Jedn� z nich okaza�a si� pewna W�oszka, kt�ra z czasem sta�a si� w �rodowisku paryskiej cyganerii legend�...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

W Pary�u zwano j� Rosalie, ale jej prawdziwe imi� brzmia�o Rosalia Tobia. By�a w�a�cicielk� ma�ego bistro na rue Campagne-Premiere pod numerem trzecim, stanowi�cej przecznic� bulwaru du Montparnasse. Wraz z synem Luigim gotowa�a i obs�ugiwa�a cztery stoliki. Do francuskiej stolicy przyjecha�a w 1887 roku, w wieku dwudziestu lat, jako pokoj�wka ksi�niczki Ruspoli. Nieco p�niej pozowa�a rozmaitym s�awnym malarzom, zw�aszcza Williamowi Adolphe�owi Bouguereau w jego pracowni na rue Notre-Dame-des-Champs 75. Z up�ywem lat Rosalie zarzuci�a profesj� modelki i przeobrazi�a si� w mer� nourriciere, czyli �ywi�c� prawie zawsze na kredyt �karmicielk� szerokiej rzeszy wyg�odnia�ych artyst�w. Z wielkich gar�w makaronu, przez prawie dwadzie�cia lat, pocz�wszy od 1909 roku, sprawiedliwie racjonowa�a obfite porcje zar�wno robotnikom z pobliskich plac�w budowy nowych dzielnicowych kamienic, jak i masowo �ci�gaj�cym tutaj ze swoich lodowato zimnych atelier zabiedzonym malarzom, kt�rym kiszki marsza gra�y z g�odu. Na progu lat trzydziestych, gdy Rosalie przygotowywa�a si� do wyjazdu z Pary�a, odwiedzi� j� Umberto Brunelleschi: �Za kilka tygodni gospoda przestanie istnie�. Rosalie przeprowadza si� na wie� z zamiarem sp�dzenia reszty swoich dni w towarzystwie kur, kr�lik�w i wspomnie�. Rosalie opowiedzia�a wtedy Brunelleschiemu r�ne szczeg�y ze swojego nad wyraz barwnego �ycia: �W 1887 roku opu�ci�am Mantu� i na s�u�bie u ksi�niczki Ruspoli pojecha�am do Pary�a. By�am m�oda, �wie�a i pi�kna. Gdy przesta�am dla niej pracowa�, zatrudni� mnie jako pokoj�wk� malarz Odilon Redon i w jego mieszkaniu, po�r�d farb i p�dzli, nies�ychanie polubi�am malarstwo. Pewnego dnia przyjaciel mego chlebodawcy poprosi� mnie o pozowanie. Ta propozycja wkr�tce okaza�a si� decyduj�cym zwrotem w ca�ej mojej dotychczasowej karierze. Przez wiele lat by�am modelk� genialnego Bouguereau. Matko �wi�ta, ale obrazy! Moje cia�o zosta�o uwiecznione na jego najpi�kniejszych aktach. Potem pozowa�am jeszcze Cabanelowi, Hubertowi, Courtois, Carolusowi-Durandowi i we wszystkich muzeach stolicy, prowincji i za granic� mo�e pan podziwia� �liczn� Rosalie, golutk�, jak j� Pan B�g stworzy�!� Modigliani cz�sto zagl�da� do jej gospody: �Biedny Amedeo! Czu� si� tutaj jak u siebie w domu. Gdy znajdowano go zamroczonego alkoholem, �pi�cego pod jakim� drzewem czy w ka�u�y, prawie zawsze zostawa� odprowadzany w�a�nie do mnie. W�wczas k�ad�am go na rozci�gni�tym na zapleczu worku i spokojnie tam sobie odpoczywa�, a� do chwili, gdy mija� mu pierwszy, najgorszy kac. A wie pan, jaki on by� urodziwy?! Panienko Przenaj�wi�tsza! Wszystkie kobiety si� za nim ugania�y!� Jedna z najwi�kszych zgryzot Rosalie polega�a na tym, �e nie przewidzia�a, w czym nie by�a wyj�tkiem, �e ten �liczny ch�opak bez grosza przy duszy kt�rego� dnia stanie si� s�ynnym Modiglianim, a pozostawione przez niego w zamian za talerz makaronu rysunki wkr�tce po jego tragicznej �mierci zostan� wycenione na oszo�amiaj�ce wr�cz sumy. Rosalie nie zdawa�a sobie nawet sprawy z tego, �e w jej posiadaniu znalaz�a si� wtedy prawdziwa fortuna: �C� pan chce, jak tylko na nie patrzy�am, przyzwyczajona do malarstwa Bouguereau, natychmiast przyprawia�y mnie o b�l brzucha. Te postacie z d�ug�, wykrzywion� szyj�, zezowate i na dodatek z uko�nymi ustami budzi�y we mnie lito�� i �eby nie sprawi� mu przykro�ci, oczywi�cie je bra�am, po czym natychmiast l�dowa�y w piwnicy�. Wszystko, co Rosalie robi�a dla Amedea, jej czu�a troska i opieka, by�o podyktowane wy��cznie wielk� sympati� do tego dziwacznego artysty. Niewykluczone, �e obecno�� tak pi�knego m�odzie�ca po prostu sprawia�a jej wyra�n� przyjemno�� i przyprawia�a o dobry humor. �Kto by pomy�la�, �e w niedalekiej przysz�o�ci mog�abym si� straszliwie na tych bohomazach wzbogaci�?! (...) Jego najlepszym przyjacielem by� Utrillo. Cz�sto dzielili si� mi�dzy sob� nielicznymi zarobionymi pieni�dzmi i wielokrotnie, w sztok pijani, nieprzytomnie opadali na roz�o�ony w pracowni materac i czule obj�ci zapadali w kamienny, niezmiernie g��boki sen. Mimo to nieustannie si� wyk��cali, a nierzadko tak�e bili. Kiedy Modigliani przychodzi� do mojej gospody i zastawa� w niej Utrilla, momentalnie wrzeszcza� jak op�tany: �Rosalie, je�li zaraz nie wyrzucisz tego pijaka, moja noga ju� nigdy wi�cej tutaj nie postanie!�� Kt�rego� dnia do jej drzwi zapukali marszandzi �ywo zainteresowani, czy przypadkiem ma gdzie� jeszcze zapodziane rysunki Modiglianiego