), Ewolucja ta, pog��biaj�ca niezadowolenie niezadowolonych, zosta�a wzmocniona przez sceptyk�w m�wi�cych o zamianie r�l supermocarstw wobec Polski, dla kt�rej...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Po�ywk� dla tych nastroj�w by�y zarzuty o neofick� nadgorliwo�� Polski, zamanifestowan� w po�owie 2000 r. przy okazji mi�dzynarodowej konferencji w Warszawie zako�czonej przyj�ciem deklaracji "Ku wsp�lnej demokracji". Jako jedyna odm�wi�a podpisu Francja, kt�ra - jak to uj�� Bernard Marghe- ritte w "Tygodniku Solidarno��" 7 lipca 2000 r. - "by�a przeciwniczk� Uk�adu Warszawskiego pod wodz� Sowiet�w ijest przeciwniczk� nowego Pak- tu Warszawskiego pod wodz� Amerykan�w". Francuzom, czemu dawali wyraz w r�nej formie, nie podoba�a si� poszerzaj�ca si� obecno�� Stan�w Zjednoczo- nych w pa�stwach Europy �rodkowowschodniej b�d�cych - poza wszystkim - obszarem tradycyjnie du�ej obecno�ci kultury roma�skiej. Dlatego te� - doradza� dobrze znaj�cy polsk� rzeczywisto�� Bernard Margheritte - Pol- 12 J. Kiwerska, Gra o Europ�. Bezpiecze�stwo europejskie w polityce Stan�w Zjednoczo- nych pod koniec XX wieku, Pozna� 2000. ska musi si� zdecydowa�: mo�e zosta� 51 stanem USA, je�li Amerykanie wy- ra�� na to zgod�, ale "po co zawraca� g�ow� p�aczliwymi pro�bami o jak naj- szybsze przyj�cie do Unii?" Tak jednoznaczne po��czenie obu w�tk�w - natowskiego i unijnego - to zwr�cenie uwagi na stale obecny, chocia� skrz�tnie i skutecznie minimali- zowany, konflikt interes�w obu tych instytucji i podmiot�w gospodarczo-poli- tycznych. Wzajemne przenikanie ich zada�, a tak�e przyznawanych ad hoc kompetencji podpowiada, �e �wiat zdominowany przez NATO wkroczy� w no- w� faz� swego istnienia. Do powszechnego obiegu wesz�o poj�cie mi�dzynaro- dowej interwencji humanitarnej polegaj�cej na obronie jednostki - lub gru- py - przed represyjnym dzia�aniem w�asnego pa�stwa. Powo�ywanie si� na prawa cz�owieka jako podstaw� do interwencji, to nie tylko przewr�t w do- tychczasowych stosunkach mi�dzynarodowych, lecz tak�e nowe rozk�adanie odpowiedzialno�ci poprzez post�puj�c� amputacj� roli takich czynnik�w za- ufania publicznego, jak op. ONZ. Je�li bowiem w 1991 r. ONZ w obronie lud- no�ci kurdyjskiej i szyickiej zakaza� lotnictwu irackiemu lot�w nad cz�ci� ich w�asnego pa�stwa, to ju� interwencja z powodu Kosowa w 1999 r. zosta�a po- wzi�ta bez udzia�u Rady Bezpiecze�stwa, poniewa� Rosja i Chiny chcia�y zg�osi� veto. Tak�e w tym wypadku prawa cz�owieka zosta�y uznane za war- to�� nadrz�dn� w stosunku do innych racji, tradycyjnie uwa�anych za �wi�te lub bardzo istotne w stosunkach mi�dzynarodowych. Na domiar wszystkiego, co z perspektywy zasad nie ma podstawowego znaczenia, doniesienia o maso- wych zbrodniach Serb�w na kosowskich Alba�czykach nie by�y prawdziwe. R�wnocze�nie, jak twierdzili Serbowie, pod os�on� wojsk NATO Alba�czy- cy dokonywali w Kosowie eksterminacji innych narod�w jugos�owia�skich. Z dwudziesta-, trzydziestoprocentowej mniejszo�ci serbskiej, dominuj�cej ,, wcze�niej w Kosowie, nie pozosta�o �ladu. Z bezwzgl�dn� wrogo�ci� odnosili si� te� Alba�czycy do oko�o tysi�ca miejsc kultu znajduj�cych si� w Kosowie, kt�re tradycja serbska nakazywa�a czci� jak najwi�ksze �wi�to�ci. Nie brak wszak�e g�os�w wskazuj�cych na to, �e zdecydowane w��czenie si� Stan�w Zjednoczonych w tl�cy si� od lat konflikt postjugos�owia�ski za- grozi�o rozlaniu si� wojny na s�siednie, a mo�e i dalsze pa�stwa. Trudno�ci z przezwyci�eniem konfliktu nawet w obr�bie pa�stw sojuszniczych (vide Grecja i Turcja nie mog�ce od �wier�wiecza porozumie� si� w sprawie Cypru) zach�ci�y Stany Zjednoczone oraz, akceptuj�ce ich przyw�dztwo, mocarstwa europejskie z NATO do zdecydowanego dzia�ania, wykraczaj�cego poza do- t�d praktykowane rozwi�zania. Krytycy tej polityki, nazywanej nawet najpo- wa�niejszym od ko�ca II wojny �wiatowej wypadkiem piractwa mi�dzynaro- dowego, zarzucaj� Stanom Zjednoczonym arogancj� i egoistyczne podej�cie do spraw bezpiecze�stwa mi�dzynarodowego. Z jednej strony wskazuje si� na post�puj�cy parali� ONZ, czego wyrazem s� mi�dzy innymi ogromne za- leg�o�ci w p�aceniu sk�adek do bud�etu (po�r�d 52 d�u�nik�w s� tak�e Stany POLSKA W EUROPIE, EUROPA W �WIECIE Zjednoczone), z drugiej za� - na nieratyfikowanie przez Senat USA uk�adu w sprawie zakazu pr�b nuklearnych. Wag� tej ostatniej decyzji uwypukla to, �e poprzednio podobn� decyzj� podj�� Senat przed osiemdziesi�cioma laty, kiedy odm�wi� ratyfikacji traktatu wersalskiego podpisanego przez prezy- denta Thomasa Woodrowa Wilsona w 1919 r. Pobrzmiewaj�ce opinie o "arogancji superpot�gi" znajduj� oparcie w po- r�wnywaniu si� Amerykan�w z reszt� �wiata. Wsparciem dla tych tendencji s� r�ne dziedziny �ycia spo�eczno-gospodarczego, kt�re czerpi� natchnienie z najwy�szych dom�w, najlepszych aut, najwspanialszych hamburger�w czy najwa�niejszych wydarze�, i kt�re, wyrastaj�c z ameryka�skiego stylu �ycia i bycia, rozla�y si� po �wiecie. Optyk� t� odwzorowuj� r�ne ankiety i sonda- �e dotycz�ce najwa�niejszych wydarze� XX w., z kt�rych znakomita wi�k- szo�� ma bezpo�rednie lub po�rednie zwi�zki z histori� USA. Je�li mo�na go- dzi� si� na priorytet zrzucenia bomb atomowych na Hiroszim� i Nagasaki, kapitulacj� Japonii, l�dowanie Neila Armstronga na Ksi�ycu w 1969 r., czy atak japo�ski na Pearl Harbor, to ju� odleg�a pozycja rozpadu Zwi�zku Ra- dzieckiego, nieco tylko wyprzedzaj�ca skandal obyczajowy w Bia�ym Domu za prezydentury Billa Clintona, uwypukla w�a�ciwe dla Amerykan�w widze- nie przesz�o�ci. Pod tym wzgl�dem narody �wiata nie r�ni� si� specjalnie i z regu�y ekspo- nuj� elementy wynosz�ce ich znaczenie, czy to w regionalnej, czy te� w szer- szej perspektywie. Naturalne przy takich okazjach por�wnywanie dokona� w�asnych z najlepszymi stanowi wa�ny element rozwoju dumy narodowej, b�d�cej trwa�ym sk�adnikiem tradycyjnego porz�dku mi�dzynarodowego. Wy- st�puj�ce w tym wypadku elementy partykularne s� w kontek�cie dziej�w XX w