Poznanie innych i poznanie siebie jest koniecznym warunkiem autoidentyfi kacji z warto�ciami, jest szans� na �ycie tw�rcze i autentyczne...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Kszta�towaniu postawy tw�rczej i wyobra�ni, sprzyjaj� sytuacje, z kt�rymispotykaj� si� uczestnicy ekspresyjnych form edukacjiteatralnej. Stawiane przed nimi problemy dorozwi�zaniawymagaj� swobodnej gryuczu�i wyobra�e�,indywidualizmu zmierzaj�cego do dzia�ania we wsp�lnocie. ^ Potrzeba przeobra�ania zastanego �wiata i id�ce za ni� poszukiwanie nowychS form teatralnego wyrazu, kszta�tuj�otwarto�� postaw m�odzie�y. Oryginalne l 3 K. Olbrycht, Szluka a dziatania pedagog�w. Wyd. Uniw. �l�skiego 1987. Katowice. s. 141. 207. akty kreacji postaci i zdarze�, odznaczaj� si� charakterystycznym dla zjawiska postawy tw�rczej - prze�ywaniem i przetwarzaniem rzeczywisto�cii w�asnego ,ja". Kszta�cenietw�rczych dyspozycji m�odego pokolenia, osi�galne jest w systemie wychowania opartegoo system warto�ci, w kt�rymtw�rczo�� jako postawa cz�owieka wobec �wiata, zajmuje pozycj� pierwszoplanow�. Indywidualno�� i niepowtarzalno�� ka�dego cz�owieka wymagawyeksponowania w konkretnych sytuacjachwychowawczych. Autorem sytuacji wychowawczych jest pedagog prowadz�cy zaj�cia. Powinien on by� �wiadomy potrzeby godzenia (w zaj�ciach wychowuj�cych "do" i "przez" sztuk� teatru) - sytuacji wychowawczej, estetycznej i etycznej. Nie tylko uczestnicy zaj�� rozwijaj� si� wichtrakcie i w ich efekcie. Tak�e pedagog stale pracuje nad w�asnym rozwojem i wychowankowie maj�na towp�yw. Pedagog prowadz�c zaj�cia,u�ywa r�nych metod, technikpracy z zespo�em, pracuje z pojedynczym aktorem. Od pojedynczych igrupowych interakcji zale�y, czy stosuje si�je dalej czy zmieniana inne. ��czenie poznania sztuki z ekspresj� w�asnych do�wiadcze� dokonywa�si�powinno na p�aszczy�nie procesu wychowawczego, organizowanegoprzez pedagoga kompetentnego w zakresieteatru, ale i w zakresie wychowania. Pedagoga cechowa� musi racjonalne stawianie cel�w i zada� przezzespo�em. Mikroprocesy wychowania, ich specyfika okre�lane s�ka�dorazowo struktur� uczestnik�w grupy, ich wiekiem, wykszta�ceniem, zainteresowaniami. Przygotowanesytuacje wychowawcze wymagaj� rozplanowaniaakcent�w estetycznych i etycznych. Nie nale�y pomija� element�w zabawy,wszakona od zarania towarzyszy ruchowi amatorskiej tw�rczo�ci. U uczestnik�w zaj��teatralnych kszta�towa� nale�y �wiadomo�� istotyprocesu pracy nad przedstawieniem, jego znaczenia wychowawczego. Zamykanie ocen dzia�alno�ci zespo�u do kwestii przedstawienia, koncentracjana jego efekcie, jest niebezpiecznym ograniczeniem, nie sprzyjaj�cychrozwojowi podmiotowo�ci oraz osobowo�ci wychowank�w. 208 ftanislaw Tokarczyk Sztuka w rozwi�zywaniu trudnychproblem�w wsp�czesnej m�odzie�y M�odzie�prze�ywa wieletrudnych sytuacji �yciowych. Nie zawsze mo�eIchce zwr�ci� si� do doros�ych, gdy� cz�sto w ich oczach s� toproblemyBa�o znacz�ce, chocia� dlam�odzie�y najwa�niejsze w jej �yciu. W tejlytuacji pozytywn� rol�w u�wiadamianiu oraz w rozwi�zywaniutych probfcm�w pomocna mo�e by� sztuka. Chc�c sprawdzi�, czy i o ile sztuka mo�elom�c w rozwi�zywaniu trudnych problem�w �yciowych,poprosili�my stuSent�w I rokuUniwersytetu �l�skiego o szczere wypowiedzi na ten temat. ebranoponad 600 takich wypowiedzi napisanych przez student�w ro�nychwydzia��w (Matematyki, Fizyki, Chemii, Nauk o Ziemii, Filologicznych,Bdagogiki i Psychologii, Techniki). �wiadomie zwr�cili�mysi� do studeniw I roku, poniewa� chcieli�my uzyska� wiedz� o problemach tychm�oych ludzi,kt�rzy niedawno jeszcze ucz�szczalido�rednich szk� og�lnoJzta�c�cych i zawodowych. W rozwa�aniach niniejszych przytoczymyl�jbardziej charakterystyczne i najcz�ciejwyra�ane pogl�dy m�odzie�y,l nast�pnie spr�bujemy wyci�gn�� wyp�ywaj�ce z nich wnioski. Stosunkowo wielu m�odych ludzi stwierdza, �e sztuka pozwala im utrzyS wiar� w sens �ycia, a tak�e odnale�� samych siebie. Oto przyk�adowel rodzaju stwierdzenia: "Sztuka pomaga w rozwi�zywaniu wa�nych problem�w, podtrzymuje na duchu, pomaga zachowa� spok�j; powoduje, �e jestem optymistk�. pozwala mi wierzy� w sens ludzkiego �ycia. Ogl�daj�c dziel�s�ynnych mistrz�w -malarzy, rze�biarzy, architekt�w - my�l� otym,�e chocia� tych ludzi nie ma, to jednak pozosta�ypo nich pami�tki,dzi�ki kt�rym oni ci�gle �yj�. I chyba warto wytrwale pokonywa� 209. wszelkie trudno�ci, z jakimi borykali si� wielcy tw�rcy. Nie marz�o s�awie,ale czy wcodziennym �yciu niejest potrzebny up�r i wiaraw siebie? " ,.Sztuka czyni moje �ycie pi�kniejszymi ciekawszym, dostarczawra�e�estetycznych oraz emocjonalnych, rozszerza moj� wiedz� o �yciu. Czasami, kiedy wydaje misi�, �e �wiat jest z�y i okropny, czytampoezj�. Najcz�ciej s�to wiersze Ga�czy�skiego i Asnyka. Dotycz� onezwyk�ych, przyziemnych spraw,a jednak tkwi w nich co�, co zmieniam�j pesymistyczny stosunek do �wiata,co pozwala mi uwierzy�, �e�ycie jest pi�kne, a �wiat nie jest taki z�y. " "Kiedy mam jakie� k�opoty, s�uchammuzyki ekspresyjnej,nabrzmia�ej smutkiem i t�sknot�. Wtedyszybciej potrafi� zapanowa� nadsob�, bardziej si� koncentruj� nad swymi sprawami wiedz�c, �e ktu�inny mia� o wiele wi�ksze k�opoty,a jednakim nie uleg�,nie za�ama�si�, lecz wr�cz przeciwnie przezwyci�y� trudno�ci. Gdy ogl�damwyst�py baletu, to podziwiam p�ynno�� ruch�w, zwinno��,wysportowanie i doskona�o�� techniczn� wykonawc�w. Nietylko jestem zafascynowana, ale samachcia�abym zdoby�w swym zawodzie doskona�o��; zabieramsi� wi�c dosolidniejszej pracy z zapa�em i wiar�w siebie. " "Przyzwyczai�am si� do obcowania zesztuk� i nie wyobra�am sobiebez niej �ycia. M�j wypoczynekpolega g��wnie naobcowaniuzesztuk�, na odwiedzaniu wystaw artystycznych, ogl�daniuspektakli teatralnychoraz czytaniu. G��wna rola sztuki wmoim �yciu polega na za�egnywaniu problem�w,kt�re mog�yby zosta� spowodowane nerwowymtrybem �ycia, nud� czy poczuciem osamotnienia- Sztuka pomaga miwi�c- przede wszystkim - wunikaniu tych problem�w. " "Sztukana pewno jest jednym z tych dobrodziejstw, kt�re w zgie�ku�yciapozwalaj� odnale�� siebie, wybra� okre�lon� postaw� �yciow�