rodzaju zniewagi jedynie w�wczas, gdy ich forma lub okoliczno�ci w�r�d jakich nast�pi�y, wskazuj� na niew�tpliwy zamiar sprawcy zniewa�enia autora pracy naukowej. Ostra interwencja S�du'Nrlwy�szego przeciwko tej pierwszej w Polsce pr�bie t�umienia krytyki naukowej, jak� by� wyrok SO w Poznaniu, zapobiega�a na przysz�o�� powtarzaniu si� podobnych wyrok�w. W praktyce s�downictwa mi�dzywojennego "wyrok s�du pozna�skiego pozostawa� odosobniony, je�eli chodzi�o o krytyk� naukow�"34. Linia wytyczona przez SN w 1929 r. jest respektowana w praktyce do chwili obecnej. W szeregu innych wypadk�w s�dy stawa�y zawsze na stanowisku respektowania praw krytyki naukowej, ��daj�c jednak do�� ostro, by mia�a ona form� zgodn� z dobrymi obyczajami (np