Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
Poradzenie sobie że skutkami tej sytuacji nie jest proste, szczególnie że nie da się wykonać tego wyłącznie własny^ mi siłami. Trzeba zwrócić się po profesjonalną pomoc psychoterapeutycz- jiajstnieje pogląd, że każdy rok życia "w rodzinie z problemem alkoholo- wym- wymaga miesiąca psychoterapii i dopiero ta proporcja umożliwia powrót do zdrowia, zwłaszcza w emocjonalnym wymiarze, i Żony alkoholików Sporo badań poświęcono żonom alkoholików. W obszernym przeglą- dzie literatury na temat znalazło się krótkie i zwięzłe podsumowanie - „jedyną możliwą charakterystyką tej grupy kobiet jest stwierdzenie, że żony te nie są kimś wyjątkowym" (Kłodecki 1990). W grupie terapeutów o orientacji psychoanalitycznej pojawiła się ten- dencja uznawania koncepcji specyficznego doboru partnerów na zasadzie komplementarnej względem nieuświadamianych i niezaspokojonych po- trzeb i tworzenia zaburzonego układu partnerskiego. Zaczęły pojawiać się doniesienia naukowe dotyczące żon alkoholików, które stawały się bar4 dziej zaburzone po uzyskaniu poprawy u męża, przez co wtórnie uniemoH żliwiały mu utrzymanie abstynencji. Alkoholik jako osoba zależna, z tenJ 176 Adam Kłodecki dencją_dp odreagowywania swoich lęków, wchodzi w związki z osobą dominującą, która ma również nie rozwiązany problem zależności i usiłuje go „załatwić" poprzez wybór „słabego" męża, którego zależność wzmac- nia jej samoocenę. Wczesne prace na temat takich żon, wywodzące się ze szkoły psychoanalitycznej, charakteryzują je jako neurotyczne „winowaj- czynie", które doprowadzają swoich mężów do picia po to, by zaspokajać swe własne patologiczne potrzeby. Opisywane są one często jako kobiety kontrolujące i wrogie, utrzymujące mężów w stanie zależności poprzez matkowanie im. J.S. Futterman idzie dalej i przypuszcza, że żony te „po- trzebują mężów alkoholików i że byłyby psychologicznie niezaspokojone, gdyby mężowie ci przez dłuższy czas zachowywali trzeźwość". Sformuło- wania te można wesprzeć nielicznymi tylko dowodami. Dla przykładu, S. Mitchel, S. Ballard, R. Kogan i T. Jackson stwierdzili, że żony alkoholi- ków nie są bardziej patologicznymi osobami niż żony, które przeżywają kłopoty małżeńskie natury ogólnej. Wydaje się, że małżeństwa alkoholi- ków rozpadałyby się niezależnie od picia. Ponadto M. P. Heberman oraz H. Bailey i P. Alksne stwierdzili, że w miarę wydłużania się abstynencji od alkoholu następuje poprawa funkcjonowania żon alkoholików - doty- czy to głównie roli żony i matki, a jednocześnie pozostaje tendencja do utrzymywania dominacji i decydowania o gospodarce finansowej rodziny (Kłodecki 1990). Ogólnie żona alkoholika jest opisywana w przedstawianych badaniach jako patologiczna osobowość z konfliktami zależnościowymi i zespołami potrzeb, które prowadzą do wyboru partnera uzależnionego lub predyspo- nowanego do uzależnień. Ich wzór relacji to wybór partnera nie mogącego zaspokoić potrzeb zależnościowych, zdominowanie go poprzez przejęcie ról porzuconych przez niego z powodu picia, następnie zaś obwinianie go i agresja za niezaspokojenie potrzeb zależnościowych. Gdy mąż np. z po- wodu nadmiernego picia nie daje sobie rady z ekonomicznymi obowiązka- mi wobec rodziny, żona w pewnym sensie antycypuje mające nastąpić problemy. Znacząco zmienia się wtedy układ sił między partnerami. Żona reaguje wrogością, mąż zaś wstydem, poczuciem winy i ucieczką w picie. Dzieci zazwyczaj w takiej sytuacji są zdezorientowane zamianą ról i włą- czane w konflikt rodziców. T. Ballad za pomocą kwestionariusza MMPI określił w tych układach ["mężów jako pasywnych, nieprzystosowanych, żony jako pielęgnujące i mat- I kujące. Picie męża i jego impulsywne, nieracjonalne zachowanie oferuje żonie gratyfikacje potrzeb ukrytych głęboko w podświadomości. Dodat- kowa gratyfikacja wypływa z wymuszenia podjęcia przez kobietę bardziej „męskiej" roli (Kłodecki 1990). W razie zaprzestania picia mąż „zyskuje" na pozycji społecznej, zaś żonarjest pozbawiona uprzednich korzyści z jego picia. Na przykład nie może już grać roli osoby nieszczęśliwej, która musi podołąćjjduobowiąz^ Funkcjonowanie rodziny z problemem alkoholowym 177 kom. Zachowanie jednego z małżonków jest mocno kontrolowane przez drugiego. Leczenie jednego z partnerów zwykle powoduje nasilenie u po- zostałego objawów w celu utrzymania status quo w rodzinie