, zrozumia³ym powszechnie...

L. COUTOURAT, L. LEAN Histoire de la langue uniyerselle, Para 1903; J. B¥UDOUIN DE COURTENAT ¯ur Krilik kunstlichen Weitsprachen. Berlin 1907. JÊZYK PAÑSTWOWY I URZÊDOWY -> Jêzyki oficjalne. • 1588 JOHN BULL, potoczny termin miêdzynar.—¿artobliwe okreœlenie narodu ang., przyjête w XVIII w. pod wp³ywem satyrycznego pamfietu, napisanego przez szkockiego matematyka i fizyka Johna Arbuthnota (1667-1735). J. ARBOTHNOT The History of John Buli. London 1712; G. A. An-iEN The Llfe and Worka of J. Arbuthnoi, London 1892 (wznowienie 1968). • 1589 JORDAN (ang. Jordan, franc. Jourdain, hiszp. Jordan, roœ. lordan), rzeka na Bliskim Wschodzie, gl. w Jordanii i Izraelu; d³. 252 km; przedmiot sporu miêdzy obu pañstwami od 1948 o proporcjonalne wykorzystanie wód J. i jego dop³ywów. Propozycja USA z 1953, aby óO^o wód otrzymy- wa³a Jordania, a 40% Izrael nie zosta³a przyjêta. „Wodna wojna" wyrazi³a siê w budowie kana³ów lub stacji pomp, wprowadzaj¹cych zak³ócenia. • 1590 JORDANIA (ang. Jordan, franc. Jordanie, hiszp. Jordania, roœ. lordanija), Haszymidzkie Królestwo Jugos³awia 1593 Jordanii, Al-Mamlaka al-Urdnnijja al-Haszunijja, monarchia konstytucyjna w zach. Azji. Cz³. ONZ. Pow. 96610 km*. 2350 tyœ. mieszk. (1971; wg spisu 1961—1706 tyœ.). Stoi.: Ainman—585 tyœ. mieszk. (1971). Graniczy z Arabi¹ Saudyjsk¹, Irakiem, Syri¹ i Izraelem, który w czerwcu 1967 o-kupowa³ tzw. Cisjordaniê, zamieszkan¹ przez ok. po³owê liczby mieszkañców J. Jêzyk oficjalny: arabski. Waluta: dinar J. = 1000 filsów. Œwiêta nar.: 25 maja, rocznica proklamowania niepodleg³oœci 1946, oraz 14 listopada, dzieñ urodzin króla. Stosunki miêdzynar.: w XVI-XIX w. podleg³a imperium osmañskiemu. W 1920-46 kraj mandatowy LN pod administracj¹ bryt, p.n. Trans- jordania. Niepodleg³a od 25 V 1946 na podstawie traktatu z W. Brytani¹, podp. 22 m 1946 w Londynie. Nazwa obecna od 1949. Cz³. ONZ od 14X111955 oraz wszystkich org. wyspecjal. ONZ, z wyj¹tkiem IMCO i GATT. Król Husajn 3 X 1960 przemawia³ w Zgr. Og. ONZ. Cz³. Ligi A- rabskiej. W kwietniu 1958 J. oskar¿y³a Egipt o dzia³alnoœæ wywrotow¹ i wezwa³a W. Brytaniê o pomoc zbrojn¹ (wojska bry£ wyl¹dowa³y w J. 17 VIII 1958, lecz pod naciskiem ONZ w wykonaniu Rez. 1237/ES III Nadzwyczajnej sesji Zgr. Og. ONZ wycofa³y siê 2X11958). W wojnie z Izraelem od 5 VI 1967; 1970/71 w otwartym konflikcie z palestyñskim ruchem narodowowyzwoleñczym (->• „Czarny Wrzesieñ") i popieraj¹cymi ruch pañstwami arabskimi. Osobny problem stanowi¹ w J. -»• uchodŸcy palestyñscy, nêkani terrorystycznymi rajdami lotnictwa Izraela. Stosunki dyplomat. (I TV 1974): Afganistan, Algieria, Arabia Saudyjska, Argentyna, Austria, Belgia, Brazylia. Chile, Cypr, Dania, Etiopia, Finlandia, Francja. Grecja. Hiszpania, Holandia, India, Irak, Iran, Japonia, Jemen. Kanada, Korea M., Kuwejt. Liban, Maroko, Nigeria. NRP, NRD, Pakistan; Polska, Rumunia, Sudan, Syria (zerwane 12 VIII 1971), Szwajcaria, Szwecja, Tajwan, Tunezja, Turcja, USA, Wenezuela, Wêgry, W. Brytania, Wietnam Pd. (Sajgonska adm.). Wiochy, ZSRR. Z Polsk¹ stosunki na szczeblu ambasad. Polska reprezentowana jest w Ammanie przez ambasadê PRL w Libanie. The Constitution of the Bashemite Kingdom of Jordan, Amman 1957; R. PATAC The Kingdom of Jordan. London 1958; Sowriemiennaja lordanHa. Moskwa 1964, s. 191; A. H. HASAN ABKM.I Jordan: A Polilical Sludy. I948-19S7, New York 1965, s. 251; The Statesman's Year-Book 1972/73. London 1972, s. 1110- 1116; The Europa Year Book 1972. A Wortd Survey. London 1°72, vol. 2, 800-812. IOAN (ang. Yuan, franc. Yuan, hiszp. Yuan, roœ. luañ), oficjalna nazwa waluty ChRL od l m 1955, kiedy przeprowadzona zosta³a generalna reforma walutowa, wymieniaj¹ca 10000 Jen Min Piao na l nowego j. i ustanowiono relacjê do dolara: l dó³. amer.=2,46 j., przy parytecie z³ota 361 248 mg czystego z³ota. Waluta niewymienialna na z³oto, jej wywóz za granicê, jak i przywóz jest zakazany. F. PICK Pick's Currency Yearbook. New Yoik 1968, s. 124-128. • 1592 JUDAIZM (ang. Judaism, franc. Judaisme, hiszp. Judaismo, roœ. ludaizm), zw. te¿ mozaizmem, religia wyznawana przez ¯ydów, powsta³a w II tysi¹cleciu p.n.e., nie posiadaj¹ca ¿adnej organizacji hierarchicznej, poza gminami, których urzêdnikiem jest rabin. W XX w. wiêzi rei. j. wykorzystywane s¹ politycznie przez —r syjonizm oraz -> Izrael. Prawie wszystkie ¿yd. org. miêdzynar. zarej. w ONZ podkreœlaj¹ swoj¹ wiêŸ zarówno z j., jak i z Izraelem. A. CHOURAQUI Hisioire de Judaisme, Paris 1957. • 1593 JUGOS£AWIA (ang. Yugoslayia, franc. Yougo-slavie, hiszp. Yugoslayia, roœ. Jugos³awija), Socjalistyczna Federacyjna Republika Jugos³awii, Soci- ja³isticka Federatiyna Republika Jugoslavija, pañstwo w Europie Pd. nad M. Adriatyckim. Cz³. ONZ. Pow 255804 km«, 20,5 min mieszk. (1971; wg spisów: 1961—18 549 tyœ., 1970—20527 tyœ.). Stoi.: Belgrad—1204 tyœ. mieszk., zespó³ miejski (1971). Struktura narodowoœciowa Jugos³awii wg spisu z kwietnia 1971: Serbowie 8137 tyœ. (39,7%); Chorwaci 4519 tyœ. (22%); S³oweñcy 1704 tyœ. (8,3%), Muzu³manie—w rozumieniu przynale¿noœci nar., a nie rei. (jest to etnicznie ludnoœæ s³ów., która w czasach tur. niewoli przyjê³a islam)—1727 tyœ. (8,4%); Macedoñczycy 1194 tyœ. (5,8B/o); Czarnogórcy 514 tyœ. (2,5%); Albañczycy 1915 tyœ. (6,4%); Wêgrzy 504 tyœ. (2,3%); Jugos³owianie (nieokreœleni) 270 tyœ. (1,3%). Graniczy z W³ochami, Austri¹, Wêgrami, Rumuni¹, Bu³-' gari¹, Grecj¹, i Albani¹. Jêzyki oficjalne: serbsko-chorwacki, s³oweñski i macedoñski. Waluta: -> dinar jugos³. = 100 para. Œwiêto nar.: 29X1, rocznica utworzenia Narodowego Komitetu Wyzwolenia J. 1943. Stosunki miêdzynar.: proces integracji J. rozpocz¹³ siê w XIX w