Pacjenci ucz� si� obchodzenia z ko�mi (kie�znania, siod�ania, czyszczenia, itp...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

) 4. Sport - po raz pierwszy w lipcu 1991 roku, podczas Olimpiady Specjalnej w USA, wprowadzono now� konkurencj� - jazd� konn�. Samodzielna jazda, dobre opanowanie dosiadu, wi��e si� r�wnie� z wyjazdami terenowymi (do lasu, na ��ki), kt�re zw�aszcza pacjentom nie chodz�cym lub chodz�cym s�abo umo�liwiaj� przebywanie w naturalnym �rodowisku, swobod� emocjonaln� i psychiczn� oraz brak stres�w. \subsection{Przyk�ady �wicze� stosowanych w terapeutycznej je�dzie konnej.} Zaj�cia rozpoczynaj� si� i ko�cz� grup� �wicze� rozlu�niaj�cych, maj�cych jednocze�nie na celu popraw� r�wnowagi i og�lnej koordynacji. S� to na przyk�ad wymachy n�g i ramion, skr�ty cia�a z r�kami na biodrach, klepanie konia po szyi, �opatkach, zadzie, klaskanie nad g�ow� i za plecami, unoszenie wyprostowanych ramion w g�r� z jednoczesnymi obrotami d�oni. Nale�y zwr�ci� uwag�, by dziecko przy tym nie doznawa�o przykro�ci lub nie zosta�o nara�one na b�l, gdy� mo�e to spowodowa� trwa�y uraz do konia, a nawet do innych zwierz�t. Dlatego te�, a tak�e ze wzgl�du na bezpiecze�stwo dziecka, nale�y unika� redresji mi�ni przykurczowych. Nie dotyczy to naturalnej redresji mi�ni przywodz�cych uda, wynikaj�cej z pozycji siedz�cej na koniu. Po kilku minutach jazdy, przyst�puje si� do �wicze� usprawniaj�cych poszczeg�lne partie cia�a, dobieranych indywidualnie dla ka�dego pacjenta. Wi�kszo�� wicze� wykonuje si� na koniu id�cym st�pem, tylko niekt�re w st�j. Przyk�adami �wicze�, kt�re rozpoczynamy z pozycji siedz�cej s�$^6$: - chwytanie d�o�mi za grzyw� i posuwanie si� w ten spos�b do uszu konia i z powrotem (il. 1), - g��boki sk�on i si�ganie d�oni� jak najni�ej do nogi konia, z jednoczesnym przytrzymywaniem si� drug� r�k� uchwytu pasa, - zsuwanie na bok dziecka trzymaj�cego si� uchwytu i jego samodzielny powr�t do pozycji wyj�ciowej, - k�adzenie si� na wznak na grzbiecie konia i unoszenie si� do pozycji siedz�cej, - skr�ty tu�owia z k�adzeniem si� policzkiem na zadzie konia, powr�t do siadu przez wyprostowanie w �okciu r�ki opieraj�cej si� o zad (il.2), - m�ynek wolty�erski: obr�t o 360$^0$ w jedn� i drug� stron�, - sk�on i chwytanie d�o�mi za palce nogi (il.3 i 4), - sk�on z obj�ciem r�kami szyi konia i k�adzenie wyprostowanych n�g na zadzie konia, - w pozycji le��cej na grzbiecie konia - unoszenie wyprostowanych n�g nad grzyw�, - w le�eniu na brzuchu w poprzek konia - unoszenie wyprostowanych n�g i wyci�gni�tych r�k oraz unoszenie tu�owia. Wszystkie wymienione wy�ej �wiczenia wymagaj� czynnego zaanga�owania pacjenta. Przyk�adami �wicze� biernych s� naci�gania �ci�gien, prostowanie przykurczonych n�g i r�k (il.5). Powy�sze �wiczenia powinny by� przeplatane jazd� konn� i �wiczeniami og�lnorozlu�niaj�cymi. Poszczeg�lne �wiczenia s� dostosowywane do rehabilitacji r�nego rodzaju schorze�. W przypadku rehabilitacji pacjent�w z MPDz, kt�rzy s� najcz�stszymi pacjentami hipoterapeut�w, powinno korzysta� si� ze wzor�w odruchowego hamowania mi�ni, opracowanych przez ma��e�stwo Bobath�w$^7$, przy czym niezb�dna jest wiedza dotycz�ca podstaw miomechaniki$^8$. {\bf Wzory odruchowego hamowania}: 1. Przeprostowanie g�owy wzmaga napi�cie prostownik�w i hamuje napi�cie zginaczy. 2. Zgi�cie g�owy wzmaga napi�cie zginaczy i hamuje napi�cie prostownik�w. 3. Rotacja wewn�trzna ko�czyn (kr��enie w kierunku do cia�a) hamuje ich wyprost. 4. Rotacja zewn�trzna ko�czyn (kr��enie w kierunku od cia�a) hamuje ich zgi�cie. 5. Horyzontalne odwiedzenie ko�czyn g�rnych (r�ce wyprostowane w bok, pod k�tem 90$^0$ w stosunku do tu�owia) hamuje zgi�cie g�owy, karku, ramion i r�k. 6. Uniesienie ko�czyn g�rnych ponad g�ow�, wyzwala wyprost tu�owia i wyprost staw�w biodrowych. 7. Zgi�cie w stawie biodrowym i kolanie, kombinowane z odwiedzeniem w biodrze, hamuje napi�cie prostownik�w tu�owia, g�owy i ko�czyn. 8. Symetryczny wyprost ko�czyn z g�ow� w linii �rodkowej, hamuje spastyczno�� ko�czyn g�rnych. 9