- Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
- Zamiast jednak przebić się przez linię otaczających iH> wrogów, zawiódł oczekiwania; wpadł między groźne szeregi 1 iuronów, lecz zaraz ostro skręcił i nim dosięgną! go choć...
- Tymczasem Otho wbrew oczekiwaniu wszystkich nie gnuśniał w zbytkach ani w bezczynności; odłożono rozrywki, zamaskowano rozpustę i wszystkiemu przystojny najwyższej...
- To także bardzo istotny problem egzystencjalny: czy stawić czoło życiu mając przekonanie, że zdoła się pokonać życiowe trudności - czy też oczekiwać, że poniesie się klęskę...
- Co zresztą nie było dla nikogo zaskoczeniem, nie oczekiwano zmiany i fałszu w każdym szczególe - lecz właśnie ukrycia niewielu kłamstw w powodzi prawd...
- Gdy Przybywój patrzył na Odę z oczekiwaniem, podjęła: - Bolesław w łaski się wkupił Ottona, chytrości Stoigniewa i niedołęstwu brata waszego dziękować...
- Można by oczekiwać, iż zrozumienie tego, co wychodzi z blastemy, będzie łatwiejsze, jeśli dowiemy się, co do niej wchodzi...
- Sama go przecież dla niego wybrała, ja- ko prezent ślubny i na znak miłości...
- P
- Drobny młodzieniec pochylił się nad silnikiem...
- Wartość ta, zdaniem fizjokratów, powstawała tylko przy eksploatacji płodów ziemi, przede wszystkim w rolnictwie...
Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
1 Tajny agent był najpierw ogłaszany w odcinkach w pismach „Ridgeway’s: A Militant Weekly for God and Country” 6 X 1906 — 12 I 1907. 2 Aluzje do powieści: Miłość i pan Lewisham, Kipps i Wehikuł czasu. 1 Tajny agent 2 Żona adresata. 3 Co będzie, to będzie. 1 Tajnego agenta 2 Postać z satyrycznego szkicu Hazlitta The Indian Juggler, z tomu Table Talk, 1821. 3 Prawda? 1 An Englisb Girl, 1907, powieść Hueffera, powszechnie uznana za jedną ze słabszych w jego dorobku. Akcja toczy się częściowo w Anglii, częściowo w Stanach Zjednoczonych. W dalszym ciągu listu mowa o tytułowej bohaterce, Eleanor Greville, jej ojcu, jej narzeczonym, Amerykaninie Don Collar Kellegu, i innych postaciach. 2 bardzo udany 3 Nieprzetłumaczalny zwrot ang.; chodzi o to, że na Donie „wisi” akcja. 4 Daleko mu do tego. 5 Oko poety, który mógłby być i malarzem. 1 Johna Galsworthy’ego 2 Recenzja Tajnego agenta ukazała się w londyńskim „Nation” z dnia 28 IX 1907. 3 Mowa o Winnie Verloc. W liście do Ambrose J. Barkera (1 IX 1923) napisał Conrad, że powieść była w jego zamierzeniu „historią Winnie Verloc”. 1 Sir Julius Wernher (1850–1912) — wielki finansista, właściciel kopalni diamentów w Afryce Płd., filantrop. Pochodził w rzeczywistości ze starej rodziny niemieckiej. 2 Rozumiesz dobrze 3 Generał żandarmerii carskiej, zajmował się we Francji organizowaniem siatki szpiegowsko– prowokatorskiej, działającej przeciwko organizacjom lewicowo–rewolucyjnym. 4 Stanisław Padlewski (1856–1891) — lewicowy działacz konspiracyjny, związany z warszawskim Proletariatem. Zastrzelił Seliwierstowa w Paryżu 17 XI 1890 r. Ucieczkę ułatwiła mu grupa sympatyków francuskich. Później Padlewski wyjechał potajemnie do Ameryki, gdzie w r. 1891 popełnił samobójstwo. 5 z przesadą 6 Cyt. z ostatniego rozdz. 7 Żona Grahama, Gabrielle, zmarła 8 IX 1906. 1 Artykuł, o którym mowa w liście, ukazał się 12 X, i to pozwala ustalić datę. 2 Cabecilla — dowódca grupy rebeliantów; guerrileros (taka jest właściwa forma) —partyzanci, rebelianci. 3 sztucer 4 Mowa o artykule polemicznym The Censor of Plays, atakującym bardzo ostro królewski urząd cenzora teatralnego. Ukazał się w „Daily Maił” 12 X 1907. W kampanii przeciwko cenzurze (zakończonej niepowodzeniem) wzięło udział wielu wybitnych pisarzy, jak J. M. Barrie, J. Galsworthy, T. Hardy i H. James. Garnett był w niej zainteresowany osobiście, ponieważ ofiarą cenzury padła jego sztuka The Breaking Point. 5 Nieprzetłumaczalna gra słów: sług oznacza po ang. zarówno kulkę, jak i odlany na linotypie wiersz. 6 Garnett istotnie skrócił artykuł, usuwając kilka drastycznych fragmentów, jak np.: „Siedziba jego nie większym otoczona była szacunkiem niż siedziba pospolitego kata — który przecież nie zabija ludzi motu proprio ani nie gnębi ich po ciemku.” 7 Thomas Babington Macaulay (1800–1859), wybitny historyk, eseista i polityk liberalny. 1 Joseph Conrad: a disquisition, „Fortnightly Review”, April 1908; Conrad czytał oczywiście rękopis. 2 W oryginale ,,Equestrian Order”. 3 Mowa o kampanii Galsworthy’ego przeciwko angielskiej cenzurze teatralnej. 1 Conrad ukończył Los 25 marca 1912 r. 2 Pojedynek ukazał się w „Pall Mall Magazine” w zeszytach styczeń–maj 1908. 3 Tom Sześć opowieści wydany został w r. 1908. 4 Projektu tego Conrad nie zrealizował; nic też o nim więcej nie wiadomo. 5 W oczach Zachodu, 1911. 1 Tajny agent, 1907 2 Zagórskiej (matki). List ten nie zachował się. 1 Jeden z epizodycznych bohaterów Klubu Pickwicka, występuje w rozdz. XXI–XXV tomu I. 2 A nieszczęśnik wciąż pisał. Aluzja do: „et le miserable marchait toujours” („a nieszczęśnik szedł wciąż”) w zakończeniu Salambo Flauberta. 3 spraw rosyjskich 4 Wiaczesław Plehwe (1846–1904), skrajnie reakcyjny minister spraw wewnętrznych, stosujący metody terroru policyjnego, zabity został przez socjalistę E. Sazonowa. 5 Tytuł powieści zmienił Conrad później na W oczach Zachodu; posiada ona w ostatecznej wersji cztery części, z których tylko pierwsza odpowiada treściowo wyłożonemu w liście planowi. 6 „Fortnightly Review”: W oczach Zachodu ukazało się w odcinkach w „The English Review” (grudzień 1910 — październik 1911). 7 Por. list do Gosse’a z 19 V 1905 r. (190). 8 Lewis C. Hind (1862–1927), krytyk malarstwa. 1 Conrad pracował wówczas nad powieścią W oczach Zachodu. 2 Charles–Robert d’Humieres (1868—1915), literat i tłumacz francuski, przełożył Murzyna z załogi „Narcyza”. 1 Powieści H. G. Wellsa. 1 Ukazał się on pt. The Island of Typhoeus w lutowym numerze „The English Review”, 1909. Jak widać z ogłoszonego tekstu, Douglas uwzględnił wszystkie poprawki i sugestie Conrada. 2 Francesco Caracciolo (1732–1799), włoski książę, admirał i republikański rewolucjonista; zdradziecko pojmany przez Anglików, został powieszony na rozkaz Nelsona. 1 Charakterystyczny błąd: Conrad ma oczywiście na myśli biblioteki, ale miesza ang. library z franc. libranie oznaczającym księgarnię. 1 Royal Literary Fund — fundusz zapomogowy, z którego przyznano Conradowi w kwietniu tegoż roku zasiłek w wysokości 200 funtów szt. 1 Alec John Dawson 2 Prawdopodobnie brat adresata. 3 Edward Noble (1857–1941), literat angielski, który — podobnie jak Conrad — spędził przeszło dwadzieścia lat na morzu. Korespondował z Conradem w r. 1895. Mowa o jego The Grain Carriers, Edinburgh 1908. 1 Studium to ogłosił Symons, zapewne ze zmianami, dopiero w majowym zeszycie „The Forum” (N. Jork), 1915; przedrukowane zostało w tomie Dramatis Personae, Indianapolis, 1923, s. 1– 43. 2 Bohater Jądra ciemności. 3 Aluzje do Pani Bovary, Salambo i Prostoty serca (w tomie Trzy opowieści) Flauberta. 1 Aluzja do Mr Harry Gee w noweli Anarchista z wydanego właśnie tomu Sześć opowieści. Ten sam tom zawiera Gaspara Ruiza. 2 Chodzi prawdopodobnie o rezygnację Wellsa z członkostwa egzekutywy Fabian Society. 3 Aluzja do powieści Wellsa Miłość i pan Lewisham, 1900. 1 Wieloletnia sekretarka Conrada. 2 Ze wspomnień (A Personal Record, pierwotny tytuł Some Ramniscences), wyd. książkowe 1912. 3 Por. list do Korzeniowskiego z 14 II 1901. 4 Sześć opowieści (A Set of Six). ukazało się w sierpniu tegoż roku. 5 „The English Reyiew”, wydawany i redagowany przez F. M. Hueffera, zaczął się 285 ukazywać w grudniu 1908; w numerze pierwszym rozpoczęto ogłaszanie Some Reminiscences Conrada. 6 Ze wspomnień nie było w Ameryce drukowane w odcinkach, nie można więc dociec, o jakie zmiany tu chodzi. 7 Chodziło o „technical publication” — wydanie tekstu w nakładzie paru egz., aby tylko uzyskać prawa pierwszego wydawcy. 1 Bratanica Poradowskiej. 1 The War in the Air, 1908, powieść fantastyczno–naukowa Wellsa. 2 When the Sleeper Wakes (Gdy śpiący się budzi), 1899, inna powieść Wellsa