Pomi�dzy X a VI w...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

p. n. e. tworzono wielk� liczb� komentarzy do Wed, tzw. brahmany, aranjaki. upaniszady. Uznawano je za ksi�gi "objawione" brahminizmu. Prawdopodobnie od VI do IV w. p. n. e. powstawa� epos..Mahabharata". jeden z najobszerniejszych poemat�w literatury �wiatowej, a od IV w. p. n. e. do II w. n. e. - epos..Ramajana". Oba wywiera�y znaczny wp�yw na �wiadomo�� i sztuk� mieszka�c�w Indii od momentu powstania a� po czasy wsp�czesne. Z bardzo rozbudowanej grupy traktat�w dotycz�cych r�nych dziedzin �ycia specjalnie istotny jest traktat o teatrze Natyasastra" Bharaty z II w. p. n. e., do kt�rego w��czono p�niej, bo w IV w. n.e., sze�� rozdzia��w po�wi�conych muzyce. Obecno�� rozwa�a� o muzyce w teorii dramatu jest w pe�ni uzasadniona zwa�ywszy synkretyzm tej dziedziny sztuki. Do klasycznych dziel zwi�zanych z muzyk�, a bazuj�cych na �r�d�ach wcze�niejszych. nale�y traktat Matanga Brihaddesi" z VIII lub IX w. n. e., a przede wszystkimSamgita-ratnakara" (..Ocean muzyki") z XIII wieku- traktuj�cy wy��cznie o muzyce. 3. KULTURA MUZYCZNA Muzyka b�d�c jednym z element�w synkretycznej sztuki indyjskiej, zajmowa�a w�r�d r�nych jej dziedzin pozycj� najwy�sz�. Wyja�ni� to mo�na odwo�uj�c si� do doktryny prany. Za�piewany d�wi�k interpretowany by� jako manifestacja prany, tego swoistego "oddechu �ycia" istniej�cego w Kosmosie i poszczeg�lnych jego elementach, a wi�c i w cz�owieku. Uznawano dualistyczn� natur� d�wi�ku; uwa�ano, �e prana zanim przekszta�ci si� w realny, za�piewany d�wi�k (ahatanada) przechodzi w postaci nies�yszalnego "d�wi�ku" absolutnego (anahatanada) poprzez mistyczne centra czy kr�gi si�y, najistotniejsze, z kt�rych usytuowane s� w sercu i gardle cz�owieka. D�wi�k absolutny tkwi�cy w sercu identyfikowano z tw�rcz� zasad� rz�dz�c� �wiatem. Z tego w�a�nie wzgl�du niezwykle istotne by�o w�a�ciwe przekszta�canie d�wi�ku absolutnego w realny, a tak�e przydatno�� d�wi�ku w cyklu reinkarnacji na drodze zbli�ania si� do Absolutu. Wiele tekst�w staro indyjskich bardzo precyzyjnie wyja�nia�o techniczn� stron� �piewu, co wskazuje na znaczenie sposobu wydobywania d�wi�ku. Bardzo szczeg�owo opisywane by�y zasady doboru muzyki i tekstu literackiego. Twierdzono, i� pot�ga d�wi�ku objawia si� r�wnie� w mowie: z d�wi�k�w powstaj� zg�oski, ze zg�osek sylaby, z sylab s�owa, a te reguluj� �ycie spo�ecze�stwa. Najbardziej naturalnym i zarazem najpot�niejszym �rodkiem oddzia�ywania na ludzk� egzystencj� by�o, wi�c odpowiednie po��czenie s��w i d�wi�k�w muzycznych. Takie warunki spe�nia�a przede wszystkim muzyka wokalna i st�d bra�o si� jej wyj�tkowe znaczenie w kulturze muzycznej staro�ytnych Indii. Zasad� dla muzyki wokalnej by�a �cis�a odpowiednio�� tekstu i muzyki; akcenty mowy wyznacza�y akcenty muzyczne. Linia melodyczna by�a zr�nicowana: od recytatywnej opartej na jednym - dw�ch d�wi�kach do melizmatycznej w obr�bie oktawy I tak np. hymny z "Rygwady" �piewane by�y z regu�y w spos�b recytatywny, natomiast teksty "Samawedy" u�ywane rzadziej, przy szczeg�lnie uroczystych okazjach, posiada�y bogatsze, bardziej ozdobne opracowanie muzyczne. Jednak trudno ogranicza� muzyk� tylko do wokalnej. W tekstach sanskryckich (od V w. p. n. e.) termin samgita" okre�la� r�wnocze�nie muzyk� wokaln�, instrumentaln� i taniec. Jak podaje traktat Bharaty ta synkretyczna triada zosta�a ustalona wed�ug wskaz�wek boga Brahmy i Sziwy. Podobnie wcze�niejsze teksty, "Rygweda" i "Samaweda", wskazuj� na zwi�zki s�owna, muzyki i ta�ca, co jest zreszt� typowa dla wczesnej fazy rozwoju kultury muzycznej. Bardzo wa�na, decyduj�ca wr�cz o zachowaniu harmonii wszech�wiata, by�a dok�adna realizacja regu� wyznaczaj�cych powi�zania i zale�no�ci pomi�dzy ta�cem, s�owem i muzyk�. Okre�lone pozycje r�k korespondowa�y z odpowiednimi wysoko�ciami d�wi�k�w, charakterem melodyki, czy te� symbolizowa�y pewne idee lub b�stwa opiewane w tek�cie s�ownym, W ten spos�b nich, taniec obrazowa� i intensyfikowa� "tre��" muzyki i s��w. Znaczenie i rola muzyki instrumentalnej, przynajmniej we wczesnym etapie rozwoju kultury indyjskiej, nie jest bli�ej okre�lona, cho� ju� w Wedach wymieniane s� instrumenty muzyczne. W p�niejszych tekstach instrumenty dzielone s� na cztery podstawowe grupy: ghana (idiofony), avanaddha (b�bny), susira (aerofony) i tata (chordofony). Idiofony znane by�y od najwcze�niejszych czas�w: z wykopalisk w Harappa i Mohend�o-Daro pochodzi kilka grzechotek. Prawdopodobnie znane by�y i inne idiofony, jako �e s� to instrumenty szczeg�lnie charakterystyczne dla wczesnych etap�w rozwoju kultury muzycznej. Udokumentowane przez sztuki plastyczne s� dzwonki stanowi�ce element stroju tancerek (rys. 9). B�bny (rys. 10) nale�a�y do instrument�w najbardziej typowych; informacje o nich przekazuj� liczne �r�d�a pocz�wszy od czas�w najdawniejszych. Z kultury Indusu zachowa�a si� statuetka kobiety graj�cej na ma�ym b�benku trzymanym pod lewym ramieniem; w "Atharwawedzie" wymieniany jest dundubhi, b�ben dwumembranowy o og�uszaj�cym brzmieniu; reliefy z sanktuarium w Bharhut (Indie �rodkowe) z oko�o III w. p. n. c. przedstawiaj� kilka r�nych rodzaj�w b�bn�w. Tak, wi�c b�bny istnia�y w licznych odmianach. R�ni�y si� od siebie pod wieloma wzgl�dami: - kszta�tem korpusu: beczu�kowate (rys. lOa, e), cylindryczne (rys. l Ob, f), klepsydrowa (rys. lOc), koniczne (rys. l Od); - wielko�ci�, od ma�ych do b�bn�w wielkich o �rednicy membrany wynosz�cej oko�o 120 cm; - przymocowaniem membrany: za pomoc� osznurowania lub obr�czy (rys. lOh, g), sposobem trzymania w czasie gry: pod pach�, zawieszane na barkach lub szyi, oparte pionowo o klatk� piersiow�, albo te� ustawiane na ziemi; - sposobem wydobywania d�wi�ku: uderzanie membrany ca�� d�oni�, koniuszkami palc�w, nasad� kciuka lub pa�kami {u�ywano jednej lub dwu pa�ek. Obok typowego kszta�tu pa�ek wyst�powa�y na terenie Indii pa�ki zakrzywione lub zawini�te, przypominaj�ce pastora� biskupi. Mo�liwe, �e s� one dowodem wp�yw�w perskich z czas�w Aleksandra Macedo�skiego, poniewa� tego typu pa�ki mo�na odnale�� jedynie na perskich miniaturach �redniowiecznych}. Podstawowe formy b�bn�w: forma beczulkowata, forma cylindryczna, forma klepsydrowa, forma koniczna, b�ben beczu�kowaty, wielki b�ben cylindryczny, b�bny obr�czowe, b�bny osznurowane Specyficznym rodzajem b�bna by� tzw. b�ben ko�atkowy. Do boku instrumentu przymocowane by�y sznurki zako�czone ma�ymi kulkami lub supe�kami, kt�re uderza�y w membrany podczas poruszania instrumentem. Z instrumentami dalekowschodnimi mia� prawdopodobnie zwi�zek b�ben zawieszany za po�rednictwem uchwytu na dr�gu spoczywaj�cym na barkach dw�ch m�czyzn i uderzany za pomoc� pa�ek w kszta�cie haczykowatym