Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
Nawracali się na judaizm i zostali jego wyznawcami- "bojącymi się Boga". Sieć rzymskich dróg i panujący pokój powodowały szybkie roz- przestrzenianie się Dobrej Nowi- ny po całym imperium rzymskim (patrz: Rzymianie w: Narody i ludy w BiblŹŹ). Nadzieja Żydów Kiedy Żydzi powrócili z wygna- nia babilońskiego, żyli pod obcym panowaniem około 500 lat. Za pa- nowania greckiego płacili haracz panującym w Egipcie Ptolemeu- szom i przyjęli grekę jako język urzędowy. W 198 r. przed Chr. Grek z rodu Seleucydów, władca SyrŹŹ, Antioch Wielki, pokonał Ptolemeuszy i zajął Palestynę. W drodze powrotnej został jednak pobity przez Rzymian pod Magne- zją w 190 r. przed Chr. Rzymianie nałożyli na imperium Seleucydów olbrzymie podatki. Seleucydzi w odwecie w bezwzględny sposób plądrowali miasta i świątynie. Antioch Epifanes wykorzystał sprzeciw pobożnych Żydów zwa- nych chasydami jako pretekst do splądrowania Świątyni jerozolim- skiej. Później w sercu miasta, w Świątyni, zbudował ołtarz ku czci Zeusa, ustanawiając tam cen- trum pogańskiej religŹŹ greckiej. Na ołtarzu składano jako ofiarę mięso wieprzowe (w religŹŹ ży- dowskiej uważane za nieczyste). Ten ostatni akt zbezczeszczenia Świątyni spowodował w rezultacie wybuch powstania Machabeuszy. Po okresie walk Żydzi odnieśli zwycięstwo. i Dokonali oczyszczenia Świątyni i ponownie poświęcili ją w 165 r. przed Chr. na miejsce modlitw do Boga. Najwyższy kapłan, Arysto- bulos, członek rodu Hasmonejczy- ków, przywódców powstania, ogłosił się królem w 104 r. przed Chr. Jednak bezustanna rywalizacja między Żydami dała Rzymianom pretekst do inter- wencji. Ostatni arcykapłan i król został stracony w 37 r. przed Chr. Dynastia Herodów Judea została poddana Rzymo- wi i pozostawała pod władzą zarządcy SyrŹŹ. Żydzi mieli jednak prawo wyzna- wania swojej religŹŹ i posiadania własnego władcy. Pierwszym ży- dowskim władcą (37-4 r. przed Chr.)* był Herod, Żyd z Idumei. Pomimo jego dokonań w dziedzinie budownictwa (np. przebudowa ŚwiątynŹŹ w Jerozolimie) Żydzi nienawidzili Heroda Wielkiego, pamiętając go głównie jako tyrana i despotę (za jego panowania narodził się Jezus i to właśnie He- rod Wielki rozkazał zabić w Be- tlejem wszystkie dzieci). Gdy He- rod zmarł, królestwo zostało po- dzielone między trzech jego sy- nów. Na tronie Judei i SamarŹŹ za- siadł Archelaus. Był bardzo nieu- dolnym władcą i w 6 r. Rzymianie zdjęli go z tronu, ustanawiając w jego miejsce rzymskiego zarząd- cę, zwanego prokuratorem (od 26 do 36 r. był nim Poncjusz Piłat). Galileą i Pereą zarządzał Herod Antypas, a Iturea, Trachon ziemie północno-wschodnie były pod władzą Heroda Filipa. Zamęt religijny Żydzi musieli zaakceptować autorytet Rzymu i królewskiego rodu Herodów, lecz zachowywali lojalność wobec kapłanów. Arcy- kapłan miał ogromną władzę. W czasach Chrystusa było jednak kilka frakcji religijnych. Wielu spośród kapłanów oraz członków Najwyższej Rady (Sanhedrynu) było saduceuszami. Byli oni bar- dzo konserwatywni w sprawach religŹŹ i skłaniali się ku politycz- nemu kompromisowi z Rzymem, aby zabezpieczyć swoją wysoką pozycję. Faryzeusze natomiast byli religijnymi purystami, ściśle przestrzegającymi każdego szcze- gółu Prawa, uważając się za bar- dziej gorliwych w wierze niż inni. Rewolucjoniści Podczas gdy faryzeusze i sa- duceusze próbowali wykorzystać jak najlepiej dla siebie zarządze- nia Rzymian, zeloci dążyli do zrzucenia obcej przemocy. Byli bojownikami o wolność. Jeden z apostołów, Szymon Gorliwy, był prawdopodobnie zelotą, nim wezwał go Jezus. Mesjasz Choć niektórzy, jak na przykład znienawidzeni celnicy (poborcy podatków), korzystali z okupacji rzymskiej i bogacili się, wielu zwróciło swe nadzieje ku Mesja- szowi, którego przyjście zapowia- dali prorocy, głosząc, że będzie Wybawicielem. Tę Bożą obietnicę zinterpretowano w kategoriach politycznych. Było też wielu takich, którzy wyglądali "pociechy Izraela" i przyjścia Zbawiciela, jak np. Symeon, obecny w Świątyni, gdy Maryja i Józef przybyli, by przed- stawić Jezusa. W tych czasach rozruchów, niepokojów, ale też oczekiwania i nadziei przyszedł na świat Jezus (patrz: Religia i kult w BiblŹŹ, rozdz. Pomiędzy Testamentami; Religia żydowska; Czasy Nowego Testamentu). * Chrystus urodził się dwa lata przed śmiercią Heroda; zgodnie z ostatnimi badaniami w 6 r. p.n.e. (przyp. red.) Palestyna w czasach Nowego Testamentu. Śladami Jezusa Jezus narodził się, jak mówi Ewangelia wg św. Łukasza, gdy rzymski cesarz August zarządził spis ludności całego imperium. Działo się to pod koniec panowa- nia króla Heroda Wielkiego. Dla- tego Matka Jezusa, Maryja, i Jego opiekun, Józef, opuścili Nazaret. Jezus urodził się w Betlejem, w miejscu narodzin swego sław- nego przodka, króla Dawida. Ewangelie mówią wyraźnie, że Dziecko to, narodzone w zwykłej rodzinie, było Mesjaszem (Chrys- tusem); tym, którego Bóg obiecał ludziom dla ich zbawienia