Czytamy te�, �e m�ka Chrystusa jest odkupieniem za grzechy dla wszystkich tych, kt�rzy w niego wierz�, i co za tym idzie, przywr�ceniem �ywota wiecznego wszystkim wiernym i...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Niemniej, dzisiaj si� naucza i nau czano przez d�ugi czas zupe�nie inaczej, a mianowicie, �e ka�dy cz�owiek ma �ywot wieczny z natury, jako �e jego dusza jest nie�miertelna. Tak wi�c p�omienny miecz przy wej�ciu do raju, chocia� nie pozwala cz�owiekowi przyst�pi� do drzewa �ywota, to przecie� nie przeszkadza jego nie�miertelno�ci, kt�r� mu B�g odebra� za jego grzech; i nie czyni potrzebn� dla niego ofiary Chrystusa, Ciemno�� duchowa 551 by t� nie�miertelno�� odzyska�; a wobec tego nie tylko wierni i sprawiedliwi, lecz r�wnie� grzeszni i bezbo�ni oraz poganie cieszy� si� b�d� �ywotem wiecznym, nie podlegaj�c w og�le �mierci, a tym bardziej nie podlegaj�c �mierci wt�rej i trwaj�cej na wieki. A�eby odparowa� ten wyw�d, m�wi si�, �e przez �mier� wt�ra i trwaj�ca, na wieki rozumie si� powt�rne i wiecznie trwaj�ce �ycie, lecz �ycie w m�kach; figury tej nie u�ywa si� nigdzie poza tym jednym przypadkiem. Cala ta doktryna oparta jest jedynie na pewnych bar dziej ciemnych miejscach Nowego Testamentu, kt�re niemniej, gdy si� we�mie pod uwag� cel Pisma jako ca�o�ci, s� dostatecznie jasne w innym znaczeniu i nie s� konieczne do wiary chrze�cija�skiej. Je�li przyjmiemy bowiem, �e gdy cz�owiek umiera, to nie pozostaje z niego nic wi�cej ni� jego szkielet, to czy� B�g, kt�ry swym s�owem py� i glin� uczyni� istot� �yj�c�, nie mo�e r�wnie �atwo da� znowu �ycia martwemu szkieletowi i utrzyma� go przy �yciu na zawsze albo te� sprawi� innym swoim s�owem, by ? n�w umar�? W Pi�mie s�owo dusza oznacza zawsze b�d� �ycie, b�d� �yw� istot�; cia�o za� i dusz� ��cznie oznacza zwrot �ywe cialo. W pi�tym dniu stworze nia powiedzia� B�g: niechaj wody wydadz� repfile animae vivenlis, rzecz pe�zaj�c�, kt�ra b�dzie mia�a w sobie �yw� dusz�; i B�g stworzy� r�wnie� wieloryby et omnem animam viventem, co t�umaczy si�: wszelk� istot� �yj�c�. I podobnie cz�owieka uczyni� B�g z pylu ziemskiego i tchn�� w jego twarz dech �ycia, et facius esl homo in animam uiuentem, co znaczy: i czlowiek zos�al uczyniony istot� �yw�. Gdy za� Noe wyszed� z arki, B�g powiedzia�, �e nigdy ju� nie b�dzie niszczy� omnem animam uiuenlem, to znaczy: wszelkiej �ywej istoty. A w Deuteronomium (12. 23) m�wi si�: nie jedzcie krwi, krew bowiem /esl dusz�, to znaczy: �yciem. Gdyby w tych miejscach Pisma przez dusz� rozumia�o si� substancj� bezcielesn�, obdarzon� istnieniem niezale�nym od cia�a, to mo�na by wniosko wa�, i� wszelkie inne istoty �ywe maj� j� r�wnie jak cz�owiek. Ale, jak my�l�, wystarczaj�co dowiod�em na podstawie Pisma (w rozdziale XXXVIII), �e dusze wier. 552Kr�lestwo ciemno�ci IV, 44 Nauka o czy��cu i egzorcyzmy oraz wzywanie �wi�tych Teksty przyta czane na potwierdze nie powyzyzyc�i nych nie ze swej w�asnej natury, lecz dzi�ki szczeg�lnej �asce Boga maj� pozosta� w swoich cia�ach, od zmartwych wstania na cala wieczno��. Co za� si� tyczy tych miejsc w Nowym Testamencie, gdzie jest powiedziane, �e lu dzie b�d� rzuceni do ognia piekielnego z cia�em i dusz�, to nie jest to nic wi�cej ni� cia�o i �ycie; to znaczy: rzuce ni zostan� �ywi w wieczny ogie� Gehenny. Oto jest to okno, kt�re otwiera wej�cie w ciemn� nauk�, po pierwsze, o m�kach wieczystych, a nast�pnie o czy��cu i co za tym idzie, o tym, �e duchy ludzi zmar�ych w�druj� daleko, zw�aszcza po miejscach po�wi�canych, samotnych czy ciemnych; a tym samym prowadzi do nauki o egzorcyzmach i zaklinaniu zjaw oraz o wy wo�ywaniu ludzi zmar�ych. Prowadzi r�wnie� do nauki o indulgencjach, to znaczy: o zwalnianiu na pewien czas, czy te� na zawsze, z ognia czy��cowego, w kt�rym te substancje bezcielesne wedle tej nauki oczyszczaj� si� przez ogie� i przygotowuj� si� do nieba. Przed czasami naszego Zbawiciela ludzie powszechnie byli opanowani przez pogl�d, kt�rym si� zarazili z demonologii Grek�w, �e dusze ludzkie s� substancjami r�nymi od swych cia� i �e wobec tego, gdy cia�o umiera, to dusza ka�dego cz�owieka czy to bogobojnego, czy te� bezbo�nego, musi gdzie� zachowa� swe istnienie moc� swej w�asnej natury i �e w tym nie ma �adnego nadprzyrodzonego daru Boga. I wobec tego doktorzy ko�cio�a przez d�ugi czas mieli w�tpliwo�ci co do tego, w jakim to miejscu mia�y te dusze przebywa�, p�ki si� nie po��cz� zn�w ze swy mi cia�ami przy zmartwychwstaniu. Przypuszczali oni przez pewien czas, �e dusze te spoczywaj� pod o�tarzami; ale nast�pnie Ko�ci� Rzymski uzna�, �e b�dzie bardziej korzystne stworzy� dla nich miejsce, zwane czy��cem, kt�re to miejsce pewne inne ko�cio�y w p�niejszych czasach zburzy�y. Rozwa�my teraz, jakie teksty Pisma zdaj� si� naj bardziej potwe384 Pa�stwo chrze�cija�skie III,36 S�owo bo�e