Jak kiedy gromada kr�w nasyconych pasz� wraca do obory, a na gumnie ciel�ta wszystkie razem skocz� im naprzeciw i porzucaj�c koszary z przeci�g�ym beczeniem obiegaj� swe matki �...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Zda�o si� ich sercu, jakby�my ju� byli w ojczy�nie i w samym grodzie skalistej Itaki, gdzie�my si� urodzili i wychowali. (...) Prze�o�y� Jan Parandowski Geneza Iliady i Odysei Technika poetycka Homera wywodzi si� z tradycji ustnej. Pewne cechy poemat�w Homera, zwanych eposami lub epopejami (zbb. s. 93), �wiadcz�, �e pierwotnie istnia�y w formie ustnych opowie�ci czy pie�ni (np. sta�e epitety � �szybkonogi Achilles" lub �gromow�adny Zeus" powtarzaj� si� jako sygna�y pocz�tku i ko�ca wypowiadanej kwestii; poeta pos�uguje si� gotowymi formu�kami dla typowych wydarze�, sytuacji, postaci), same jednak eposy powsta�y wtedy, kiedy Grecy znali ju� pismo, czego dowodzi kompozycja ca�o�ci i jednorodny temat, np. w Iliadzie �gniew Achilla" zapowiedziany jest w pierwszych s�owach inwokacji i wok� tego w�tku skupia si� ca�a akcja utworu. Czas 91 przedstawionych zdarze� jest wcze�niejszy ni� czas powstania epopei Homerowych, sytuuje si� mi�dzy 1400 a 1200 r. p.n.e. (pod koniec tego okresu pad�a Troja). Epopeje Homera r�ni� si� bardzo zawarto�ci�, fabu�� i kompozycj�: Iliad� wype�niaj� czyny bohaterskie, kunsztownie skomponowana Odyseja jest pe�na ba�niowych przyg�d. Ludzie i bogowie R�ny jest tak�e og�lny ton i klimat obydwu epopei. W Iliadzie jest on podnios�y, heroiczny; najwy�sz� warto�ci� jest m�stwo, waleczno��. Epopeja ta jest tragiczna (zob. s. 100), od pocz�tku znane s� przysz�e wypadki: wiadomo, �e zgin� Hektor i Achilles, �e Troja padnie. Bohaterowie spod Troi s� wyidealizowani, wyolbrzymieni � s� herosami w�a�nie, p�bogami (Achilles jest synem bogini). Obok �powi�kszonych" ludzi wyst�puj� jakby �pomniejszeni" bogowie: rz�dz� oni �wiatem, decyduj� o losach ludzkich, ale bior� udzia� w bitwie jak ludzie i odnosz� w niej rany. Nad bogami panuje Mojra � Przeznaczenie, kt�ra dzia�a za ich po�rednictwem i jest wyrazem niezmiennego porz�dku �wiata. Nie ma w Iliadzie wyra�nej granicy mi�dzy lud�mi a bogami, nie s� oni jeszcze si�ami moralnymi, nie przewy�szaj� ludzi pod wzgl�dem etycznym. W p�niejszej Odysei heroiczny ton Iliady ulega obni�eniu. Przygody Odyseusza nie s� tragiczne, od pocz�tkowej narady bog�w wiemy, �e jego tu�aczka zako�czy si� szcz�liwie. Bohater jest inaczej kreowany ni� w Iliadzie. Inni te� s� bogowie. Ich udzia� w kierowaniu losem bohater�w jest znacznie mniejszy ni� w Iliadzie (z wyj�tkiem szczeg�lnej opieki Ateny), Mojra nie wyst�puje tu jako samodzielna si�a, a bogowie odgrywaj� rol� str��w moralno�ci: opieka bog�w jest kar� dla wyst�pnych, nagrod� dla cnotliwych (z wyj�tkiem Posejdona, kt�ry m�ci si� na Feakach). Nie uleg�y jednak zmianie same poj�cia moralne: w Odysei, jak w Iliadzie, pe�no jest prymitywnego okrucie�stwa (rze� zalotnik�w). Cudowno�� i realizm Podkre�lana wy�ej idealizacja i cudowno�� wiata przedstawionego epos�w Homerowych nie przekre�la walor�w realizmu: poeta unaocznia dok�adnie wszystkie zdarzenia i zjawiska, ukazuje zwi�zki przestrzenne i czasowe, wyja�nia prze�ycia i my�li bohater�w (por. dialog Achillesa z Hektorem); bohaterowie Homera ukazani s� bez niedom�wie�, jako pe�ni ludzie. Narrator nie przedstawia czynno�ci r�wnoczesnych, lecz ka�d� opisuje kolejno, st�d p�ynie dok�adno�� plastycznego opisu: mo�emy zobaczy� ka�dy ruch, gest, szczeg�. Opisy nie s� statyczne, narracja zawsze odbywa si� w czasie, tre�ci s� ukazywane w ruchu, w �dzianiu si�", czego najlepszym przyk�adem jest opis tarczy Achillesa, kt�r� poznajemy w ku�ni Hefajstosa, kiedy tarcza �staje si�". Epicka rozlewno�� Dlatego narracja p�ynie wolno, a ca�o�� charakteryzuje si� epick� rozlew-no�ci�. Narrator przedstawia zdarzenia z epickim dystansem: nie komentuje ich i nie ocenia, mo�emy jednak odczyta� jego stosunek do bohater�w i zdarze� ze sposobu m�wienia � z trop�w poetyckich. Charakterystyczne dla Homera s� rozbudowane por�wnania, tworz�ce swoiste obrazy poetyckie (por. pierwsze wersy opisu pojedynku Achillesa z Hektorem); one to w�a�nie zwalniaj� tempo akcji, zatrzymuj� uwag� czytelnika na przedstawianym zdarzeniu czy opisie, wywo�uj� nastr�j podnios�y. Z upodobaniem stosowa�o je wielu p�niejszych epik�w (np. Mickiewicz w Panu Tadeuszu), a z uwagi na rodow�d nazwano je por�wnaniami homeryckimi. W realistycznym obrazowaniu wa�n� rol� odgrywaj� tak�e epitety, cz�sto wyst�puj�ce w funkcji sta�ej formu�ki oddzielaj�cej cz�ci poematu. 92 Wiersz �bohaterski" Eposy Homera by�y przeznaczone do g�o�nej recytacji. Tego domaga si� rytm wiersza � heksametr. W j�zyku greckim istnieje zjawisko iloczasu: g�oski d�ugie i kr�tkie. Jednej g�osce d�ugiej: � odpowiada�y dwie kr�tkie: u u. Najmniejsz� jednostk� rytmiczn� by�a stopa, w kt�rej powtarza�y si� r�ne uk�ady g�osek d�ugich i kr�tkich. Heksametr sk�ada� si� z sze�ciu st�p zbudowanych tak: i u u (daktyl) albo tak: i__(spondej). Pierwsz� d�ug� sylab� wymawiano silniej, pod przyciskiem