Tu dopiero na dobre rozleg�y si� krzyki t�umu, tu gniewem zap�on�� wuj alkad, omdla�a Preciosa, a Andrzej zmiesza� si� widz�c j� bez zmys��w...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Wszyscy chwycili za bro� i rzucili si� ku zab�jcy; wzr�s� pop�och, wzmog�y si� krzyki, Andrzej za�, zaj�ty cuceniem Preciosy, nie broni� si� wcale; a Klemensa nie by�o przy tej nieszcz�snej scenie, gdy� wraz z wozami wyszed� ju� by� z miasteczka. Wreszcie tak wielka chmara ludzi rzuci�a si� na Andrzeja, �e w okamgnieniu zosta� obezw�adniony i w dwa pot�ne �a�cuchy zakuty. Ch�tnie by alkad kaza� 42 na miejscu go powiesi�, gdyby m�g� to uczyni�: musia� jednak odes�a� winowajc� do Murcji, gdy� zale�ny by� od jej jurysdykcji. Wyprawiono Andrzeja dopiero nazajutrz, tymczasem za� sp�dzi� dzie� pe�ny m�czarni i poni�e�, kt�re znosi� musia� od niecnego alkada, jego urz�dnik�w i mieszka�c�w miasteczka. Alkad uwi�zi� wszystkich Cygan�w, jacy wpadli w jego r�ce, ale wi�kszo�� umkn�a, a mi�dzy tymi znajdowa� si� i Klemens, kt�ry l�ka� si�, by go nie schwytano i nie poznano. Nast�pnego dnia, z raportem o zasz�ych wypadkach i t�umem Cygan�w, otoczeni licznym zast�pem zbrojnych, alkad i jego urz�dnicy wkroczyli do Murcji. Mi�dzy innymi by�a i Preciosa, Andrzej za� w �a�cuchach, z r�kami zakutymi w kajdany, jecha� na mule. Wszyscy mieszka�cy Murcji wyszli na ich spotkanie, wiedziano ju� bowiem o zab�jstwie �o�nierza. Ale uroda Preciosy dnia tego tak rzuca�a si� w oczy, �e nie znalaz�by� mi�dzy ciekawymi ani jednego, kt�ry by patrzy� na ni� i nie podziwia�. Wiadomo�� o przybyciu do miasta nadobnej Cyganki dosz�a do uszu pani korregidorowej, kt�ra zaciekawiona wymog�a na swym m�u, aby jej jednej nie zamkni�to w wi�zieniu. Wszyscy inni poszli pod klucz. Andrzeja za� umieszczono oddzielnie w ciasnej celi; rych�o mrok, jaki tam panowa�, a nade wszystko brak Preciosy, kt�ra dla� �wiat�em by�a, w taki stan go wprawi�y, �e zda�o mu si�, i� do grobu chyba tylko b�dzie musia� st�d pow�drowa�. Precios� wraz z jej babk� przywiedli przed pani� korregidorow�, a ta, gdy j� ujrza�a, rzek�a: � Prawd� m�wi� ci, , kt�rzy tak chwal� jej urod�. Podszed�szy do niej tkliwie j� uca�owa�a i nie mog�a nasyci� si� jej widokiem. Spyta�a star� Cygank�, ile lat dziewczyna mie� mo�e. � Pi�tna�cie lat � odpar�a zapytana. . � O dwa miesi�ce mo�e si� myl�, , nie wi�cej. � Tyle by mia�a teraz moja biedna Konstancja � rzek�a korregidorowa. � Niestety, widok tej dziewczyny przypomnia� mi m�j los nieszcz�sny. Tu Preciosa j�a korregidorow� po r�kach ca�owa� i zalewaj�c si� �zami, zawo�a�a: � Pani, Cygan, kt�rego uwi�ziono, jest bez winy, bo tamci wywiedli go z cierpliwo�ci: nazwano go z�odziejem, a nic nie ukrad�; uderzono go w twarz, a w twarzy tej odzwierciedla si� jeno dobro� jego serca. Zaklinam ci� na Boga, pani, uczy�, aby os�dzono go sprawiedliwie: niechaj pan korregidor nie kwapi si� z wymiarem kary, kt�r� prawo mu grozi. A je�li w oczach twoich �ask� znalaz�a moja uroda, zachowaj mi j� zachowuj�c �ycie uwi�zionemu, bo je�li jego strac�, jednocze�nie i na mnie wyrok �mierci padnie. On przeznaczony mi jest na ma��onka, a przeszkody niepo�ledniej wagi sprawi�y, �em dotychczas mu jeszcze r�ki nie odda�a. Je�li pieni�dzy potrzeba, aby uzyska� dla� przebaczenie skar��cej strony, sprzedamy przez licytacj� publiczn� ca�y nasz tabor i zap�acimy wi�cej, ni� b�d� mogli od nas za��da�. O pani, je�li wiesz, czym jest mi�o��, je�li czu�a� j� kiedy w sercu, je�li i dzi� jeszcze swego m�a kochasz, zlituj si� nade mn�, gdy� kocham tego, kt�ry mi przeznaczony, ca�ym moim sercem i dusz�. Przez ca�y czas, gdy to m�wi�a, Preciosa ani na chwil� nie puszcza�a r�k korregidorowej ani odrywa�a wzroku od jej oczu, lej�c przy tym obficie gorzkie �zy b�lu i skargi. Tymczasem nadszed� pan domu, a zastaj�c sw� �on� i Precios�, obie we �zach ca�e i u�ciskiem splecione, stan�� zdumiony zar�wno ich p�aczem jak pi�kno�ci� Cyganki. Zapyta�, jaka by�a tej rozpaczy przyczyna, a Preciosa nie da�a mu czeka� na odpowied�, bo pu�ciwszy r�ce korregidorowej rzuci�a si� do n�g korregidora, wo�aj�c: � Panie, lito�ci! Je�li narzeczony m�j umrze, mnie z nim razem zanios� do grobu. Niewinny jest, ale je�li winien, niechaj na mnie spadnie kara; a je�li to by� nie mo�e, niechaj przynajmniej sprawa zostanie od�o�ona, a� znajdzie si� spos�b przywr�cenia mu wolno�ci. Temu, kt�ry z�� wol� nie zgrzeszy�, z �aski nieba przyj�� mo�e ocalenie. Nowym zdumieniem nape�ni�y korregidora rozs�dku pe�ne s�owa Cyganki i gdyby nie by� si� l�ka� mi�kko�ci serca okaza�, wraz z ni� zala�by si� �zami. 43 Stara Cyganka tymczasem zdawa�a si� wa�y� w my�li wielkie a dzi wne rzeczy i wreszcie, po d�ugim namy�le, rzek�a: � Niechaj waszmo�cie, pa�stwo moi, poczekaj� chwil�: postaram si� ja, aby ten p�acz w �miech si� obr�ci�, cho�bym to mia�a �yciem przyp�aci�. To rzek�szy wysz�a �piesznie, pozostawiaj�c obecnych zmieszanych i zdziwionych jej s�owami. W oczekiwaniu a� stara powr�ci, ani na chwil� nie zaprzestawa�a Preciosa �ez i b�aga� i my�l�c, jak by przys�u�y� si� sprawie narzeczonego, powzi�a ju� by�a zamiar zawezwa� jego oj ca. Tymczasem zj awi � a s i � s t ar a Cyganka z ni ewi el k� s zkat u� k� pod pach� i rzek�a korregidorowi i jego �onie, aby wraz z ni� weszli do s�siedniej komnaty, zamierza�a bowiem w tajemnicy wielkie wyjawi� im rzeczy. Korregidor my�l�c, �e chce mu wyjawi� jakie� kradzie�e przez Cygan�w pope�nione, wraz z ni� i sw� �on� przeszed� do garderoby, gdzie Cyganka, rzuciwszy si� przed nimi na kolana, rzek�a: � Je�li dobra wie��, kt�r� wam nios�, nie wystarczy, aby wyjedna� mi przebaczenie za wielki grzech, jaki pope�ni�am; gotowa jestem bez szemrania przyj�� kar�, kt�r� postanowicie mi wymierzy�. Ale zanim wam rzecz ca�� wyjawi�, chcia�abym, aby�cie mi waszmo�� pa�stwo powiedzieli, czy znacie te przedmioty. Tu wr�czy�a korregidorowi szkatu�k�, kt�r� przynios�a ze sob�, on za�, otworzywszy j�, ujrza� wewn�trz jakie� b�yskotki dzieci�ce, nie m�g� jednak zrozumie�, co by mog�y oznacza� te przedmioty. Rzuci�a te� na nie okiem pani korregidorowa, ale i ona nic poj�� nie mog�a. Rzek�a wi�c tylko: � Musz� to by� ozdoby jakiego� ma�ego dziecka. . � Tak jest istotnie � odpar�a Cyganka � a do jakiego dziecka nale��, dowiecie si� waszmo�� pa�stwo z pisma, kt�re na tym z�o�onym papierze si� znajduje. Korregidor skwapliwie roz�o�y� papier i przeczyta�: � Dziewczynka nazywa�a si� Donna Konstancja de Acevedo y de Meneses, jej matka � Donna Guiomar de Meneses, ojciec � Don Fernando de Acevedo, kawaler orderu Calatravy. Porwa�am j� w dniu Wniebowst�pienia Pana naszego Jezusa Chrystusa, o godzinie �smej rano, roku tysi�c pi��set dziewi��dziesi�tego pi�tego; mia�a dziewczynka na sobie ozdoby, kt�re w tej szkatu�ce si� znajduj� � . Ledwo korregidorowa us�ysza�a, co pismo opiewa�o, pozna�a drobiazgi, kt�re przed ni� le�a�y, podnios�a je do ust i, wyca�owawszy je po tysi�c razy, pad�a zemdlona