- Z Legnicy my, z bitwy

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Kiedy te s�owa m�wili, popatrywali ukradkiem na leszcze i p�ocie, kt�re Rzepula w�a�nie z wi�cierza wybra�a. - Nanie�cie ognia, m�owie - powiedzia�a starka - a ja zaraz do chaty polec�, przynios� garniec i uwarzymy rybnej polewki. - Och, polewka! Zap�a�e wam, Bo�e! - wykrzykn�li w jeden g�os wojowie. - Kiedy� to nam jad�o gor�ce dawano, ju� nie pomnimy wcale. - Radam, �e cho� ryba jest - odrzek�a Rzepula - bo to ju� chleba ani okruszyny u mnie... G�odny przedn�wek: Wojowie kiwali na to g�owami, a kiedy starka odesz�a, rozniecili ognisko i leg�szy w trawie, zadrzemali. Rydza pluska�a cicho opodal swoj� ch�odn� fal�, czarne raki pe�za�y po jej piaszczystym dnie. Skoro polewka dowrza�a w garncu nad ogniem, a mi�a wo� rozesz�a si� doko�a, zbudzili si� wojowie i �y�ki drewniane wydobyli z zanadrza. Jedli z najwi�ksz� ochot�, bo i soli drobina znalaz�a si� w chacie Rzepuli. Kiedy za� �y�ki skrobn�y o puste dno, rozpowiada� zacz�li nowiny spod grodu Legnicy. M�wili wolno, niekiedy wstrzymuj�c jeden drugiego spojrzeniem, bo nie�atwo jest dobremu cz�owiekowi powiada� rzeczy straszne i z�e. - �eby to cesarz... - m�wi� starszy z woj�w - �eby to jego grafowie i knechty brzuchate! Z takimi to i ksi�� nasz, i my sami zwyczajni jeste�my wojowa�. Or�a bowiem podobnego za�ywamy i sztuki wojennej. A tu... - woj usta wykrzywi� z gorycz� i machn�� r�k� - lud nie widziany przyci�gn��, do tego w mnogo�ci jeszcze nieprzeliczonej... - Nie powiadajcie! - wykrzykn�a w szczerym strachu Rzepula. - Ano to�, to�... - wtr�ci� m�odszy z woj�w - jakby ich piek�o samo z czelu�ci swej wyrzuci�o. - Jako� ich zwa�? - pyta�a zaciekawiona. - Zw� si� Tatarami, a straszniejsi s� od wilk�w. Dla nas za� wrogi s� nieprzejednane. - Po prawdzie smocze plemi� - rzek� jeszcze m�odszy z woj�w. Rzepula okry�a si� zapa�nic�, przeszed� j� mr�z. - Nie powiadajcie! - powt�rzy�a. Starszy z woj�w przez chwil� starannie obiera� z mi�sa rybie g��wki, a cho� niewiele tego by�o, podzieli� sprawiedliwie na trzy cz�ci. Dopiero kiedy zjad� swoje, rozgwarzy� si� znowu: - Tatarowie piechot� nie chodz�, ale na koniach cwa�uj� kud�atych jako barany, i wzrostu te� miernego, r�czych za to nad wszelkie pomiarkowanie. To zakolem id� do boju, to, kiedy ich przygnie��, rozpierzchn� si� jako szpacy od stogu, a hukaj� i wyj� jako czartowie. Z daleka s�, jak s�ycha�, we trzy roki dopiero przybyli ze swojej ziemi na nasz�. - Na zgub� ksi�ciu polskiemu i nam! - wtr�ci� m�odszy woj. Poblad�a Rzepula na te s�owa, jad�o wyda�o si� jej nagle gorycz�, a na sercu uczu�a tak wielki ci�ar, jakby j� kto kamieniami ugniata�. W oczach zapiek�y staruch� �zy. - Jako� to? Powiadajcie - szepn�a. - Strach mi, a s�ucha� radam. - Ksi�� ubit - ozwa� si� g�ucho starszy woj, przy tych s�owach twarz mu poszarza�a od grozy. - Legli wielcy rycerze i pro�ci wojowie, jako my, wesp�, jak pole d�ugie... W je�stwo pobrano mnogich, dziatki, niewiasty i dziewy m�ode, pognano wszystkich we �wiat. Na zatracenie, na �mier�, na bole�ci najwi�ksze i g��d. Och, bieda� to, bieda... Tu zamilk� woj, ra�ony wspomnieniem, i g�ow� opu�ci�. Rzepula zanios�a si� p�aczem. Wtedy m�odszy z woj�w zaczerpn�� d�oni� czystej jak kryszta� wody rzecznej, napi� si� i rzek�: - Nie p�aczcie, starko. Jeszcze nie wszystko przepad�o. Gr�d przecie stoi, cho� Tatarowie i czarami go bra� pr�bowali. Dymy jakie� puszczali smrodliwe i ognie straszne po niebie, kto wie, zali im nie przewodzi� Z�y. - Bo�e, ulituj si�! - wyszlocha�a Rzepula. - Oni te� g�by osobliwe maj� - ci�gn�� dalej woj - �e nie nadziwi� si� temu. ��te, kr�g�e jako misy i oczka w nich ma�e a sko�ne. Z�biska szczerz�, skoro w z�o�� popadn�, �e strach bierze patrze�. Czapy naszaj� ogromne, spiczaste, ko�uchy w�osem na wierzch w lato samo, a strza�y to sypi� ca�ymi chmurami. - Ale ~ gr�d, powiadacie, osta�? - upewni�a si� z l�kiem Rzepula. - To�, bo i nasi trzymali si� mocno, i Tatarom przeszkoda si� wydarzy�a. Wie�� jaka� przysz�a niedobra z ich ziemi, to zawr�cili pustki i zgliszcza zostawiaj�c jeno po drodze. - Mo�e to by�? - Rzepula w s�uch zamieni�a si� ca�a. - To�, starko, pewne to jako s�o�ce na niebie - odrzekli w g�os jeden wojowie, ale �zy ciek�y dalej niepowstrzymanie z oczu niebogi. - Pytam was - m�wi�a - bo to przecie i synowie moi poszli pod Legnic�. Dw�ch posz�o, go��bk�w jasnych. Ale skoro sam ksi�� leg�, m�ni rycerze, to c� moi! Prostacy, ch�opcy! Zali�by ich oszcz�dzi�a dola? - Nie wszyscy legli - j�li j� pociesza� jeden przez drugiego wojowie. - Ot, cho�by i my. Wracamy, tyle �e nas droga utrudzi�a srodze. Wr�c� i wasi synkowie, zobaczycie! Nie op�akujcie� ich, matko, przed czasem..

- Z Legnicy my, z bitwy - odrzekli...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.