- Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
- Naturalnie gdyby mieli świadomość, że on o tym wie, i podejrzewali, co zamierza z nimi zrobić, walczyliby jak lwy, ale nie mieli prawa tego wiedzieć...
- U podstaw tego poglądu leżało przekonanie, że wyodrębnienie prawa publicznego i wyspecjalizowanych sądów administracyjnych stanowi podstawę dla budowy ich...
- 488 W nauce i praktyce prawa cywilnego stosowanie obiektywnych wzorców dla oceny, czy zachowanie sprawcy szkody było niedbałe, znajduje o wiele szersze zastosowanie niż w...
- W Gdańsku natomiast w oficynie Lex powstaje ważny dla wszystkich szukających wykazu aktualnie obowiązujących aktów normatywnych spis z dziedziny prawa, który zwyczajowo...
- Przez cały ten czas nikt nie musiał chodzić ze skargą do sędziego okręgowego, ani w sprawie prawa do wody, ani skradzionych zwierząt, ani cudzołóstwa, ani nawet wtedy, gdy...
- Czasem przystawał, przyglądał się własną dłonią wykuwanym nagrobkom, dreptał wtedy, to z lewa, to z prawa przekrzywiał głowę, znowu szedł dalej...
- Wójtowie zaś w tym mieście po skończeniu się wolnizny zajmą co szóste dworzyszcze ze wszystkich, wieczyście i swobodnie; nie mają ich jednak dzierżyć z prawa, lecz z naszej...
- Ponosząc konsekwencje łamania prawa można jednocześnie wpływać na niesprawiedliwość, przeszkadza w tym jednak strach przed skutkami...
- Szukają jej w Kościele, ale zamiast woli Bożej i wykładni Bożych przykazań, wtłacza się im tam przepisy prawa ludzkiego pod etykietką „nadprzyrodzone"...
- Dominik nasłuchiwał chwilę milcząc, po czym starannie wytrząsnął popiół z fajki na wyciągniętą prawą dłoń...
Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
Mimo pewnych efektów nie osiągnięto w zakresie rozbudowy szkolnictwa zawodowego poważnego postępu, nie rozwiązano przede wszystkim problemu kształcenia wykwalifikowanych pracowników przemysłu. Charakter pośredni między szkołami zawodowymi 236 237 a ogólnokształcącymi miały seminaria nauczycielskie. W roku 1922/1923 kwalifikowanych nauczycieli było w Polsce 60%, w roku 1925/1926 — już 80%. Nastąpił też rozwój oświaty pozaszkolnej. Działalność szła tu kilkoma nurtami. Jeden — to prace takich organizacji, jak Polska Macierz Szkolna, Towarzystwo Oświaty Ludowej, Towarzystwo Czytelni Ludowych. Pozostawały one pod ideowymi wpływami prawicy. Na wsi działalnością oświatową zajmowały się kółka rolnicze i koła młodzieży; o wpływ na nie rywalizowały siły obszarnicze ze stronnictwami chłopskimi. W środowisku robotniczym działało utworzone w roku 1923 pod egidą PPS Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego. Oświacie poświęcały sporo uwagi związki zawodowe i spółdzielnie, zwłaszcza robotnicze. Jednym z żywych ośrodków kultury robotniczej, gdzie komuniści zdobyli duże wpływy, stał się Uniwersytet Ludowy w Warszawie, zamknięty przez władze w połowie 1924 r. Pracowali w nim m.in. Ludwik Krzywicki, Zygmunt Heryng, Stefan iiudniański, Eugeniusz Przybyszewski i Jan Hempel. Na uwagę zasługuje też działalność rozwijana przez Stowarzyszenie Wolnomyślicieli Polskich, które miało kilkadziesiąt oddziałów w kraju. Organizowano kursy zawodowe i oświatowe, uniwersytety ludowe. Powstawały także teatry ludowe, zespoły artystyczne, chóry. Dużą w tym dziele zasługę miały organizacje społeczne i ofiarni propagatorzy oświaty. Jedną z głównych ról odgrywała działaczka społeczna i pisarka Stefania Sempołowska. 204 W wielu miastach powstawały biblioteki publiczne. Podjęto prace nad stworzeniem w Warszawie Biblioteki Narodowej. Powstawały nowe muzea, wśród nich Muzeum Narodowe w Warszawie i Muzeum Wielkopolskie. Rozwinęło się też poważnie szkolnictwo wyższe. Istniało 17 szkół wyższych, skupionych głównie w War- 238 I szawie, Krakowie i Lwowie. Obok państwowych działały uczelnie prywatne. Przeważały szkoły typu humanistycznego, technicznych było zaledwie kilka. Najważniejsze — to Politechnika w Warszawie i Lwowie oraz Akademia Górniczo-Hutnieza w Krakowie. Liczba studentów nie przekraczała w skali rocznej 40 tys. osób. Około 20% słuchaczy stanowiły kobiety. Przed pierwszą wojną miały one prawo studiowania na wydziałach filozoficznych i medycznych. Od roku 1919 zdobyły prawo studiowania na wszystkich kierunkach. Czołową grupą szkół wyższych były tzw. szkoły akademickie, m.in. uniwersytety, mające prawo nadawania stopni naukowych. Korzystały z autonomii. Ich wewnętrzne, pochodzące ż wyborów organy, rektor i senat, dziekan i rady wydziałowe, zawiadywały sprawami nauki i nauczania. Władze tych szkół miały poważny wpływ na dobór grona nauczającego, które samodzielnie ustalało metodykę zajęć i ich treść. Organy uczelniane dysponowały również uprawnieniami wychowawczej i administracyjnej natury w stosunku do studentów. W uczelniach wyższych obowiązywały dość pokaźne opłaty za naukę. Fakt ten oraz nikła pomoc stypendialna, z której mogło korzystać zaledwie kilka procent ogólnej liczby studentów, powodowały niski odsetek młodzieży pochodzenia chłopskiego i robotniczego na uniwersytetach. Wraz z rozwojem szkół wyższych ożywiło się tętno badań naukowych w kraju. Charakterystyczne, iż badania te koncentrowały się głównie na uczelniach. Instytutów pozauczelnianych było na ogół niewiele. Na kierunek badań wpływał w poważnym stopniu stan ¦ gospodarczy kraju. Przemysł, w innych krajach często inspirator działalności naukowej, w Polsce związany różnymi nićmi z zagranicą, nie wykazywał większego 239 POCZĄTKI RADIA zainteresowania podejmowaniem określonych prac naukowych. Państwo zaś nie finansowało kosztownych badań. Uczeni polscy uzyskali w niektórych dziedzinach sukcesy stanowiące trwały i poważny wkład w naukę światową. Wymieńmy tu Wacława Sierpińskiego — twórcę tzw. szkoły warszawskiej w matematyce, która zyskała wielkie uznanie w świecie. Rozwój matematyki sprzyjał rozkwitowi logiki matematycznej. Lwowsko--warszawską szkołą logiki matematycznej kierowali Kazimierz Twardowski, Jan Łukasiewicz i Stanisław Leśniewski. W Warszawie powstał ośrodek fizyki doświadczalnej pod kierownictwem Stefana Pieńkowskie-go, fizyką teoretyczną zajmował się w Krakowie Władysław Natanson, w Warszawie Czesław Białobrzeski; fizyko-chemią — Wojciech Swiętosławski. Do najsławniejszych chemików działających za granicą należeli Maria Skłodowska-Curie oraz Kazimierz Fajans. W naukach technicznych wiele zasług położył Maksymilian Tytus Huber. Rozwinęły się także nauki humanistyczne, jak socjologia (Ludwik Krzywicki, Stefan Czarnowski, Florian Znaniecki), prawo (twórcą psychologicznej teorii prawa był Leon Petrażycki), podjęto poszukiwania archeologiczne (Włodzimierz Antoniewicz, Józef Kostrzew-ski), żywo rozwinęła się historia gospodarcza (Jan Rut-kowski, Franciszek Bujak, Natalia Gąsiorowska. Badania z zakresu historii politycznej i ustroju prowadzili m.in. Władysław Konopczyński, Szymon Askenazy, Marceli Handelsman, Oswald Balzer, Stanisław Kutrze-ba, Wacław Sobieski. Zasłynęli w świecie filozofowie i badacze antyku (Leon Stembach, Tadeusz Zieliński, Rafał Taubenschlag)