Sun�y tedy pod powiekami zdrowych i t�gich m�okos�w jako cia�a nadobne, omdla�e z ��dzy, jako rozkoszne nagie omony, widziad�a wyci�gaj�ce kusicielskie obj�cia...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Nie by�o ustawy, nie by�o zakazu, nie by�o prawa, kt�re by przed ich pi�kno�ci� zapor� postawi� mog�o. Mocniejsze by�o niezwalczone widzenie ich urody ni� sam l�k przed �mierci�. Podchodzi� skrycie pod progi i nastawia� miski z jedzeniem zaprawionym diablim pomiotem, a�eby baby chutliwe zjada�y zadan� straw� i przeistacza�y si� w czarownice. Gdy za� kt�r� tak podst�pnie zaw�adn��, gna� j� z checzy do checzy, by urzeka�a ludzi i zwierz�ta, szkodzi�a na zdrowiu male�kim dzieciom i uwodzi�a niewinnych m�odziank�w. Gdy ksi�yc ubywaj�cy odchodzi� w gorzki nocny mrok, w g�uch� nico��, gdy wicher jesienny j�cza� w ga��ziach drzew prastarych, siada� przy pos�aniach kobiet sehorza�ych, ci�arnych, nie mog�cych spa�, u �o�a matek, co potraci�y ma�e dziateczki wskutek zamach�w przedziwnych i cios�w bezlitosnych tajnych chor�b, rzucaj�c z g��bi nocy bez ko�ca, nocy bole�ci, na ich �ona �kaj�ce - wci�� nowe, nieud�wignione ci�ary. Jako ch�opiec przecudnooki, jako knop pi�knolicy przewija� si� przed oczyma, w my�lach i w po��daniu, kt�re nigdy nie ga�nie, rozkwitaj�cych dziewcz�t i kwitn�cych kobiet, wabi�c je w tajne skrytki sekretnej mi�o�ci, ukazuj�c poza wszystkimi ustawami �wiata i zwi�zkami rodu kwieciste i woniej�ce schadzki zacisze. Oplata�y si� wok� niego wszystkimi pomy�leniami, wszystkim czuciem, zachceniem i przyzwoleniem, zaprzedawa�y mu si� po dniu i w nocy ci�g�ym u�miechem, szuka�y go niechc�cy przez sen nagim ramieniem, wzdychaj�cymi piersiami i bezw�adem n�g rozchylonych. Gdy ksi�yc w pe�ni swym czarodziejskim �wiat�em przenika� mg�y wiotkie jezior i g��bie las�w, gdzie mieszka trwoga - gdy daleki �piew s�owiczy nape�nia� bugaje, pi�kne jego przezgrzechy kusi�y do marze� o zakazanej mi�o�ci wszystkie serca kobiece, straszy�y je widokiem szybkiego ubywania m�odo�ci, przygasania czaru, odchodzenia raz na zawsze mi�osnego wdzi�ku - ukazywa�y niebezpiecze�stwo zaniedbania w rzeczy szcz�cia i ze wszech si�, wszelkimi sztukami pobudza�y ��dz�. Pop�dza� straszyd�a w sk�rze je�owej, �eby o ciemnej nocy wpada�y z sieni do niskich, czarnych izb, �eby naciska�y odymione belki a� do trzaskania: trzask - trzask - trzask, �eby ci�kimi kopytami tupa�y po powale: tup - tup - tup - �eby chodzi�y popod okna i czai�y si� za w�g�ami: szur - szur - szur - �eby, gdy spa� nie mo�na, zagl�da�y do pieca i wymiata�y na ziemi� roz�arzone w�gielki. Nasyca� si� w�wczas trwog� padaj�c� na wycie�czone po�o�nice, na m�ode m�atki, kt�rym m�owie zgni�� jakow�� niemoc wtr�cili do wn�trza, od czego gas�y z dnia na dzie�, z nocy na noc - na samotne dziewczyny za czym� w�asnym wci�� wzdychaj�ce w zaduchu komin�w rozpalonych i w�r�d m�czarni nocy niesko�czonej. Wciela� swych wupich, strzygoni�w w cia�a ludzkie i posy�a� ich na chybi�-trafi� to tu, to tam mi�dzy nar�d cz�owieczy. Wybiera� mi�dzy dziewcz�tami na chybi�-trafi� to t�, to ow� i czyni� z niej stwor� wieszcz�, upiora, kt�ry po �mierci cielesnej nie sztywnieje, lecz czerwony jest i mi�kki jak cz�owiek za �ycia. Patrzy� z pociech�, jak r�j wupich i wieszczych wyci�ga ze �wiata i wlecze na cerkwiszcze rodze�stwo, braci, siostry, najbli�szych krewnych i przyjaci� a� do najdalszego pokolenia, dop�ki przera�eni ludzie nie wywlek� trupa z mogi�y, gdzie le�y z otwartymi oczami, �ypi�c chytr� �renic�, z koszul� i wszelkim ruchnem po pas z�artym z g�odu - a�eby mu g�ow� odr�ba� wielkim toporem. Sam zasi� najch�tniej przemienia� si� w stolema, wielkoluda, kt�ry stoj�c na Zamczatej G�rze ponad �arnowskim Jeziorem, ciska olbrzymi g�az o �wier� mili w ludzkie siedziby. Nosi� na �a�cuchu niezmiern� ska�� z dalekich g�r na drodze do Cz�stkowa z zamiarem, �eby j� cisn�� w Gda�ska bramy - gdyby go - ba! na tej to drodze pianie kura nie zasta�o. Tak tedy cisn�� skrzy�al na lew� stron� drogi mi�dzy chojaki i uciek�. Stoj�c k�dy� na k�pie Oksywia miota� g�azy w rad�owskie g�ry, lecz chybiwszy trafi� w morze, gdzie dot�d le�� w pobli�u brzegu, i�by si� na nich rybackie �odzie roztr�ca�y. Mieszka� zasie to tu, to tam, w zamkach zakl�tych na granicy mi�dzy Lebkow� a Kortoszen�, w Glincy pode wsi� Korne lub w wielkim zamkowiszczu pod Gniewinem. Do ludzi ponad jeziorami, kt�rzy starym obyczajem siedzieli w wysokich nad wod� paliszczach, przybywa� w go�ci nios�c im pokus�, spustoszenie si�y, z�e i strach. Do dzikich i �mia�ych karczownik�w, kt�rzy z prapradziadowsk� br�zow� lub z cudzoziemsk� �elazn� siekier� w d�oni rzucali si� w tajne ost�py, a�eby je trzebi�, a na polanach wy�uskiwa� z ziemi kamienie, wyrywa� pniaki, r�wna� i do g�ry spodem le�n� gleb� odwraca� - a�eby ziarno prosa i owsa zasiewa� przychodzi� jako kupiec, obcokrajowy "go��", czarno odziany w niewidziane i nies�ychane suknie z tkaniny