Natomiast Tiburcio inaczej rozumie Pazia...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Dzieje si� z nim co� dziwnego. W wielkim skupieniu przys�uchuje si� s�owom towarzysza i patrzy na jego usta. Z pocz�tku si� cieszy, potem powa�nieje, w ko�cu ogarnia go niepok�j i roztargnienie. W miar� coraz barwniejszego opisu i przyrzecze� coraz hojniejszych Tiburcio zamiast si� radowa�, pos�pnieje i traci nadziej�. Zrozumia�, �e ma przed sob� mistrza nie lada, kt�rego nie�atwo podej��. Niewiele ju� si� spodziewa i tylko spogl�da na Pazia z l�kiem i szacunkiem. Gdy Pazio na chwil� ustaje, Tiburcio pyta si� cicho, prawie pokornie: � M�w. ile chcesz da�? � Dwa milrejsy dziennie, me wi�cej. � Dobrze, dobrze! � powiada znu�ony Tiburcio i chce poda� na zgod� d�o� Paziowi i mnie. Odmawiam r�ki. Besztam Pazia po polsku, ile s��w mi starczy, i stanowczo ��dam, by zaofiarowa� mu pi�� milrejs�w dziennie i do tego dodatkowe wynagrodzenie w razie powodzenia na polowaniu. Pazio mruczy pod nosem, �e mu psuj� Indian, jednak spe�nia moje �yczenie i t�umaczy Tiburciowi: 79 - Poniewa� senhor ciebie wyj�tkowo i niezas�u�enie lubi, da ci nie dwa, lecz pi�� mil�w dziennie. Pi�� mil�w, skoro �adnej zwierzyny nie upolujemy. Natomiast w dniu, w kt�rym ubijemy jak�kolwiek zwierzyn�, wi�c jaguara, pum�, jaguateryk�, ant� lub cho�by kapiwar� � w tym dniu dostaniesz sze�� milrejs�w. � Bao! � o�ywia si� zadowolony Tiburcio. � To w takim razie dostan� co dzie� sze�� mil�w, bo co dzie� ubijemy zwierzyn�. �? S�uchaj dalej! Dostaniesz sze�� mil�w dziennie, gdy upoluje ktokolwiek z wyprawy, to jest ty lub kto inny, natomiast gdy obcy senhor ubije zwierzyn�, w�wczas dostaniesz za to dziesi�� mil�w. Tiburcio zak�opotany spogl�da na palce swoich n�g. My�li. Wobec tego Pazio t�umaczy mu wyra�niej: �? Widzisz, compadre, dostaniesz wi�cej dlatego, �e masz senhora naprowadzi� na zwierzyn�, a�eby on j� ubi�, nie kto inny. Indianin wyt�a wszystkie w�adze umys�owe, by zrozumie�. Twarz jego nabrzmiewa w wielkim wysi�ku. � Czy rozumiesz mnie? � pyta Pazio. � Nie! � wyrywa mu si� z piersi g��bokie westchnienie. Wobec tego Pazio jeszcze raz wyja�nia, o co chodzi, pos�uguj�c si� przyk�adami. Tiburcio s�ucha uwa�nie, mru�y oczy, kiwa g�ow� i w ko�cu przerywa mu: � Czekaj! Wi�c gdy ja, Tiburcio, ubij� ant�, to dostan� tylko sze�� milrejs�w. Prawda? � Prawda. � A gdy ja, Tiburcio, nie ubij� anty, lecz obcy senhor j� ubije, to ja, Tiburcio, dostan� za to od niego dziesi�� mil�w, powiadasz? � Tak, dostaniesz wtedy dziesi�� mil�w. Tiburcio zaczyna �mia� si�, rozbawiony. ?? � Ale� to g�upstwo! Jeste�my bezradni. Tiburcio uwa�a nas za p�g��wk�w i a� prycha z rado�ci i szyderstwa. Protestujemy, lecz on nie,dopuszcza nas do s�owa i z triumfem t�umaczy nam nasz� pomy�k�: � Zastan�wcie si�. Gdy ja wykonam koszyk, wtedy jest to moja praca i za t� prac� s�usznie dostan� � dajmy na to � sze�� milrejs�w, czy s�usznie? � S�usznie. �' Gdyby obcy senhor nauczy� si� robi� koszyki i sam zrobi� koszyk, wtedy czyja to praca? Jego czy moja? Jego! I jego zarobek. A wy we mnie wmawiacie, �e za jego prac� ja mam dosta� od niego wi�ksze wynagrodzenie? Kto wam w to uwierzy? On ubije ant�, jemu si� poszcz�ci, a mnie za to przyrzekacie wi�ksz� nagrod�? He, hel Chcieli�cie mnie nabra�. Nie spos�b mu wyt�umaczy�. Obstaje przy swoim i spiera si�, �e zamierzamy go oszuka�. Tiburcio po prostu nie rozumie nami�tno�ci my�liwskiej. Polowanie dla niego, le�nego Indianina, jest zwyk�� prac�, jak ka�da inna dla utrzymania �ycia. Wi�c Pazio powstaje i zwraca si� do niego uroczystym g�osem, marszcz�c gro�nie brwi: � S�uchaj, Tiburcio, czy mo�na ci powierzy� wielk� tajemnic�? Tiburcio patrzy na niego podejrzliwie. � Mo�na. � Czy widzia�e�, jak obcy senhor dawa� w ostatnich dniach lekarstwa Alfredowi? � Si, widzia�em. � A widzia�e�, �e Alfredo dzi� wyzdrowia�? � Si, m�g� dzi� ju� chodzi�. � To teraz zdradz� ci, �e senhor jest w swoim kraju wielkim znachorem. Ma wiele skutecznych lekarstw, kt�re 6 Rio de Oro 81 sam wyrabia ze sk�r zwierz�t, ale zwierz�t ubitych przez niego samego. Lekarstwa ze sk�r zwierz�t ubitych przez innych my�liwych s� mniej skuteczne. Czy teraz rozumiesz, dlaczego senhor tu przyjecha� i dlaczego zap�aci ci .wi�cej, gdy on sam ubije zwierzyn�, a nie kto inny? Tak, teraz Tiburcio rozumie. Wodzi po mnie �yczliwszym spojrzeniem, pe�nym powa�ania, i powiada u�miechaj�c si� pob�a�liwie: � Widzicie teraz sami, �e mia�em s�uszno��. Ukrywali�cie co� przede mn�. Chcieli�cie mnie jednak oszuka�! Potem dodaje z �agodnym wyrzutem: � Trzeba by�o przecie� zaraz rozs�dnie m�wi� ze mn�t I ju� zupe�nie uspokojony, pyta: �? Kiedy chcecie i�� na polowanie? SZUPADOR IN a polowanie wyruszamy jeszcze przed po�udniem. Idzie ze mn� Tiburcio i Pazio. Wi�niewski pozostaje w obozie i ko�czy preparowanie sk�ry tapira. Okaza�o si� w ostatnich dniach, �e nad g�rnym biegiem Mare�uinhy puszcza obfituje w zwierzyn�, wi�c tam idziemy. Jest to puszcza g�sta, mokra i dzika. W kierunku, w kt�rym kroczymy, las jest w�a�ciwie nieograniczony, bo jakkolwiek wielu Indian znad Ivahy i Mare�uinhy dotar�o do Pitangi, gdzie znowu s� ludzie i gdzie wyr�bano cz�� kniei, to jednak za tym wyr�bem ta sama puszcza ci�gnie si� dalej i nikt z tutejszych mieszka�c�w nie dotar� do jej skraju. Jaki� zreszt� mia�by cel w tym, by przedziera� si� ca�ymi tygodniami przez niedost�pne i nie zamieszkane g�szcze ku rzekom Pi�uiry i Iguassu? 82 Utar�o si� mniemanie, �e tam nie ma ko�ca, wi�c p�j�� nie warto. Kroczymy �cie�k� wzd�u� brzegu Mare�uinhy. Po up�ywie dw�ch godzin opuszczamy rzek� i wdzieramy si� w g��b lasu pikad�, ma�o ucz�szczan� i mocno zachwaszczon�. Mimo to posuwamy si� wygodnie. Po rozgardiaszu, panuj�cym dzi� rano w obozie, przyjemnie odczuwamy obecne milczenie. Ze strzelb�, przewieszon� przez rami�, id� tu� za Indianinem, trzymaj�c si� za jego szerokimi plecami. Rozmy�lam, ile to ju� w �yciu moim po wertepach rozmaitej kniei kroczy�o przede mn� takich Tiburci�w. Byli to przewodnicy starzy i m�odzi, r�nych narodowo�ci, ras i temperament�w, przewa�nie moi przyjaciele, a wszyscy opanowani t� sam� nami�tno�ci� my�liwsk�: podej�cia zwierza