Rozleg� si� raptowny szum: woda z �oskotem zwali�a si� na bok, ��obi�c sobie poprzez pola uj�cie do dawnego �o�a, zawracaj�c coraz szybciej, coraz to pot�niej...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Mala� wa� wodny, nikn��, a� opad� ca�kiem. Nad wykopan� przez w�ciek�y nurt wyrw� kl�cza�a ksi�na w modlitwie, za� woda z szumem i pluskiem rwa�a b�oniami ku rzece. `tc Legenda o �w. Andrzeju `tc Pozdrowiony b�d� Krzy�u, m�k� Pana u�wi�cony, cz�onkami Jego, jak klejnotami, zdobiony... Id� ku tobie rado�nie, spokojny, przyjmij mi� i oddaj Panu... O pi�kny, o dobry Krzy�u, o umi�owany... Stoj�c w drewnianej, rze�bionej stalli, ojciec Sylwester odczytywa� te s�owa z Martyrologium patrona dnia, kt�rym by� �wi�ty Andrzej Aposto�, wyj�te. Czyta� z wolna, nie i�by by� nieukiem, lecz �e ozdobne litery powik�ane by�y w ksi�dze a� nadto misternie, a dmuchaj�cy przez szczeliny okien wiatr chwia� p�omieniem zatkni�tego za jego plecami �uczywa. Woko�o w �awach siedzieli ojcowie, s�uchaj�c czytania w milczeniu. S�owa �lizga�y si� wedle ich uszu, nie przenikaj�c do wn�trza, jak d�wi�ki znajome, powszednie. Niekt�rzy drzemali cicho, radzi ciep�u id�cemu od komina. Za wysokimi oknami szafirowe niebo malowa�o �wie�o spad�y �nieg, co pokry� grubym ko�uchem r�wnin�. Po ca�odziennej �nie�ycy wicher wytrz�sa� jeszcze nad ziemi� ostatek swej z�o�ci, a w oddali, za pasmem wzg�rz, bezkresne oceanowe roztocza, niestrudzone walk� z wichrem, bi�y brzeg wy�eraj�c ska�y, hucz�c i grzmi�c, nierade nastaj�cej nocnej ciszy. "Panie, nie pozw�l, abym �ywy zeszed� z tego drzewa... Czas ju�, czas, by n�dzne cia�o moje wr�ci�o do ziemi. D�wiga�em d�ugo ci�ar cia�a mego w utrudzeniu, postach i czuwaniu... Stara�em si� wedle mych si� opiera� jego pokusom, lecz upada�em co krok... Bez Twej pomocy poch�on�oby mnie i po�ar�o... Upraszam Ci� wi�c pokornie, odbierz ju� cia�o ode mnie... Niech je skryje matka ziemia i strze�e do zmartwychwstania... Niech duch m�j, wolny nareszcie, wzleci swobodnie ku Tobie"... Tak w dalszym ci�gu odczytywa� jednostajnym g�osem ojciec Sylwester. Wielki duch polata� nad g�owami s�uchaj�cych, kt�rzy jego skrzydlatego powiewu nie czuli. Zadrzemali w spokojnym bytowaniu, z�o�ywszy r�ce na kolanach gestem spokojnej bierno�ci. Min�y czasy, gdy B�g od wyznawc�w swoich wymaga� s�u�by straszliwej, uniesie� i ofiar m�cze�skich, gdy trzeba by�o �piewa� w�r�d p�omieni, nieul�kle sta� w�r�d bestyj... Dzisiaj wystarczy odm�wi� pacierze i przykazania co g��wne zachowa�. Dzisiaj do�� ci�kim wydaje si� ch��d korytarza, gdy na jutrzni� z twardego snu zbudzi� si� trzeba i do zimnej kaplicy pod��y�. Sobotnia dyscyplina w refektarzu, oboj�tnie, bezbole�nie opadaj�ca na grzbiety, dostatecznym jest przymusem. Wystarczy to umartwienie, wystarczy a� nadto. Siedzieli nieruchomo, rz�dem, pochylaj�c g�owy. Ka�dego z nich w pewnej chwili wywo�a�a z rodzinnego domu, oderwa�a od p�uga, od miecza, od wagi - duszna potrzeba zgruntowania tajni, w kt�rej skryta jest przyczyna i racja wszechrzeczy. Odeszli w mury klasztorne, by tam nierozproszon� my�l� cel sw�j osi�ga� w skupieniu i dumaniu nieomylnym. Lecz oto napi�ta uwaga rozpr�a�a si� powoli jak �uk zbyt d�ugo nagi�ty i zatraca�a si� w my�li pami�� o otch�ani, w kt�r� zej�� zamierza� nieul�k�y duch. Sprzed oczu gin�a wy�nia, na kt�r� dusza zamierza�a wzlecie� skrzyd�ami wybielonymi w zaciszu klasztornym. Ro�linne bytowanie ogarnia�o niespokojnych, na wyt�one sumienia schodzi�o b�ogie lenistwo umys�u i ducha. Godziny sun�y za godzinami, tygodnie za tygodniami. Lata zatraca�y tre��, bli�niaczo sobie podobne. Przestawa� istnie�, przestawa� by� zagadk� dr�cz�c�, bolesn� - czas. Ustom, szepcz�cym pobo�nie codzienne pacierze, w dobrotliwym, przyjemnym nawyku, obce sta�y si� uniesienia, trwogi, owe zmagania, w�r�d kt�rych rozrasta si� dusza. Owszem, dusze ich skurczy�y si� i �cie�ni�y, staj�c si� raczej podobne duszy zwierz�cia lub drzewa. Siedz�cy po�r�d nich opat klasztoru podni�s� g�ow� ponad rze�bion� por�cz wysokiego krzes�a. By� to m�� w sile wieku, o rozumnej, ch�odnej twarzy. Sam nosi� imi� Andrzeja i do patrona swojego osobliwe mia� nabo�e�stwo, przeto z poczucia obowi�zku nas�uchiwa� s��w gorej�cych ogniem, kt�remu �aden odblask z serc s�uchaczy nie wt�rowa�. - Zaprawd�, by� to jeden z najprzedniejszych �wi�tych - rzek� z uznaniem, gdy ojciec Sylwester, sko�czywszy czytanie, zamkn�� z ha�asem ksi�g� na grub� klamr� miedzian� i zszed� ostro�nie z katedry. - Powiadaj� - potwierdzi� ojciec Innocenty - �e w grobie tego Aposto�a, w szcz�liwym mie�cie Patras znajduj�cym si�, pokazuj� si� rokrocznie manna i wonna oliwa, z ilo�ci kt�rych wr�, czyli rok b�dzie urodzajny czy ja�owy... - Ongi� tak by�o, bo wszak�e cia�o Aposto�a przeniesione zosta�o z Patras do Konstantynopola... - Cia�o zabrano istotnie, lecz oliwa i manna zosta�y, o czym obszernie napisa� patriarcha Metody... O�ywili si�, radzi rozmowie. - Wielki to �wi�ty, nie wi�kszy wszak�e chyba od �wi�tego Miko�aja z Myru, kt�ry niemowl�ciem b�d�c wstrzymywa� si� od ssania matczynej piersi w �rody i pi�tki - jako historia zapewnia... - To inna rzecz, a to inna - odpar� �ywo ojciec Rafa�, kt�remu nieobyczajnym si� zda�o stawianie drugiego �wi�tego wy�ej opatowego patrona. - Andrzej Aposto� dojrza�ym ju� m�em b�d�c napotka� Chrystusa Pana, jako� tedy m�g� po�ci� w wieku niemowl�cym? Nie zliczy�by� cud�w Andrzejowych! Wiadomo, jako raz przeprawiali si� ku niemu ludzie, by �wiat�o wiary otrzyma�, czym rozgniewany szatan wzd�� fale morskie i czterdziestu m�odzieniaszk�w zatopi�. Lecz Aposto� kaza� morzu odda� trupy, a u�o�one pos�usznie na brzegu przez fale powo�a� znowu do �ycia... - Niekt�rzy prawi�, �e wskrzesi� ich wtedy nie czterdziestu, ale czternastu... - Nies�usznie prawi�..