W drugiej po�owie V w...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

, za rz�d�w Wachtanga Gorgasala, stolica Iberii zosta�a przeniesiona do Tbilisi. Mimo licznych wojen i najazd�w �ycie gospodarcze tamtych teren�w nadal si� rozwija�o. By�y co prawda okolice ca�kowicie zdewastowane przez obce wojska, w innych jednak kwit�o rolnictwo, rzemios�o i handel. Pod upraw� brano coraz wi�cej ziemi. Rozszerzano sie� kana��w nawadniaj�cych, dzi�ki kt�rym w tamtejszym klimacie mo�na by�o otrzymywa� wysokie zbiory. Rozwija�y si� r�ne dzia�y rzemios�a, jak metalurgia, tkactwo, garbarstwo, garncarstwo, przer�b produkt�w spo�ywczych i in. Mimo zniszcze� wojennych zabudowa miast i wsi przedstawia�a si� jeszcze bardzo dobrze. Powsta�o w tym okresie wiele monumental- nych budowli wznoszonych przez posiadaj�cych wysokie umiej�tno�ci gruzi�skich architekt�w. Siedziby mo�nych feuda��w i bogatych mieszczan, budowane przez wytrawnych specjalist�w, budzi�y podziw przybywaj�cych do Gruzji cudzoziemc�w. Jednak zar�wno nad Iberi�, jak i nad Lazyk� wisia�o ustawiczne niebezpiecze�stwo utraty niezale�nego bytu. Z jednej bowiem strony ziemiom tym zagra�a�o pot�ne imperium Sasanid�w, z drugiej za� silne cesarstwo bizantyjskie. Zar�wno jedno, jak i drugie wyra�nie d��y�o do wch�oni�cia znacznie od nich s�abszych pa�stw gruzi�skich. Je�li do tego nie dosz�o, by�o to w znacznym stopniu zas�ug� bitnyeh tamtejszych wojownik�w, a tak�e ustawicznej rywalizacji mi�dzy oby- dwoma mocarstwami, kt�re w tym okresie prowadzi�y mi�dzy sob� liczne wojny. Ze wzgl�du na po�o�enie geograficzne Iberia by�a bardziej nara�ona na agresj� persk�, natomiast Lazyka na bizantyjsk�. 33 Znaczenie polityczne Iberii wzros�o powa�nie za rz�d�w kr�la Wachtanga Gorgasala, panuj�cego, jak ju� wspomniano, mi�dzy 446 a 510 r. W opinii potomnych pozosta� jako w�adca wyr�niaj�cy si� m�stwem, przymiotami wodza, sprawiedliwo�ci� wobec poddanych i umiej�tno�ci� zyskania sobie powszechnego szacunku i sympatii. Kr�l ten ze zmiennym szcz�ciem prowadzi� wojny z Persj�. W walce z gro�nymi naje�d�cami postrada� �ycie. Nied�ugo po �mierci kr�la Wachtanga wojska perskie zn�w najecha�y Iberi�. Jej w�adca, Gurgen, mimo sojuszu, jaki zawar� z Bizancjum, oraz otrzymanyeh zagranicznych posi�k�w poni�s� kl�sk� i musia� uchodzi� z kraju. Iberia utraci�a niepodleg�o�� i zosta�a w��czona do monarchii perskiej. Krajem zarz�dza� namiestnik (tzw. marzpan) rezyduj�cy w Tbilisi. Garnizony naje�d�c�w sta�y zar�wno w tym mie�cie, jak i w niekt�rych innych. Persowie nie mieszali si� jednak do wewn�trznych spraw Iberii, zostawiaj�c jej pewn� autonomi�. Podatki zbierane by�y przez miejscowych eristaw�w, kt�rzy obowi�zani byli tak�e na czele swych oddzia��w posi�kowa� wojska perskie w ich militarnych wyprawach. Niekt�rzy spo�r�d eristaw�w potrafili sobie zapewni� nale�yte stanowisko, mogli nawet bi� w�asne monety. W�adze perskie nie chc�c doprowadzi� do powa�nych wstrz�s�w tolerowa�y w Iberii chrystianizm. Jednocze�nie jednak za pomoc� r�nych �rodk�w stara�y si� rozpowszeehnia� zoroastryzm. Popiera�y te� kolonizacj� ludno�ci perskiej na ziemiach Iberii. Do�� znamienny obraz tego rodzaju stosunk�w daje hagiograficzny utw�r literatury 34 tego okresu pt. Pasja �wi�tego Eustaehego z Mcchety. Ot� Eustachy by� Persem, kt�ry przesiedli� si� do Iberii i zajmowa� si� szewstwem. Za przyj�cie chrystianizmu skazany zosta� przez perskiego namiestnika na m�cze�sk� �mier� (545 r.). Lazyka nara�ona by�a na agresj� zar�wno ze strony Bizancjum, jak i Persji. Jej w�adcy w umiej�tny spos�b lawirowali mi�dzy pot�- nymi s�siadami. Przewa�nie jednak musieli uznawa� si� lennikami Bizancjum. W po�owie V w. w�adca Lazyki Gubaz wykorzystuj�c wewn�trzne konftikty istniej�ce w Bizancjum pr�bowa� uniezale�ni� si�, a nawet zaj�� nale��ce do niego graniczne obszary. Akcja ta jednak nie uda�a si� i Gubaz pozbawiony zosta� tronu. Obawa przed Bizancjum by�a te� z pewno�ci� jednym z powod�w, �e w�adca Lazyki dopiero w 523 r. przyj�� chrzest. W 533 r. agenci cesarza bizantyjskiego Justyniana zamordowali energicznego i ciesz�cego si� powszechn� sympati� w�adc� Lazyki Gubaza II. Zale�no�� Lazyki od Bizancjum stawa�a si� coraz wi�ksza. Wojna bizantyjsko-perska z lat 583- 590 przynios�a sukcesy Grekom. Zaj�li oni cz�� Iberii oraz znaczne obszary Armenii. Pod panowaniem perskim pozosta�a tylko niewielka cz�� Iberii z Tbilisi, gdzie nadal znajdowa� si� perski garnizon. Na zdobytych przez Bizancjum obszarach zarz�dc� z ramienia nowych w�adz zosta� ksi�� Gwaram. W pocz�tkach VII w. monarchia perska rozpocz�a now� wojn� z cesarstwem bizantyjskim. Pocz�tkowo odnosi�a powa�ne sukcesy. Persom uda�o si� nawet opanowa� Jerozolim� w 614 r