Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
Wówczas ~ Piotr dobył mie- cza i odciął ucho słudze arcykapłana, Malchusowi. Jezus kazał Piotrowi scho- wać miecz do pochwy, mówiąc: "Wszy- scy, którzy za miecz chwytają, od miecza giną" (Mt 26,47-56). Zob. pocałunek Ju- dasza. Z. i p. Kto mieczem wojuje, ten od miecza ginie- przemoc wyzwala przemoc. Ikon. Giotto di Bondone Pojmanie Jezusa (1305, Padwa). El Greco Chrystus obnażony z szat (ok.1580, Budapeszt). pokłon pasterzy ~ pasterz pokolenie, grupa rodzin lub klanów pod zwierzchnictwem tego samego przywód- cy, żyjąca na jednym obszarze. Według tradycji Izrael opiera się na strukturze podstawowej dwunastu pokoleń, których przodkami było dwunastu synów Jakuba; oni też nadali pokoleniom swoje imiona: Ruben, Symeon, Lewi, Juda, Issachar, Zabulon, Józef, Beniamin, Dan, Neftali, Gad i Aser. Lecz lista pokoleń uległa wie- lu zmianom (pokolenie Lewiego zanikło, pokolenie Józefa podzieliło się na dwa: Efraima i Manassego). Podczas podboju ziemi Kanaan, a następnie osiedlenia się w niej, podział terytorium odzwierciedlał dosyć złożoną sytuację. W gruncie rzeczy dwanaście pokoleń odpowiadało bardziej woli politycznej (zorganizowaniu w dwa- naście obszarów administracyjnych za pa- nowania Salomona (1 Krl 4,7) niż sytuacji faktycznej. Pokolenie Judy - Juda Pokój - hebr - szalom wyraża właściwie stan samopoczucia, szczęścia], termin ten funkcjonuje w Izra- elu jako pozdrowienie, życzenie, kiedy lu- dzie się spotykają (Sdz 6,23), albo kiedy się żegnają (Wj 4,18). święty Paweł łączy z nim gr. termin charis (łaska): "Łaska wam i pokój!" (1 Tes 1,1). Pokój jest przede wszystkim darem Boga, "ale mi- łość moja nie odstąpi od ciebie i nie za- chwieje się moje Przymierze pokoju", mówi Bóg (Iz 54,10). Pokój jest jak- by streszczeniem błogosławieństw, jakimi Bóg obdarza swoich wiernych: "Gdy się położę, zasypiam spokojnie, bo Ty sam je- den, Panie, pozwalłłasz mi mieszkać bez- piecznie" (Ps 4,9). Prorocy stawiają pokój w centrum swojego przesłania; zapowia- dają przyjście Mesjasza, który będzie "Księciem Pokoju" (Iz 9,5). NT przedsta- wia Jezusa jako Tego, który w tym zakre- sie wypełnia mesjanistyczne oczekiwanie: "Przybywa, aby nasze kroki zwrócić na drogę pokoju" (Łk 1,79). Jezus głosi: "Błogosławieni, którzy wprowadzają po- kój, albowiem oni będą nazwani synami Bożymi" (Mt 5,9). Podczas Ostatniej Wieczerzy, którą spożył z apostołami, Je- zus powiedział im: "Pokój zostawiam wam, pokój mój daję wam. Nie tak jak daje świat" (~` 14,27). Po Zmartwychwsta- niu (~ 20,19-20) Jezus pozdrowił uczniów słowami: "Pokój wam!". Pax vobis [łac., pokój wam], pozdrowienie liturgiczne. pokuta [hebr. szuw; gr. met"noia]. W ST pokuta może być działaniem jako wyraz osobistego nawrócenia, na przykład po ciężkim wykroczeniu czy grzechu (jak Dawid po dopuszczeniu się cudzołóstwa, 2 Sm 12,9-20). Towarzyszy jej wyznanie grzechów, odmawianie psalmów, czasa- mi ofiara i czynności obrzędowe, będą- ce także oznakami żałoby: płacz i lamenta- cje, post, rozdzieranie szat i zastępowanie ich "workiem pokutnym" (1 Krl 2,27). Pokuta jest często działaniem zbioro- wym, sprowokowanym np. groźbą klęski (1 Krl 8,33~0;,~dt 4,9-14; Jon 3,5-9). Ist- niały także specjalnie ustalone dni: Dzień Pojednania (Jom Kippur, Kpl 16,29-34), a później wspomnienie zburzenia świątyni. Ofiara, publiczne wyznanie grzechów i post są zasadniczymi elementami poku- ty, lecz stopniowo dobre uczynki - przede wszystkim jałmużna - wezmą górę nad ofiarami, często zresztą ganionymi przez proroków (Iz 1,1-17; Oz 6,6). W tej sa- mej perspektywie NT podkreśla koniecz- ność nawrócenia serca (Ez 36,25-32), któremu powinny towarzyszyć widoczne oznaki pokuty: post, modlitwa, wyznanie grzechów (Mt 3,6; Dz 19,18; ,~k 5,15-16). Zob. przebaczenie. Lit. Le Chevalier au barizel (XIV w., Rycerz z baryłką), powiastka moralizatorska, dziki i brutalny rycerz przez wiele lat na próżno usi- łuje napełnić małą baryłkę - pokutę, jaka zo- stała mu zadana, aż wreszcie zadanie wypeł- nia łza, którą uronił pod wpływem uczucia lito- ści. Ch. P‚guy Le Porche du myst‚re de Ia deuxi‚me vertu (1911, Portyk misterium drugiej cnoty), autor opiewa ukrytą wielkość nawet za- wstydzającej pokuty, gdyż "pokuta człowieka jest ukoronowaniem nadziei Boga". S. Undset Krystyna, córka Lawransa (1922, wyd. pol. 1929), bohaterka odbywa pielgrzymkę po- kutną. Poncjusz Piłat ~ Piłat. posąg na glinianych nogach. Wład- ca Babilonu ~ Nabuchodonozor II w jed- nym ze snów ujrzał stojący przed nim ol- brzymi posąg ze złota i z żelaza, którego nogi były z gliny