Wykrzykiwali, �e mnich Rudolf popiera Leona, biskupa Varcelli...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

A ten zn�w Leon ci�gle jest s�ug� zmar�ego cesarza, a niegdy� bardzo gorliwie sci�ga� dla niego podatki. - Wiem, wiem - przerwa� Bruno - brat Rudolf wielce mu by� w tym pomocny. - Mo�e w�a�nie dlatego gniew ludu w Rimini skierowa� si� przeciw mnichowi Rudolfowi - zatroska� si� brat Stratus. - Nic nie pomog�o, �e gdy po niego przyszli, brat Rudolf skry� si� w �wi�tym przybytku. Ludzie za�lepieni gniewem, op�tani przez z�ego ducha, wywlekli go z ko�cio�a, cho� schroni� si� u samego o�tarza �wi�tego Gaudentego. - Biedak! - zakrzykn�� Bruno, ale do zas�oni�cia twarzy i skamienienia niemal ze zgrozy zmusi�y go dopiero dalsze s�owa Stratusa: - Wywlekli mnicha Rudolfa z ko�cio�a, a nie poprzestali na zwyk�ym zabiciu. Najpierw odci�li mu r�ce i ramiona, potem stopy i golenie, wreszcie rozszarpali cia�o tego biedaka na kawa�ki. Jak psy, jak psy... Zapanowa�o milczenie, tylko po chwili z k�ta celi dobieg� szept Bezpryma, bezb��dnie na�laduj�cego wymow� brata Stratusa: - Ut canes, ut canes... - O Bo�e - j�kn�� Bruno i jakby si� w nim przerwa�a jaka� tama, zacz�� m�wi�: - Zna�em go... mnicha Rudolfa. Niedawno odwiedzi� mnie tu w celi. Przy tym stole wsp�lnie spo�ywali�my chleb i ryb�. Drogi by� memu sercu brat Rudolf. A poniewa� i ja nie ostatnie w jego sercu zajmowa�em miejsce, �udzi�em si�, �e zdo�am odwie�� my�li brata Rudolfa od marno�ci tego �wiata i skierowa� do Boga, tylko do Boga... Nie zd��y�em. - Z�e czasy przysz�y na tych, co mi�owali zmar�ego cesarza. �ycie ca�o cz�owieka, czy� nie jest bojowaniem, jak m�wi ksi�ga Hioba? - Tak - przytakn�� Bruno z zadum� - i powinno si� o tym stale pami�ta�. Bo i tych, co dzi� s� mi�dzy nami, zabiera nag�a �mier�. A my, widz�c, nie przera�amy si�, ale w po�a�owania godny spos�b mi�ujemy to niepewne �ycie i jego gorzk� s�odycz posiadania znikomych rzeczy. Tak mi�ujemy, jakby�my nigdy nie mieli si� z tym �wiatem rozsta�. - Ojciec �wi�ty Sylwester Drugi wr�ci� do Rzymu, ale nielekkie ma �ycie - odezwa� si� nagle brat Stratus. - Dlaczego? - zapyta� Bruno. Stratus spojrza� ukradkiem na Bezpryma i powiedzia� pr�dko p�g�osem: - Chce, by� przyby� do Rzymu. Czeka na ciebie. Bruno dopiero teraz zrozumia�, dlaczego brat Stratus zjawi� si� niespodziewanie w pustelni. Pos�aniec �pieszy� si� z powrotem i mimo nam�w Brunona nie chcia� zosta� na noc w Pereum. Bruno odprowadzi� brata Stratusa i wr�ci� do swojej celi. Zasta� w niej Bezpryma. Ch�opiec spa� zwini�ty jak kot na dawnej pryczy Benedykta. Bruno u�miechn�� si� wyrozumiale. Nie mia� serca budzi� i kaza� mu odej�� w t� deszczow� noc. Nakry� Bezpryma derk� i z przyjemno�ci� s�ucha� dzieci�co jeszcze sapliwego oddechu. Potem po�o�y� si� na swojej pryczy i usi�owa� zasn��. Ale sen nie klei� jego powiek. Jednostajnie niezmienne padanie deszczu zwykle dzia�a�o na niego jak matczyna ko�ysanka, ale przecie� nie dzisiaj, nie dzisiaj... Zbyt wiele rzeczy przysz�o do niego z odleg�ego �wiata, z dawnego �ycia. Sprawy zda si� stopnia�e, zszarza�e, odsuwane wielomiesi�czn� bezmy�lno�ci� i upadkiem ducha stan�y oto przed nim z now� ostro�ci�. Wszystko o�y�o. Pierwszy silniejszy powiew wiatru przyni�s� wspomnienie s��w brata Stratusa: "Z�e czasy przysz�y na tych, co mi�owali zmar�ego cesarza". Bruno a� siad� na pos�aniu. Zaiste, z�e. Oto zgin�� zamordowany skrytob�jczo serdeczny druh Ottona margrabia Ekkehard. A zamach na Boles�awa? Strach pomy�le�. Ilu� to ludzi w samym orszaku cesarza s�ysza�o, jak Otto m�wi� o Boles�awie: "Tak m�g�by wygl�da� B�g Ojciec, zanim stworzy� �wiat i narobi� sobie k�opot�w". Ilu� ludzi w ca�ej Germanii wiedzia�o, �e cesarz mi�owa� polskiego ksi�cia. Niekt�rzy nawet znali t� tajemn� prawd�, �e widzia� w Boles�awie swego nast�pc� na tronie imperium. Wszystko to musia� wiedzie� tak�e nowy kr�l niemiecki i t�pi� rywali. Dlatego ten zamach. A tu? W Italii? W mie�cie Rimini? Lud podburzony przez nie wiedzie� kogo morduje w okropny spos�b zwyczajnego mnicha, kt�ry tylko popiera� wiernego s�ug� Ottona. Bruno nagle z�apa� si� na tym, �e przemawia p�g�osem do siebie, t�umaczy samemu sobie: - Nie mo�esz tu d�u�ej siedzie�, Brunonie. Dosy� zwlekania. Trzeba rusza� w drog�. Pomy�l, tamci ju� zgin�li, mo�e przyj�� kolej i na ciebie. Nie zliczy� ludzi w Italii i w Germanii, kt�rzy wiedz�, jak� przyja�ni� obdarza� ci� cesarz Otto. C� ci� chroni tu, w Pereum? Bagniska? �adna to przeszkoda dla dobrze op�aconych skrytob�jc�w. Czy nie lepiej ci b�dzie umrze� w kraju pogan, g�osz�c S�owo Chrystusowe? Po c� gin�� tutaj, tak bezowocnie? Mo�esz przecie� w ka�dej chwili zosta� zamordowany w swojej ustronnej celce. - Z kim rozmawiasz, bracie? - us�ysza� rozespany g�os Bezpryma. - Och, z nikim! �pij - odpar� troch� niecierpliwie. Po�o�y� si� znowu na pos�aniu, nas�uchiwa� czy ch�opiec usypia. I wtedy sp�yn�� na niego sen. Ledwie zamkn�� powieki, ujrza� r�wnin�. Wygl�da�a inaczej ni� zwykle; jakby patrzy� na ni� z g�ry. By�a lekko zamglona, szara. I ujrza� samego siebie krocz�cego po r�wninie mi�dzy dwoma lasami. I us�ysza� sw�j g�os �piewaj�cy ulubiony psalm cesarza Ottona. B�dziesz po �mijach bezpiecznie gniewliwych I po padalcach depta� niecierpliwych. Na lwa srogiego bez obawy si�dziesz I na ogromnym smoku je�dzi� b�dziesz. S�uchaj, co m�wi Pani Ten patrz�cy z g�ry Bruno u�miechn�� si� i zapad� w g��boki sen, ju� bez majak�w. Rano poprosi� Romualda o spowied�. Na jej zako�czenie us�ysza� s�owa: - Pomnij, synu... Kap�an Bo�y nie mo�e by� narz�dziem w r�kach mo�nych tego �wiata. I dok�dkolwiek zaprowadzi ci� Opatrzno��, jedno pami�taj: jeste� s�ug� Chrystusa, a nie ksi�cia, kr�la, czy nawet cesarza. Nie pragniesz ziemskich zaszczyt�w i nikt ci� nimi nie przekupi. Dot�d mo�esz s�u�y� ziemskiemu w�adcy, dop�ki on nie czyni nic przeciw Chrystusowi. I jeszcze chcia�em ci rzec, �e z�y kap�an i z�y biskup �atwo staje si� narz�dziem w r�kach szatana. A z�a mo�e uczyni� tyle, co sam szatan. To tak�e pami�taj, synu, gdziekolwiek b�dziesz. A do pokuty, kt�r� ci zadam, dodaj jeszcze w�asn�. W pewnej chwili sam poznasz, jaka by� powinna. Bo oto nowa przed tob� otwiera si� droga. Bardzo ci na niej potrzebna pomoc z niebios. Potem, kiedy ju� przyjmiesz Cia�o Chrystusa, b�dziemy razem b�aga� Pana Wszech�wiata, by ci� zawsze prowadzi� swoj� �cie�k�. W najbli�sz� niedziel� Hezych jak zwykle odwiedzi� Brunona w pustelni. Dowiedzia� si�, �e za dwa dni wyruszaj� w drog� do Rzymu. Droga do Rzymu Najprzykrzejsze wspomnienie, jakie wyni�s� z Pereum, to by�o po�egnanie Bezpryma. Ch�opiec nie chcia� rozsta� si� z Brunonem. �egna� go z rozpacz�, jak niegdy� odchodz�cego Benedykta. Spazmatycznym ruchem obj�� nogi Brunona i �ka�. M�ody zakonnik pociesza�, jak umia�, t�umaczy�, uspokaja�. Wszystko pod surowym, dziwnie niech�tnym wzrokiem Romualda