Uodpornili�my si� na z�e nowiny...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Meksykanie stali przy pikapie, czekaj�c na dziadka. Ka�dy z nich mia� zawini�tko z tymi samymi rzeczami, z kt�rymi przyjecha� do nas przed p�tora miesi�cem. U�cisn�li�my sobie d�onie na po�egnanie. Jak zawsze bardzo chcia�em pojecha� z nimi, chocia� ta wyprawa nie nale�a�a do najprzyjemniejszych. - Id� pom� mamie w ogrodzie - powiedzia� tato, gdy Meksykanie zacz�li wsiada� do samochodu. Dziadek zapali� silnik. - Mia�em jecha� z wami - zaprotestowa�em. - Nie ka� mi si� powtarza� - warkn�� tato. Patrzy�em, jak odje�d�aj�, ostatni raz spogl�daj� na nasz dom i ze smutkiem machaj� mi na po�egnanie. Tata m�wi�, �e jad� na wielk� farm� na p�noc od Blytheville, dwie godziny drogi st�d, �e zale�nie od pogody b�d� tam pracowa� jeszcze przez trzy, mo�e nawet cztery tygodnie, a potem wr�c� do Meksyku. Mama chcia�a wybada�, czym wr�c�, ci�ar�wk� do przewo�enia byd�a czy autobusem, ale nie dr��y�a tematu. Nie mieli�my na to �adnego wp�ywu, poza tym grozi�a nam pow�d�. Najwa�niejszy by� zapas �ywno�ci na d�ug� zim� po fatalnych zbiorach: mieli�my je�� wy��cznie warzywa z naszego ogrodu. Niby nic nadzwyczajnego, tyle tylko, �e b�dzie nas sta� jedynie na m�k�, cukier i kaw�. Po dobrych zbiorach rodzice i dziadkowie zawsze wtykali pod materac troch� pieni�dzy, cienki zwitek banknot�w przeznaczonych na takie luksusy jak coca-cola, lody, s�one krakersy czy bia�y chleb. Je�li zbiory by�y z�e, jedli�my wy��cznie to, co wyros�o w ogrodzie. Jesieni� zbierali�my na� gorczycy, rzep� i groch, warzywa, kt�re siali�my w maju i czerwcu. Czasami udawa�o si� zebra� kilka pomidor�w, cho� nie zawsze. Ogr�d zmienia� wygl�d zale�nie od pory roku, a zim� wreszcie odpoczywa�, nabieraj�c si� do pracy. Babcia gotowa�a w kuchni czerwon� fasol� i wekowa�a j� najszybciej, jak umia�a. Mama czeka�a na mnie w ogrodzie. - Chcia�em jecha� do miasta - powiedzia�em. - Przykro mi, synku. Musimy si� spieszy�. Je�li spadnie wi�cej deszczu, wszystko zgnije. Poza tym woda mo�e doj�� a� tutaj. I co wtedy? - Czy tata kupi farb�? - Nie wiem. - Chcia�bym pojecha� i kupi�. - Mo�e jutro. Teraz musimy powyrywa� rzep�. - Podci�gn�a sukienk� do kolan. By�a na bosaka i sta�a po kostki w b�ocie. Nigdy dot�d nie widzia�em, �eby by�a tak brudna. Rzuci�em si� na rzep� i kilka minut p�niej wygl�da�em jak nieboskie stworzenie. Zrywali�my i wyrywali�my warzywa przez dwie godziny, a potem umyli�my w wannie przy ganku. Babcia zanios�a je do kuchni, gdzie zosta�y ugotowane i zawekowane. Na farmie by�o cicho: nie grzmia�o, nie wia� wiatr, po podw�rzu nie kr�cili si� Spruillowie, stodo�a opustosza�a. Znowu zostali�my sami, tylko my, Chandlerowie: musieli�my walczy� z �ywio�em i przetrwa�. Powtarza�em sobie, �e kiedy wr�ci Ricky, �ycie b�dzie lepsze, bo b�d� mia� si� z kim bawi� i rozmawia�. Mama postawi�a na ganku kolejny kosz warzyw. Spocona i zm�czona, natychmiast obmy�a si� zmoczon� w wiadrze szmatk�. Nie znosi�a brudu i niech�� t� r�wnie� mnie pr�bowa�a wpoi�. - Chod�my do stodo�y - rzuci�a. Nie by�em na wy�kach od p�tora miesi�ca, od przyjazdu Meksykan�w. - Dobrze. - I poszli�my. Pogadali�my chwil� z krow� Izabel�, a potem weszli�my po drabinie na wy�ki. Mama ci�ko pracowa�a, �eby tam posprz�ta�. Przez ca�� zim� zbiera�a stare koce i poduszki, �eby Meksykanie mieli na czym spa�. Wstawi�a tam nawet wentylator, kt�ry przyda�by si� na werandzie. Nam�wi�a tat�, �eby przeci�gn�� z domu kabel i doprowadzi� elektryczno�� do stodo�y. Cz�sto powtarza�a: - Bez wzgl�du na to, co niekt�rzy o nich m�wi�, Meksykanie s� takimi samymi lud�mi jak my. Na wy�kach by�o czy�ciutko jak w dniu ich przyjazdu. Miguel i jego koledzy posk�adali wszystkie koce i poduszki i u�o�yli je ko�o wentylatora. Zamietli pod�og�, nie zostawili po sobie ani jednego papierka. Mama by�a z nich dumna. Potraktowa�a ich z szacunkiem, a oni si� jej zrewan�owali. Otworzyli�my drzwiczki, te, przez kt�re wygl�da� Luis, kiedy Hank obrzuca� stodo�� grudami ziemi i kamieniami. Usiedli�my ze spuszczonymi nogami i spojrzeli�my przed siebie. Z wysoko�ci dziewi�ciu metr�w mieli�my bardzo dobry widok. Za odleg�� lini� drzew na zachodzie p�yn�a rzeka, a dok�adnie na wprost nas, na polu, sta�a woda z wezbranego strumienia. W niekt�rych miejscach niemal zupe�nie zala�a krzewy. St�d, z wy�ek, mogli�my lepiej oceni� rozmiary powodzi. Widzieli�my, jak woda p�ynie mi�dzy r�wniutkimi rz�dami krzew�w, jak zalewa drog� i jak powoli wp�ywa na g�rne pole. Gdyby wyla�a i rzeka, nasz dom znalaz�by si� w niebezpiecze�stwie. - Chyba ju� po zbiorach - powiedzia�em. - Na to wygl�da - odrzek�a mama bez wielkiego smutku w g�osie. - Dlaczego tak szybko nas zalewa? - Bo nasze pola le�� blisko rzeki. To nie jest dobra ziemia, synku, i nigdy nie b�dzie. Mi�dzy innymi dlatego chcemy st�d wyjecha�. Tu nie ma przysz�o�ci. - Dok�d pojedziemy? - Na p�noc. Tam, gdzie mo�na znale�� prac�. - Na d�ugo? - Nie. Zostaniemy tam, dop�ki nie od�o�ymy troch� pieni�dzy. Tatu� b�dzie pracowa� w fabryce, razem z Jimmym Dale'em. U Buicka p�ac� trzy dolary za godzin�. Urz�dzimy si� jako�, zaci�niemy pasa i po�lemy ci� do szko�y