Ale jak odpoczywa� po�r�d mno��cych si� znak�w zapytania? 20 Rozdzia� 5 Zszed�em na d�...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Nikogo w salonie, na werandzie, dziedzi�cu. Ju� nie jedna, a dwie srocz- ki skaka�y po opustosza�ym korcie. Nie zmartwi�o mnie to, mia�em swoje sprawy i nie chcia- �em niczego nikomu wyja�nia�. Wsiad�em do poloneza i odjecha�em. Bukowy Dw�r wybudowano nieco na zach�d od w�a�ciwych Buczek � mi�dzy stra�nic� WOP a uj�ciem Ja�nicy, tu� pod wydmami. Oba brzegi Ja�nicy spina� mostek, kt�ry od biedy ud�wign��by mojego poloneza, ale droga prowadz�ca od strony Buczek ko�czy�a si� prak- tycznie zraz za mostkiem. Parkowali tu amatorzy s�onecznych k�pieli; pla�a na lewo od Ja�ni- cy by�a naga, na prawo � tekstylna. Z parkingu mo�na by�o, cho� z trudem, dotrze� do Buko- wego Dworu. W�ska le�na droga by�a nienaturalnie wyboista, jak wiele bocznych, polnych dr�g w okolicy. Wiedzia�em dlaczego. Dziury i do�y w drogach kopali sami w�a�ciciele przy- tulnych dacz i letnisk, broni�c si� w ten spos�b przed weekendow� miejsk� szara�cz�, je�d��- c� przewa�nie maluchami czy syrenami. Dla gorszych samochod�w by�y to rzeczywi�cie nie- bezpieczne drogi, a w�a�ciciele dacz dysponowali na og� lepszymi i wi�kszymi wozami. Postanowi�em zaryzykowa�. Co prawda omal nie urwa�em resor�w, ale po dziesi�ciu mi- nutach dotar�em do mostku. Parking by� prawie pusty. S�o�ce �wieci�o ostro, ale nad samym morzem by�o jeszcze ci�gle ch�odno. Wyboje ci�gn�y si� przez kilometr � potem wyjecha�em na szersz� i lepsz�, cho� te� nieutwardzon� drog�. By�em w centrum, no powiedzmy raczej � w �rodku Buczek. Zaparkowa�em samoch�d i wysiad�em. Prawie niewidoczny za �cian� lasu drewniany klasztorek, murowany budynek sezonowej jad�odajni z pokojami go�cinnymi na pi�trze, kilka chat rybackich, poczta; w�a�ciwie nic si� tu nie zmieni�o. Tylko ludzi by�o jakby wi�cej, z roku na rok. Wi�cej sma�alni ryb, budek z hot� dogami i hamburgerami, lodami i warzywami. Wi�cej smrodu i �cisku, walaj�cych si� wsz�dzie papier�w, t�ustych tacek po rybach, butelek, �mieci. Stanowczo za du�o ludzi by�o na tej biednej planecie, a ju� zw�aszcza w tym ubogim kraju. W taki, zbyt ch�odny na pla�� dzie� najwi�ksz� i jedyn� atrakcj� Buczek robi�y si� zakupy. Czegokolwiek. Wsz�dzie sta�y wi�c kolejki ludzi � pod jad�odajni�, budami handlarzy, kio- skiem �Ruchu�, lodziarni�. Nie cierpi� kolejek, ale tego dnia mnie interesowa�y. Pokr�ci�em si� tu i �wdzie, posta�em w jednym i drugim ogonku. Zaszed�em na poczt�, do jad�odajni. Nic. Senny, znudzony t�um, senne, nudne tematy rozm�w, kt�re pods�uchiwa�em. Nic. Wydawa�o mi si� to niewiarygodne. Przecie� powinna to by� sensacja numer jeden! Wyda- rzenie, o kt�rym si� m�wi, temat szeroko roztrz�sany. Domy�la�em si�, �e milicji mo�e zale- �e� na braku rozg�osu, ale przecie� byli jeszcze wopi�ci, pseudohipisowska m��d�, magister praw Warcha�a, wygl�daj�cy mi na niez�ego gadu��. Wszystko na nic. Senne Buczki, senny t�umek. Pogodny widoczek, je�li kto� lubi takie obrazki. Zagna�o mnie nawet na pole namiotowe. Tylko tam � s�dz�c po wygl�dzie � mogli koczo- wa� spotkani w nocy m�odzi ludzie. Ale i tu ich nie znalaz�em, cho� schodzi�em ca�y teren od namiotu do namiotu, potykaj�c si� o puste butelki po piwie i nara�aj�c na niech�tne spojrzenia ludzi, kt�rym w�azi�em w kohery i mena�ki. A mo�e to wszystko mi si� przy�ni�o; mo�e trzeba da� sobie spok�j? Wsiad�em do polone- za i pojecha�em do Przetargowa. Kilkana�cie obej��, klub rolnika i stacja benzynowa. Nie by�o tam po co stawa�. Zatankowa�em benzyn� i wykr�ci�em w lewo, do nieodleg�ej gminnej Stawowej. W par� minut potem zaparkowa�em samoch�d na przyko�cielnym placu. By�a to du�a wie�, pami�taj�ca znacznie lepsze czasy. Prastara, historyczna siedziba Sta- wowskich, starego i mo�nego rodu, kt�ry zale�nie od aktualnej koniunktury politycznej i kszta�tu granic zasiada� albo w senacie Rzeczpospolitej, albo w pruskim Reichstagu. W tym drugim przypadku dodawali sobie do nazwiska von. W Stawowej mieli niegdy� zamek, obec- nie zmieniony w prymitywny PGR�owski slums; tak w praktyce zrealizowano has�o dyktatury 21 proletariatu � proletariat zamieszka� w magnackiej siedzibie, kt�r� skutecznie doprowadzi� do poziomu chlewu. Zawsze ze smutkiem przechadza�em si� po obszernym, cudem zachowa- nym, cho� zaniedbanym parku. Cudem r�wnie� by�o, �e zamek stoi jeszcze, od dziesi�tk�w lat nie remontowany, ba � pomijany nawet w spisach zabytk�w godnych zwiedzania, tak jak- by ludowa w�adza wstydzi�a si� tego, co zrobi�a z siedzib� rodu, kt�ry w�ada� t� ziemi� przez osiemset lat. Bo Stawowscy mieli niegdy� wszystko, jak okiem si�gn�� ich by�a Jastrz�bia G�ra i W�adys�awowo, i S�awoszyno, i oczywi�cie sama Stawowa, gdzie poza zamkiem pobudowali okaza�y ko�ci�, najpierw katolicki, potem, gdy lokatorzy zmienili wyznanie, protestancki. D�ugo im si� udawa�o � przez kilkaset lat byli na topie. Chyba niewiele rodzin mo�e to o oso- bie powiedzie�. Mimo wszystkich geopolitycznych komplikacji utrzymali przez wieki swoj� domen�, a kt�ry� ze Stawowskich co i rusz, prawie co pokolenie � bywa� kasztelanem gda�- skim. Ale ostatniego zakr�tu historii nie wytrzymali i oni. Po 1918 te ziemie przypad�y Polsce; von Stawowscy, mocno ju� w�wczas zniemczeni, nie mogli by� zachwyceni. Ale zachowy- wali si� jak lojalni obywatele, przynajmniej w cz�ci: kiedy Sigfried, uwa�aj�cy si� za Polaka, ko�czy� kampani� wrze�niow� w stopniu kapitana, daj�c si� internowa� Armii Radzieckiej (trafi� potem do Kozielska i zgin�� w Katyniu), m�odszy, Stanis�aw, wk�ada� ju� mundur ge- stapowca i zabiera� si� do robienia �porz�dk�w� w okolicy. Zgin�� zim� 1943 na froncie wschodnim. A stary von Stawowski, ojciec, doczeka� triumfalnego �wyzwolenia� przez Ar- mi� Czerwon�. Zmar� na udar krwi do m�zgu, widz�c jak krasnoarmiejcy poczynaj� sobie z miejscowymi kobietami. Niew�tpliwie � wybra� najlepsze wyj�cie z sytuacji. I w ten spos�b sko�czy�y si� dzieje Stawowskich. Okoliczna ludno��, kt�ra po prawdzie nie kocha�a �wyzwolicieli�, nie zmartwi�a si� r�w- nie� �mierci� starego tyrana okolicy. Miejscowi, Kaszubi od pokole�: zast�py Miotk�w, Grubb�w, Went�w, Labud�w i Myszk�w, orzekli kr�tko, i� starego �szlag trafi��; zapewne mieli racj�. My�la�em o tym wszystkim, kr��c po Stawowej. Wiedzia�em o historii tej wsi znacznie wi�cej, ni� wszyscy jej mieszka�cy razem wzi�ci, ale to oni tu mieszkali i to by�a ich ziemia, ja by�em tylko przybyszem, obcym, kt�ry jest i za chwil� go nie b�dzie. Tak jak z Edem w Polsce... � przypomnia�y mi si� s�owa Hazel. Ale r�wnie� w Stawowej nie odnalaz�em �ad- nych oznak podniecenia. By�em w kilku sklepach, punkcie skupu runa le�nego, klubie ksi��ki i prasy, wypi�em piwo w pijalni. Nic. Cisza