Paj�k odznacza� si� nadzwyczajn� cierpliwo�ci� i wychodzi� z zasadzki dopiero wtedy, gdy w paj�czynie szamota�o si� kilka owad�w...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Do ka�dego z nich zbli�a� si� po kolei flegmatycznie, niedba�ym ruchem i przytyka� swoj� g�ow� do wi�nia, jak gdyby go ca�uj�c. By� to fatalny poca�unek. Trwa� zaledwie kilka lub kilkana�cie sekund i wystarczy� na wypicie sok�w �ywotnych z nieszcz�snej ofiary. Nast�pnie paj�k wyrzuca� cia�o z paj�czyny i po dokonaniu sumiennego przegl�du wraca� z go- 108 dno�ci� na swe stanowisko czekaj�c tam wytrwale na przylot nowych ofiar. Kt�rego� dnia przerwa�em jego rozb�jniczy byt. Pi�kny okaz, wcielony do moich zbior�w, sam sta� si� zdobycz�. Za miejscowo�ci� Pucalpa kapitan Larsen poinformowa� mnie, �e niebawem zajedziemy do pewnego czakrera-osadnika, wielkiego dziwaka, awanturnika i wykoleje�ca. By� to Esto�czyk, kt�ry przed laty przyby� z Europy i osiad� nad Ukajali. Straciwszy maj�tek, nie m�g� wybrn�� z d�ug�w i wi�d� n�dzny �ywot. Ze s��w Larsena przebija�a wyra�nie osobista niech�� do osadnika. Nast�pnej nocy pozna�em Esto�czyka. Przyszed� na pok�ad wychudzony, wzbudzaj�cy lito�� biedaczysko o zniszczonej twarzy i zapadni�tych oczach. Chcia� kupi� pude�ko zastrzyk�w chininowych przeciw malarii. N�ka�a go choroba w ostatnim stadium. Ratowa� go mog�y tylko zastrzyki. Ile kosztowa�y? � Cztery sole! � rzek� Larsen. � Mam tylko trzy sole � westchn�� chory sm�tnym g�osem. � To ci zastrzyk�w sprzeda� nie mog�. Albo... � i Larsen drwi�co u�miechn�� si� w jego podsinia�e oczy � zr�b w�r�d czol�w i Indian w trzeciej klasie sk�adk� dla siebie... Na to szyderstwo Esto�czyk dosta� ataku sza�u. Najpotworniejsze wyzwiska pada�y pod adresem Larsena, zachowuj�cego niebywa�y spok�j. Potem kapitan kaza� marynarzom wyrzuci� go, ze statku. � Wy�o�� za niego pieni�dze � oznajmi�em Larsenowi chc�c przerwa� przykr� scen�. Kapitan zmierzy� mnie gniewnym spojrzeniem. � Patrz pan swego nosa! � zasycza�. � Nie wtr�caj si� do nie swoich rzeczy. Szalony osadnik nawet na l�dzie nie przesta� z�orzeczy�. Podczas gdy powoli odbijali�my od brzegu, nadal miota� przekle�stwa na statek i na kapitana. W g�stym podszyciu le�nym nie by�o wida� krzycz�cego i naraz ca�a ta wrzawa nasun�a dzi- 109 waczne skojarzenie: to jak gdyby nie cz�owiek, lecz sama puszcza miota�a przekle�stwa na kapitana, na statek i na wszystkie lekarstwa. Z nieukrywan� przyjemno�ci� Larsen �owi� odg�osy z l�du. Potem zani�s� si� d�ugim, szyderczym �miechem. Usun��em si� od tej sceny i id�c ku mej kabinie zn�w widzia�em paj�ki zak�adaj�ce sieci. 22. Kumam Pewnego dnia o �wicie ch�opiec okr�towy otworzy� gwa�townie male�k� kabin� i zbudzi� mnie ze snu: � Prosz� wstawa�! Dobijamy do Kumarii! S�owo jak pobudka, jak has�o. Zerwa�em si� z koi. Nareszcie po wielotygodniowej w��cz�dze na rzece dobija�em do celu mej peruwia�skiej wyprawy. Kumaria le�y nad g�rnym biegiem Ukajali, o mniej wi�cej tysi�c osiemset kilometr�w od Iqui-tos. Kumaria: brzeg wysoki na kilka, miejscami na kilkana�cie metr�w, rozleg�a polana po wyci�tym lesie, na polanie tuzin cha�up z dzikiej trzciny cukrowej i jeden niski, rozleg�y dom murowany. To hacjenda W�ocha Dolciego. Na tej hacjendzie pracowali przewa�nie peoni ze szczepu Kampa. Dolci obchodzi� si� z nimi po ludzku, ale fakt pozostawa� faktem: byli to w�a�ciwie jego niewolnicy, a on ich panem. Za polan� hacjendy wsz�dzie puszcza. Rzeka, szeroka na blisko kilometr, dzika, pe�na wir�w. Kumaria: cmentarzysko niedawnych polskich nadziei. Zwabieni wybuja�ymi opisami niesumiennych zapale�c�w, przybyli tu koloni�ci z Polski marz�c o lepszym jutrze, ponie�li sromotn� kl�sk�, stracili wszystko i uciekli. Nie znie�li ci�kich warunk�w, jakie im narzuci�a wroga puszcza, a przede wszystkim z�a organizacja. Kilku ich jeszcze pozosta�o. Kumaria: kipi�ca, pijana puszcza, tu, niedaleko podn�y And�w, najbujniejsza. T�ok wra�e�: l�ni�ce motyle, zjadliwe owady, pi�kne orchidee, dziwaczne ssaki, leniwce, w�e. K��b zieleni: lii os�awiony raj przyrodnika. Tu nareszcie wejd� do �rodka puszczy i poznam, jak bije jej serce. Tu dotar�em do zachodnio-po�udniowego skraju tej najrozleg-lejszej na �wiecie puszczy tropikalnej