w KC PZPR odby�a si� narada redaktor�w prasy partyjnej, podczas kt�rej przedstawiciele w�adz przekazali ocen� sytuacji i plany na przysz�o�� mi�dzy innymi w dziedzinie...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Warto przedstawi� niekt�re uwagi reprezentant�w w�adz. Jerzy Janitz - doradca szefa Urz�du do Spraw Wyzna� - stwierdzi�, �e w interesie Ko�cio�a le�y, aby kryzys trwa� jak najd�u�ej, a w�adza mia�a charakter represyjny. Uzna�, �e Ko�ci� na polu dzia�alno�ci spo�ecznej szuka rekompensaty za swe niepowodzenia w krzewieniu wiary. Okre�li� "klerykalizm po polsku" jako eksponowanie przedmiot�w kultu i ustanawianie �rodowiskowych duszpasterstw. Jerzy Urban - - rzecznik prasowy rz�du - - oceni� stosunek Ko�cio�a wobec zbojkotowanych przez opozycj� wybor�w parlamentarnych w dniu 13 X 1985 r. Uzna� on, �e zdystansowanie si� Ko�cio�a wobec tych wybor�w by�o silniejsze ni� przy wyborach do rad narodowych. Episkopat zaj�� postaw� "nie�yczliwej neutralno�ci". G�osowa�o tylko 4 biskup�w: p�ocki i 3 sufragan�w ��dzkich, prawdopodobnie delegowanych przez Prymasa. Przed wyborami odnotowano 120 agresywnych politycznie kaza�. Rzecznik rz�du poirytowany o�wiadczy�, i�: Ko�ci� us�yszy od w�adzy, �e socjalizmu nie da si� przeczeka�". Jan Bisztyga -- zast�pca kierownika Wydzia�u Informacji KC PZPR - uzna�, �e w walce z Ko�cio�em nie ma szybkich sukces�w. Stwierdzi�, �e to bzdura, i� Ko�ci� jest si�� duchow� i moraln�, jest przede wszystkim si�� polityczn�. Poinformowa�, �e wed�ug w�adz jest 162 ksi�y ekstremist�w, kt�rych dzia�alno�� nale�y ogranicza� i wprowadzi� "mechanizmy przesuwania "�rodka kleru" na nasz� stron�". Doc. dr Janusz Kolczy�ski - dyrektor Centrum Studi�w Polityki Propagandy Akademii Nauk Spo�ecznych KC PZPR - przedstawi� ocen� si�y i dzia�alno�ci podziemia. Wed�ug niego podziemie liczy�o oko�o 400 zorganizowanych grup, z czego wi�cej ni� po�owa dzia�a�a w 5 o�rodkach w kolejno�ci wed�ug si�y: Warszawa, Gda�sk, Krak�w, Wroc�aw i ��d�. 1 Edward Wende: Mordercy na rozkaz. Przem�wienie oskar�yciela posi�kowego wyg�oszone 6.06.1994 r. na procesie genera��w SB Ciastonia i P�atka. Gazeta Polska 16.VI.1994. 235 W o�rodkach tych dzia�a�o 1600-1800 op�acanych "zawodowc�w". Mieli oni do wsp�pracy oko�o 40 tysi�cy dora�nych wsp�pracownik�w korzystaj�cych z niezbyt regularnego wsparcia finansowego. Istnia�o oko�o 400 wydawnictw, aparat konspiracyjny za� by� wed�ug niego ma�o wydajny. Jednak wykazywa� du�e zdolno�ci do odnawiania si�, co �wiadczy�o, �e nie zosta�y wyczerpane rezerwy kadrowe. Cz�� aktywu korzysta�a z opieki Ko�cio�a. Zdaniem partyjnego analityka Wa��sa ju� tylko firmowa� dzia�a -ni�, taktyka za� "d�ugiego marszu" nie przynios�a efektu. Poni�s� fiasko r�wnie� plan zabudowania niezale�nego spo�ecze�stwa, kt�ry wed�ug partyjnego analityka "przechwyci� Ko�ci�"1 17 VI 1986 r. Sejm uchwali� ustaw�, "o szczeg�lnym post�powaniu wobec sprawc�w niekt�rych przest�pstw", kt�ra przynios�a zapowied� cz�ciowej amnestii dla wi�ni�w politycznych. W tym czasie niepowodzeniem zako�czy�y si� podejmowane przez Ko�ci� nie�mia�e pr�by uzyskania autonomii przedsi�wzi�� gospodarczych. Wobec ca�kowitego impasu w rozmowach z rz�dem Prymas na pocz�tku wrze�nia 1986 r. zdecydowa� si� zako�czy� dzia�alno�� Komitetu Organizacyjnego Fundacji Rolniczej, z kt�r� ��czono nadzieje na otwarcie pola dla niezale�nej aktywno�ci ekonomicznej2. 11 IX 1986 r. szef MSW gen. Kiszczak oznajmi�, i� amnestia obejmie wszystkich wi�ni�w "niekryminalnych". Jednak i tym razem ks. Zych mia� pozosta� w wi�zieniu. Decyzja ta nie by�a pocz�tkiem nowej linii politycznej PZPR, lecz stanowi�a zamkni�cie etapu ostrej, toczonej "bez pardonu" walki z opozycj�, nie oznacza�a jednak wcale podj�cia polityki kompromisu. Nie s�ab�a w prasie podziemnej dyskusja nad stanowiskiem Ko�cio�a wobec bie��cych wydarze�. Zabra� w niej g�os szef paryskiej Kultury Jerzy Giedroy�, kt�ry ju� wcze�niej krytykowa� Ko�ci�. Na pytanie: "Z czego wynika obecnie bardzo krytyczne stanowisko "Kultury" wobec Ko�cio�a i prymasa Glempa? redaktor naczelny "Kultury" odpowiedzia�: "To dotyczy tak�e przesz�o�ci: nie podzielam entuzjazmu dla kardyna�a Wyszy�skiego, w zbyt wielu sytuacjach ulega� naciskom i pomaga� rz�dowi. Nawet w chwili swojego uwolnienia wyst�pi� z apelem o g�osowanie bez skre�le�, nic w zamian nie uzyskuj�c. Zadowoli� si� paroma mandatami do Sejmu i to jest w�a�ciwie wszystko. Nie za�atwi� ani sprawy "Caritasu", ani statusu prawnego Ko�cio�a. Potem w sierpniu 1980 roku odegra� rol� stra�y ogniowej - popar� rz�d. Ba� si� wojny czy interwencji sowieckiej. To samo Glemp, jest ci�gle straszony i z du�ym powodzeniem. A je�li chodzi o niezale�n� dzia�alno�� kulturaln�, to niestety Ko�ci� 1 Notatki z narady redaktor�w naczelnych prasy partyjnej w KC PZPR 16 X 1985 r. Kos, nr 85, 8 XII 1985. 2 Jan Sk�rzy�ski: Ostatnia amnestia. Rzeczpospolita 13-14 II 1994. 236 - kt�ry jest dzisiaj ostatni� tak� oaz� --do tej roli nie dor�s�. Winie o to g��wnie kardyna�a Glempa