Nie próbuj´ tu wykazaç, ?e obie strony si´ mylà...

Chodzi mi raczej o to, ?e obydwie majà racj´ - sprawa wyglàda tak, jak przedstawia jà RIAA, i tak, á lawrence lessig á www.wsip.com.pl wolna kultura á lamiglówki jak przedstawia jà Kazaa. To jest chimera, i zamiast ograniczaç si´ do zaprzeczania racjom przeciwnika, musimy zaczàç si´ zastanawiaç, jak powinniÊmy zareagowaç na jej pojawienie si´. Jakimi regu?ami mamy si´ kierowaç? MoglibyÊmy udawaç, ?e to wcale nie chimera. Mo?emy, wraz z RIAA, zdecydowaç, ?e ka?dy akt wymiany plików to zbrodnia. Mo?emy dochodziç milionowych odszkodowaƒ, bo wiele plików wymieniano przy u?yciu domowego komputera. Mo?emy zmusiç uczelnie do monitorowania ruchu w sieci, by uzyskaç gwarancje, ?e ?aden komputer nie jest wykorzystywany do pope?niania tego przest´pstwa. Byç mo?e takie reakcje sà skrajne, ale ka?dà z nich albo zaproponowano, albo wprowadzono w ?ycie2. Z drugiej strony, mo?emy zareagowaç w sposób, który usankcjonowa?by dzia?ania wielu dzieciaków - mo?emy je zalegalizowaç. Niech nie b´dzie odpowiedzialnoÊci zwiàzanej z prawami autorskimi, ani cywilnej, ani karnej, za udost´pnianie w sieci zastrze?onych utworów. Sprawmy, by pliki by?y wymieniane tak jak plotki, a wi´c regulowane - jeÊli w ogóle - wy?àcznie przez normy spo?eczne, a nie prawne. Ka?da z tych reakcji jest mo?liwa. I myÊl´, ?e ka?da z nich by?aby z?a. Zamiast decydowaç si´ na skrajnoÊci, powinniÊmy raczej poszukaç rozwiàzania, które uznaje racje obu stron. Na koƒcu ksià?ki spróbuj´ naszkicowaç system, który to zapewni. Na razie w nast´pnym rozdziale pragn´ pokazaç, jak êle by si´ sta?o, gdybyÊmy przyj´li wariant „zerowej tolerancji”. MyÊl´, ?e obie skrajnoÊci by?yby gorsze ni? rozsàdna trzecia droga. Z dwojga z?ego gorsza by?aby „zerowa tolerancja”. Tymczasem w?aÊnie „zerowa tolerancja” coraz cz´Êciej staje si´ wyznacznikiem polityki rzàdu. Chaos spowodowany pojawieniem si´ internetu sta? si´ pretekstem do radykalnego przesuwania granic. Prawo i technologia sà naginane tak, by przyznawa?y posiadaczom utworów takà kontrol´ nad naszà kulturà, jakiej nigdy wczeÊniej nie mieli. Przy tak skrajnym podejÊciu, wiele szans na innowacje i nowà twórczoÊç zostanie zaprzepaszczonych. I nie chodzi tu o to, by umo?liwiç dzieciakom „kradzie?” muzyki. Interesuje mnie raczej sfera innowacji komercyjnej i kulturowej - to ona b´dzie ofiarà tej wojny. Nigdy wczeÊniej nie byliÊmy Êwiadkami takiego I 209 rozprzestrzeniania si´ innowacyjnoÊci wÊród obywateli, i w?aÊnie zacz´-liÊmy poznawaç innowacje, które ona wyzwala. A w internecie ju? teraz widaç zmierzch cyklu wynalazków zwiàzanych z technologiami dystrybucji utworów. OdpowiedzialnoÊç ponosi za to prawo. Jak ujà? to wiceprezes odpowiedzialny za globalnà polityk´ dystrybucji w eMusic.com -jednym z najwi´kszych innowatorów - krytykujàc wprowadzane przez DMCA dodatkowe ochrony dla zastrze?onych materia?ów: eMusic jest przeciwny piractwu muzycznemu. JesteÊmy dystrybutorem materia?ów obj´tych prawami autorskimi i chcemy te prawa chroniç. Jednak budowanie technologicznych fortec, które chroni?yby wp?ywy wielkich wytwórni p?ytowych w ?adnym razie nie jest jedynym sposobem ochrony tych praw i niekoniecznie jest sposobem najlepszym. Jest po prostu za wczeÊnie, by udzielaç odpowiedzi. Dzia?ajàce swobodnie prawa rynku mogà równie dobrze prowadziç do nowego modelu przemys?u. Znajdujemy si´ w punkcie zwrotnym. Decyzje podejmowane przez sektor przemys?owy, dotyczàce omawianych rozwiàzaƒ, na wiele sposobów bezpoÊrednio ukszta?tujà rynek mediów cyfrowych oraz sposób ich rozpowszechniania. To z kolei bezpoÊrednio wp?ynie na mo?liwoÊci, konsumentów, zarówno jeÊli idzie o ?atwoÊç dost´pu do mediów cyfrowych, jak i do potrzebnego w tym celu sprz´tu. Z?e decyzje na tym wczesnym etapie gry zahamujà rozwój rynku, godzàc w interesy wszystkich3. W kwietniu 2001 roku eMusic.com zosta? przej´ty przez Vivendi Universal, jednà z „wielkich wytwórni”. Stanowisko eMusic.com w omawianej sprawie zmieni?o si´. Rezygnacja z naszej tradycyjnej tolerancji wcale nie przyczyni si´ do zmniejszenia piractwa. W ten sposób traci si´ jednak wartoÊci, które sà istotne dla tej kultury i „uÊmierci” mo?liwoÊci, które mog?yby byç nies?ychanie cenne. á lawrence lessig á www.wsip.com.pl Rozdzial dwunasty: Straty By zwalczyç „piractwo”, w imi´ ochrony „w?asnoÊci”, przemys? medialny rozp´ta? wojn´, w którà teraz poprzez lobbing i wspieranie licznych kampanii zaanga?owa? si´ równie? rzàd. Tak, jak w przypadku ka?dej wojny, równie? ta niesie za sobà zarówno bezpoÊrednie, jak i uboczne straty. Jej ofiarami, tak jak zawsze tam, gdzie tworzy si´ nowe zakazy, b´-dà przede wszystkim zwykli ludzie. Do tej pory omawia?em konsekwencje tej wojny, a w szczególnoÊci jej skutki dla „wolnej kultury”. Teraz ten opis konsekwencji zamierzam rozwinàç w pe?en wywód. Czy jest to wojna uzasadniona? Moim zdaniem nie. Nie ma ?adnego dobrego powodu, dla którego w?aÊnie teraz, po raz pierwszy w historii, prawo ma stawaç w obronie starego przeciwko nowemu. Dok?adnie wtedy, gdy pot´ga w?asnoÊci, zwanej „w?asnoÊcià intelektualnà”, osiàgn´?a swoje historyczne apogeum. Jednak „zdrowy rozsàdek” widzi to inaczej. Zdrowy rozsàdek trwa po stronie Causbych i przemys?u medialnego. Radykalne roszczenia do kontroli w imi´ w?asnoÊci rozbrzmiewajà nadal, a bezkrytyczne odrzucenie „piractwa” jest wcià? na fali. Kontynuowanie tej wojny b´dzie mia?o wiele konsekwencji, opisz´ jedynie trzy. Wszystkie mo?na uznaç za niezamierzone, ja natomiast jestem przekonany, ?e tylko trzecia ma taki charakter, co do pozosta?ych dwu mam wi´cej wàtpliwoÊci. Pierwsze dwie chronià wspó?czesne korporacje radiowe, a my nie mamy, niestety, nikogo, kto na wzór Howarda Armstronga stanà?by do walki z dzisiejszymi monopolistami w dziedzinie kultury. 211 Ograniczanie twórców W ciàgu nast´pnych 10 lat b´dziemy Êwiadkami eksplozji technologii cyfrowych, które umo?liwià praktycznie ka?demu utrwalanie i powielanie treÊci. CzynnoÊci te ludzie wykonywali od zarania dziejów. W ten sposób uczymy si´ i komunikujemy. Jednak utrwalanie i powielanie z wykorzystaniem technologii cyfrowej jest czymÊ innym. Ró?ni si´ wiernoÊcià kopii i si?à jej oddzia?ywania. Mo?esz wys?aç komuÊ e-mail, w którym opiszesz dowcip widziany w Comedy Central, albo po prostu przys?aç mu fragment filmu. Mo?esz napisaç esej na temat niespójnoÊci argumentów polityka, którego nie lubisz, lub zrobiç krótki film, w którym uka?esz jego sprzeczne poglàdy. Mo?esz napisaç wiersz, by wyraziç swojà mi?oÊç, lub skomponowaç dost´pny w sieci zestaw - sk?adank´ - piosenek twoich ulubionych wykonawców. Cyfrowe „utrwalanie i powielanie” to z jednej strony kontynuacja procesów od zawsze integralnych dla naszej kultury, a z drugiej, coÊ zupe?nie nowego