W jasny, s�oneczny dzie�, gdy s�dzimy, �e �wiat�o odpo- 281 wiada dok�adnie za�o�eniom uczulenia b�ony barwnej do �wiat�a dziennego, zdj�cia wykonane w cieniu b�d� za...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Ponadto przy zdj�ciach z bliska kontrast bywa cz�sto za du�y, bo w plenerze mamy do czynienia z jednym tylko �r�d�em �wiat�a - s�o�cem-natomiast przy �wietle sztucznym mo�emy w razie potrzeby rozporz�dza� dodatkowymi jego �r�d�ami w celu rozja�niania cieni. Dlatego przy zdj�ciach z bliska, wykonywanych przy �wietle s�onecznym, cienie s� o�wietlone tylko �wiat�em odbitym od b��kitnego nieba (czyli prawie wcale) i cz�sto s� tak ciemne, �e skala kontrastu motywu przekracza zakres tolerancji na�wietlania b�ony barwnej, o ile nie rozja�nimy cieni. Mo�emy to zrobi� na przyk�ad za pomoc� lampy b�yskowej, umieszczonej w pobli�u aparatu, albo za pomoc� arkuszy folii aluminiowej, bia�ego papieru itd., kt�re odbij� promienie s�o�ca w kierunku cieni. Anormalnie zabarwione �wiat�o dzienne prowadzi naturalnie do wyst�powania dominanty barwnej na przezroczach. O tym, czy takie kolorystycznie b��dne przezrocza s� mo�liwe do przyj�cia czy nie, decyduje kilka czynnik�w. Na przyk�ad istotn� r�nic� robi znajomo�� - lub nieznajomo��-,,prawdziwej" barwy danego obiektu przez widza. W pierwszym przypadku, zw�aszcza je�li chodzi o kolory sk�ry, wymagania co do ,,naturalno�ci" odcieni s� o wiele wy�sze ni� w drugim, gdzie mo�na przypuszcza�, �e obiekt mia� tak� w�a�nie barw�, jak na zdj�ciu, tym bardziej je�li jest on wytworem ludzkiej r�ki. Nast�pnie, �atwiej nam b�dzie si� pogodzi� z dominant� w przypadku obiektu odznaczaj�cego si� barwami jaskrawymi i nasyconymi, ni� z dominant� nak�adaj�c� si� na barwy delikatne i pastelowe. Najkrytyczniej ocenia si� pod tym wzgl�dem portrety i zdj�cia ludzi z bliska, kt�re wydaj� si� ,,nienaturalne" ju� przy lekkim zabarwieniu og�lnym, chyba �e widz ogl�daj�cy przezrocze spodziewa� si� takiego w�a�nie odchylenia barwnego. Ale i tu zachodz� r�nice: odchylenie w kierunku czerwieni �atwiej zaakceptowa� ni� w kierunku zieleni lub b��kitu - kolor�w, kt�re nadaj� cz�owiekowi wygl�d chorobliwy. Mimo wszystko nie ma sensu odrzuca� ka�de przezrocze, na kt�rym oddanie barw nie odpowiada akademickim regu�om. Przeciwnie: fotografowie i nie fotografuj�cy powinni si� stopniowo nauczy� ,,widzenia" barw przedmiot�w przy zabarwionym �wietle i odczuwa� je jako naturalne, bo takimi s� w rzeczywisto�ci. W blasku z�otego zachodu 282 s�o�ca twarz musi mie� odcie� bardziej z�otawy ni� w niebieskim �wietle po�udnia. Dlaczego nie mieliby�my odda� jej z�ocistego pi�kna i cieszy� si� nim? ,, Bia�e" �wiatlo dzienne. Z punktu widzenia b�ony barwnej do �wiat�a dziennego, �bia�e", czyli �normalne", �wiat�o dzienne stanowi mieszanin� bezpo�redniego �wiat�a s�onecznego i �wiat�a odbitego od czystego, b��kitnego nieba z kilkoma bia�ymi ob�okami, w porze dnia, gdy s�o�ce stoi wy�ej ni� 20 stopni nad horyzontem. �wiat�o takie odpowiada temperaturze barwowej od 5600 do 6000 K lub warto�ci 18-17 dekamired�w. Przy takim po��czeniu �wiat�a s�onecznego i ob�ok�w oddanie barw na prawid�owo na�wietlonym i wywo�anym przezroczu wydaje si� naturalne i nie wymaga �adnej korekcji przy u�yciu filtr�w. Jedynym innym �wiat�em, kt�re mo�e uchodzi� za bia�e przy tych za�o�eniach, jest �wiat�o nisko si� �ciel�cego pasma mgie�, akurat na tyle g�stych, aby zakrywa�y s�o�ce. Poniewa� jednak nawet nieznaczne zmiany w charakterze tego �wiat�a mog� spowodowa� przesuni�cie oddania barw w kierunku niebieskim, na og� zaleca si� stosowa� do zdj�� przy takim �wietle filtr nadfioletu (produkcji NRD: Arnz 100 Haze-Filter, Orwo K 29 albo Panchromar UV II, przyp. t�um.) albo-jeszcze lepiej -filtr lekko ,,ocieplaj�cy" oddanie barw (np. Arnz 106 Skylight-Filter albo s si Orwo K 15, przyp. t�um.). Niebieskie �wiat�o dzienne. W bezchmurny dzie� cienie s� zawsze niebieskie, bo pada na nie �wiat�o b��kitnego nieba (chyba �e zacieniony przedmiot ma zdecydowan� w�asn� barw�; w tym przypadku barwa cienia b�dzie addytywn� mieszanin� b��kitu nieba i barwy obiektu). Mo�na si� o tym �atwo przekona� trzymaj�c w cieniu kartk� bia�ego papieru, k�ad�c na niej lusterko i przechylaj�c je tak, aby niebo si� w nim odbi�o. Je�li por�wnamy oba kolory - b��kit nieba i niebieski cie�-to zobaczymy, �e s� niemal jednakowe. Fotografuj�c przedmioty znajduj�ce si� w cieniu, tak �e o�wietla je tylko b��kitne niebo, otrzymamy naturalnie przezrocza o niebieskiej dominancie. W podobny spos�b zdj�cia wykonywane w dzie� pochmurny nabieraj� niebieskawego charakteru, zw�aszcza gdy s�o�ce kryje si� za ciemn� chmur�, a du�a cz�� nieba jest czysta, albo gdy ca�e niebo jest zakryte wysoko po�o�on�, cienk� warstw� mg�y. Je�li chcemy w takich warunkach zdj�ciowych unikn�� niebieskiego zabarwienia og�lnego, to mo�emy je zneutralizowa� czerwonawym filtrem korekcyjnym, s. so Czerwonawe �wiatlo dzienne. Wkr�tce po wschodzie s�o�ca i na kr�tko 283 przed jego zachodem s�o�ce nie wydaje si� bia�e, lecz ��te, pomara�czowe lub czerwone. Przyczyn� tego jest rozproszenie �wiat�a w ni�szych, zapylonych warstwach atmosfery. Przenikaj� przez nie g��wnie d�ugofalowe promienie ��te i czerwonawe i dlatego �wiat�o wczesnym rankiem i p�nym popo�udniem wydaje si� bardziej ��tawe lub czerwonawe ni� w porze po�udniowej. Naturalnie barwy przedmiot�w fotografowanych przy tym �wietle wydaj� si� ,,cieplejsze" ni� przy bia�ym �wietle po�udnia. W celu unikni�cia takich zabarwie� og�lnych, producenci b�on barwnych zalecaj� wykonywanie zdj�� najwcze�niej w dwie godziny po wschodzie s�o�ca, a najp�niej na dwie godziny przed jego zachodem. Z drugiej strony mo�na jednak skompensowa� domi-s ao nant� za pomoc� niebieskawych filtr�w korekcyjnych odpowiedniej g�sto�ci