- Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
- PrzesBuchanie dokonywaBo si w atmosferze, jaka odtd miaBa towarzyszy wszystkim posiedzeniom - krzyków i oskar|eD rzekomo zauroczonych dziewczt, które tak|e na sali do[wiadcza miaBy diabelskich sztuczek swoich prze[ladowczym Sarah Osborne i Sarah Good twierdziBy stanowczo o swojej niewinno[ci, natomiast Tituba po krótkim zaprzeczaniu nie tylko przyznaBa si do spiskowania z diabBem, ale oskar|yBa o to tak|e pozostaBe kobiety
- Wiatr jest nie tylko wtedy, kiedy na zewnątrz rzeczywiście mocno dmucha, wiatr powstaje również wtedy, gdy jedziecie samochodem i są otwarte okna; jest on także, kiedy...
- Mamy naukę wielkiego Hariego Seldona, która dowodzi, że od nas tylko zależy, czy powstanie przyszłe Imperium Galaktyczne - iż drogi, która prowadzi do tego Imperium, nie możemy...
- W kalendarzu liturgicznym Kościołów chrześcijańskich niewielkiej tylko zmianie uległ termin obchodzenia świąt Paschalnych, które chrześcijanie, jak i Żydzi, obchodzą,...
- A jednak każdy krok w stronę linii białych kolumn, która ciągnęła się na północ i południe przez wzgórza południowego Manganaru, tylko zwiększał moje poczucie oddalenia od...
- Idealna kajuta na podróż poślubną -w którą po ślubie nie wyruszyli - chociaż widząc to wnętrze zbytkowne i wygodne, chciałoby się zajmować je przez cały rok, a nie tylko przez...
- Jak do tego przyszło, iż z wielkiego przyjaciela i sługi króla jegomości przeszedł do obozu jego wrogów, trudno tłumaczyć inaczej, tylko wielkimi dobrodziejstwy, jakich za...
- Marksizm potrzebny nam był nie tylko poto, ażeby otrząsnąć się z wpływu ludowców, który ledwo nas dotknął, ale przedewszystkiem poto, żeby rozpocząć nieubłaganą walkę z...
- - Jak Kot z Cheshire w Alicji w krainie czarów - powiedziała panna Muggins, przysuwając się bliżej do panny Skivvy - tylko że po Kocie z Cheshire zostawał uśmiech...
- Byłem głęboko przekonany i dałem temu wyraz w rozmowie z Aniołkowskim, że gdy tylko podamy do publicznej wiadomości skład osobowy komitetu, wszyscy jego członkowie zostaną...
Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
Począł on teraz nie tylko bić Francuzów, ale i nienawidzieć ich. Pozmieniały się też i inne jego pojęcia. Stał się żołnierzem- patriotą i uwielbiał ślepo swoich przywódców. W następnym liście pisał do Magdy: "Wojtka na dwoje rozerwało, ale od tego jest wojna, rozumiesz? On też był kiep, bo powiadał, że Francuzy to Niemcy, a ony są Francuzy, a Niemcy to nasi." Magda w odpowiedzi na obydwa listy nawymyślała mu, co wlazło: " Najukochańszy Bartku - pisała - przed ołtarzem świętym mi poślubiony! Ażeby cię Bóg pokarał! Tyś sam kiep, poganinie, kiedy naród katolicki na spółkę z kasztanami mordujesz. To nie rozumiesz, że kasztany są lutry, a ty, katolik, im pomagasz! Chce ci się wojny, wałkoniu, bo możesz nic nie robić, jeno się bić, pić i innych poniewierać, i nie pościć, i kościoły palić. A bodaj ciebie w piekle za to palili, że się jeszcze tym chwalisz, i ni na starych, ni na dzieci nie masz wyrozumienia. Pamiętaj, baranie, na to, co w świętej wierze jest pisane złotymi literami od początku świata do dnia sądu ostatecznego dla polskiego narodu, w którym dniu Bóg najwyższy nie będzie miał dla takich capów wyrozumienia, i pohamuj się, Turku jeden, żebym ci tego twojego łba nie rozbiła. Pięć talarów ci posyłam, choć mi tu bieda, bo sobie rady dać nie mogę, i gospodarstwo się marnuje. Ściskam cię, najukochańszy Bartku. Magda." Morały w liście tym zawarte małe na Bartku zrobiły wrażenie: "Baba służby nie rozumie - myślał sobie - a wtrąca się." I wojował po staremu. Odznaczał się w każdej niemal bitwie, tak że w końcu padły nań oczy jeszcze od Steinmetzowych dostojniejsze. Na koniec, gdy zniszczone pułki poznańskie odesłano w głąb Niemiec, on za radą podoficera podał "reklamację" i został. Skutkiem tego znalazł się pod Paryżem. Listy jego pełne były teraz lekceważenia dla Francuzów. "W każdej bitwie ta ci zdzierają jak zajęce" - pisał do Magdy. I pisał prawdę. Ale oblężenie niezbyt przypadło mu do smaku. Pod Paryżem trzeba było leżeć po całych dniach w okopach i słuchać huku dział, częstokroć sypać szańce i moknąć. Przy tym żal mu było swego dawnego pułku. W tym, do którego przeniesiono go teraz jako ochotnika, otaczali go po większej części Niemcy. Po niemiecku umiał on trochę, bo się jeszcze w fabryce nieco poduczył, ale tak sobie piąte przez dziesiąte. Teraz począł si‡ wprawiać szybko. Nazywano go jednak w pułku ein polnischer Ochs i tylko jego krzyże, i straszliwe pięści zasłaniały go przed dotkliwymi żartami. Wszelako po kilku bitwach zyskał sobie szacunek u nowych towarzyszy i począł się z nimi zżywać powoli. W końcu uważano go za jednego ze swoich, ile że cały pułk okrywał sławą. Bartek poczytywałby sobie zawsze za obelgę, gdyby go kto nazwał Niemcem, ale za to sam siebie, w przeciwstawieniu do Francuzów, nazywał ein Deutscher. Zdawało mu się, że to zupełnie co innego, a przy tym nie chciał uchodzić za gorszego niż inni. Zaszedł wszelako wypadek, który dałby mu wiele do myślenia, gdyby myślenie w ogóle było łatwiejsze dla tego bohaterskiego umysłu. Oto pewnego razu kilka kompanij jego pułku wykomenderowano przeciw wolnym strzelcom, zrobiono na nich zasadzkę i strzelcy w nią wpadli. Ale tym razem Bartek nie ujrzał czerwonych czapek pierzchających po pierwszych strzałach, oddział bowiem składał się ze starych żołnierzy, rozbitków jakiegoś pułku legii zagranicznej. Otoczeni, bronili się zacięcie, a wreszcie rzucili się, by bagnetem utorować sobie drogę przez opasujący ich krąg pruskiego żołdactwa. Bronili się z taką zaciętością, że część ich przebiła się przez wojska, szczególnie zaś nie dawali się brać żywcem, wiedząc, jaki los czeka pochwyconych wolnych strzelców. Kompania, w której służył Bartek, pochwyciła też dwu tylko jeńców. Wieczorem umieszczono ich w izbie, w domu leśnika. Nazajutrz mieli być rozstrzelani. Straż kilku żołnierzy stanęła przy drzwiach, Bartka zaś postawiono w izbie pod wybitym oknem razem ze związanymi jeńcami. Jeden z nich był to niemłody człowiek, z siwiejącymi wąsami i twarzą obojętną na wszystko; drugi wyglądał na dwadzieścia kilka lat: jasne wąsy zaledwie sypały mu się na twarzy, podobniejszej do twarzy panny niż żołnierza