Czasem dobrze jest policzy� sw�j wiek nie w latach, ale w liczbie blizn zdobytych w bitwach...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

� Ile masz lat? � pytaj� mnie czasem. � Siedemna�cie blizn � odpowiadam. � Zwykle ludzie nie krzywi� si� i sami ch�tnie obliczaj� sw�j wiek w taki spos�b. Indianie Lakota maluj� na sk�rach zwierz�t, zapisuj�c zimowe wydarzenia. Indianie Nahua, Majowie i Egipcjanie mieli kodeksy, w kt�- rych notowali wielkie wydarzenia � wojny i zwyci�stwa. Na ich podobie�stwo kobiety maj� swoje p�aszcze ofiarne, p�aszcze bitewne. Zastanawiam si�, co nasze prawnuczki i praprawnuczki pomy�l� o takim zapisie naszego �ycia. Mam nadziej�, �e trzeba im b�dzie to wyja�nia�. Nie mo�e by� w�tpliwo�ci � zas�u�y�y�cie na to, dokonuj�c trudnych �yciowych wybor�w. Je�li kto� was zapyta o narodowo��, pocho- dzenie etniczne, lini� krwi, to u�miechnijcie si� zagadkowo. Powiedzcie, �e nale�ycie do Klanu Blizn. ROZDZIA� 14 La Seha Subterrdnea: inicjacja w podziemnym lesie Bezr�ka dziewczyna Je�li opowie�ci s� ziarnem, to my jeste�my dla nich gleb�. S�uchaj�c opowie�ci, prze�ywamy je tak, jakby�my same by�y jej bohaterkami, kt�re w zako�czeniu ponosz� kl�sk� lub wychodz� z opresji zwyci�sko. Wys�uchawszy opowiadania o wilku, przez jaki� czas patrzymy na �wiat i czujemy jak wilk. Opowie�� o go��bicy, kt�ra odnalaz�a zaginione piskl�ta, sprawia, �e czujemy, jak co� dr�y ze wzruszenia w naszej opierzonej piersi. Je�li jest to ba�� o wyrwaniu �wi�tej per�y z pazur�w smoka, to czujemy po niej wyczerpanie, ale i satysfakcj�. S�uchanie ba�ni w bardzo realny spos�b zostawia pi�tno poznania. Jung nazywa� to zjawisko participation mysti�ue �jest to termin zapo�yczony od antropologa Levy-Bruhla oznaczaj�cy �zwi�zek mi�dzy podmiotem a przedmiotem, w kt�rym jednostka nie odr�nia si� wyra�nie od przedmiotu czy zjawiska, kt�re obserwuje". Freudy�ci pos�uguj� si� okre�leniem �identyfikacja projekcyjna", natomiast w antropologii u�ywa si� terminu �magia sympatyczna". Wszystkie te okre�lenia oznaczaj� zdolno�� umys�u do odsuni�cia si� na jaki� czas od ego i uto�samienia z inn� rzeczywisto�ci�, innym sposobem pojmowania �wiata, innym rozumowaniem. Dla znachorek z mojej rodziny, po kt�rych obj�am spu�cizn�, jest to do�wiadczanie idei i zdobywanie wiedzy przez pogr��enie si� w modlitwie czy innych odmiennych stanach umys�u i zdolno�� przenoszenia wiedzy zdobytej w ten spos�b na powr�t do rzeczywistego �wiata1. Bezr�ka dziewczyna jest ba�ni� godn� uwagi, bo mn�stwo tu okruch�w starych poga�skich religii wyzieraj�cych spod zewn�trznej tre�ci. Opowie�� jest tak zbudowana, �e s�uchacze uczestnicz� niemal osobi�cie w sprawdzianie wytrwa�o�ci, kt�ry przechodzi bohaterka; jest tak obszerna, �e trzeba j� d�ugo opowiada�, a jeszcze d�u�ej przyswaja�. Mam zwyczaj po�wi�ca� jej siedem wieczor�w, cho� czasem, zale�nie od woli s�uchaczek, zajmuje to siedem tygodni, a nawet siedem miesi�cy � jeden wiecz�r, tydzie� czy miesi�c po�wi�camy na ka�de zadanie psychiczne w opowie�ci. Ba�� ta wprowadza nas w �wiat le��cy du�o g��biej ni� korzenie drzew. Z tej perspektywy widzimy, �e Bezr�ka dziewczyna zawiera materia� obejmuj�cy pe�ny proces �ycia kobiety. Porusza temat prawie wszystkich najwa�niejszych podr�y kobiecej psychiki. W odr�nieniu od innych omawianych w tej ksi��ce ba�ni, kt�re zajmuj� si� okre�lonym zadaniem, wyzwaniem czy zdobywaniem konkretnej wiedzy w ci�gu kilku dni lub tygodni, Bezr�ka dziewczyna obejmuje okres wielu lat � w�dr�wk� ca�ego �ycia. Jest to wi�c opowie�� szczeg�lna, a najlepiej < jest j� czyta� w asy�cie swej Muzy, kawa�ek po kawa�ku, w ci�gu I d�u�szego czasu. Bezr�ka dziewczyna opowiada o kobiecej inicjacji w podziemnym lesie, o rytuale wytrwa�o�ci. S�owo �wytrwa�o��" brzmi tak, jakby znaczy�o �trwanie bez ko�ca", i cho� jest ono cz�ci� zada� tworz�cych zr�b ba�ni, jest tak�e wytrzyma�o�ci� i odporno�ci�, umacnianiem i utwardzaniem i w�a�nie w tym znaczeniu stanowi g��wny �adunek opowie�ci oraz cech� nap�dzaj�c� ca�e �ycie psychiczne kobiety. Nie trwamy, �eby trwa�. Wytrwa�o�� jest tworzeniem czego� solidnego i wa�nego. W ca�ym �wiecie przyrody toczy si� nauka odporno�ci i wytrzyma�o�ci. W chwili urodzenia podeszwy �apek ma�ych wilczk�w s� mi�kkie jak glina. Dopiero pierwsze spacery, w�dr�wki, szlaki, na kt�re zabieraj� je rodzice, utwardzaj� delikatne poduszki na spodzie �ap. Wtedy ju� mog� si� wspina� i skaka� po ostrym �wirze, po k�uj�cych pokrzywach, a nawet po t�uczonym szkle, nie rani�c sobie st�p. Widzia�am wilczyce wpychaj�ce swoje m�ode do lodowatych potok�w, biegn�ce tak szybko, �e ma�e omal nie pogubi�y n�g. W ten spos�b hartuj� te s�odkie ma�e stworzenia, kszta�tuj� w nich si�� i spr�ysto��, � gibko�� ruch�w. W mitach pr�ba wytrwa�o�ci jest jednym z rytua��w * Odwiecznej Pierwotnej Matki, archetypu Dzikiej Kobiety. Jej odwiecznym obrz�dem jest kszta�towanie si�y w potomstwie. To ona hartuje, uczy odporno�ci i wytrzyma�o�ci. Gdzie odbywa si� ta nauka, gdzie nabywamy te wszystkie przymioty? W podziemnym lesie, La Selva Subterrdnea, w za�wiatach kobiecej m�dro�ci. Ten pierwotny �wiat le�y pod �wiatem widzialnym, pod �wiatem postrzeganym przez ego. Przebywaj�c tam, uczymy si� je�yka instynkt�w, intuicyjnej m�dro�ci. Z tej perspektywy zaczynamy rozumie� to wszystko, co z punktu widzenia zewn�trznego �wiata wydaje si� niezrozumia�e. Dziewczyna w ba�ni kilkakrotnie zst�puje w podziemny �wiat. Po opanowaniu jednego etapu zst�pienia i transformacji zag��bia si� w na- st�pny