R...

Christie, M. Jahoda, Glencoe 1954, s. 50-122. 13Zob. EMNID, Pressedienst, cyt. za �Encounter" 1963, nr 25, s. 53. ..�- -i~��� �� jawienie si� warto�ci postmaterialistycznych 339 Te zmiany w porz�dku warto�ci spo�ecze�stwa niemieckiego wydaj� si� odzwierciedla� bie��ce rzemiany �wczesnego �rodowiska ekonomicznego. Co wi�cej, wyra�nie wida� zwi�zany z wiekiem dst�p czasowy pomi�dzy zmianami w gospodarce a zmianami w systemie warto�ci. W1962 r. �wolno�� ima" wybra�o 59% Niemc�w w wieku 16-25 lat; odsetek ten systematycznie maleje w miar� przesuwa-isi�do starszych kategorii wiekowych, by w�r�d Niemc�w powy�ej 64 roku �ycia spa�� do 35%. Pakt, imlodzi znacznie ch�tniej daj� �wolno�ci s�owa" pierwsze�stwo przed �wolno�ci� od niedostatku" grabnie wpasowuje si� w nasze przewidywania teoretyczne. Oryginalne dane zosta�y niestety utraco-pie mo�na przeprowadzi� analizy kohortowej, aby sprawdzi�, w jakim stopniu te zwi�zane z wie-r�nice wynikaj� z wymiany pokoleniowej. Jednak si�a og�lnej zmiany jest tak wielka, �e w rozpa-lym okresie ka�da grupa wiekowa - w miar�, jak si� starza�a - musia�a k�a�� coraz s�abszy na �wolno�� od niedostatku". R�nic zwi�zanych z wiekiem stanowczo nie mo�na przypisa� i cyklu �ycia. Dalsze dowody na mi�dzypokoleniowy zwrot w kierunku warto�ci postmateriali-lych w spo�ecze�stwie niemieckim mo�na znale�� w obszernej i autorytatywnej analizie nie-danych sonda�owych z lat 1953-1976, autorstwa Bakera, Daltona i Hildebrandta . tadu jednej z najbardziej gwa�townych przemian gospodarczych we wsp�czesnej historii a Japonia - kraj, kt�ry z wielkiej biedy w ci�gu jednego pokolenia wspi�� si� do zdumiewaj�ce-lytu. Wska�niki warto�ci wyznawanych przez ludno�� Japonii s� dost�pne dzi�ki studiom nad ikun charakterem narodowym, przeprowadzanym regularnie w pi�cioletnich odst�pach czasu -r. do 1983 . Analiza tych sonda�y pokazuje, �e w wymienionym okresie kultura japo�ska ulega-Btiianom w kilku wymiarach, przy czym s�ab�o przekonanie o �wi�to�ci cesarza, natomiast r�s� na-na indywidualizacj� i polityczne uczestnictwo . Jedn� z tych zmian, co wydaje si� zupe�nie jasne, (przej�cie od warto�ci materialistycznych do postmaterialistycznych. W�r�d dost�pnych pyta� iuszowych najbardziej jednoznacznym wska�nikiem r�nicuj�cym zwolennik�w materiali-odpostmaterializmu jest nast�puj�ce: �Niekt�rzy uwa�aj�, �e wychowuj�c dzieci w wieku wcze-loszkolnym, nale�y je nauczy�, i� pieni�dze s� spraw� najwa�niejsz�. Zgadza si� Pan(i), czy nie z takim stwierdzeniem?". W 1953 r. znacz�ca wi�kszo�� Japo�czyk�w (65%) zgadza�a si�, �e ae�stwo finansowe jest kwesti� najwa�niejsz�. Odsetek ten mala� systematycznie w kolejnych ifeniach; w 1983 pogl�d taki mia�o ju� tylko 43% respondent�w. Tak samo jak mia�o to miejsce w Niem-zmiana zachodzi w przewidywanym kierunku - lecz w tym przypadku zachowa�y si� oryginalne i mo�emy w zwi�zku z tym przeprowadzi� analiz� kohortow�. Tabela 1 przedstawia wyniki tej (s. 340). wszystkich badanych latach m�odzi s� znacznie mniej sk�onni podkre�la� wag� pieni�dzy ni� starsze. Czy odzwierciedla to tylko w�a�ciwy m�odzie�y idealizm, kt�ry zaniknie wraz z wiekiem? jJHjra�niej nie, bowiem gdy prze�ledzimy kohorty wiekowe w miar�, jak starzej� si� w tym dwudzie-Ipiccioletnim okresie, nie znajdziemy �adnego �ladu narastaj�cego materializmu. Wr�cz przeciwnie, k z up�ywem lat w poszczeg�lnych kohortach obserwujemy raczej tendencj� do spadaj�cego zain- BKL. Baker, R. Dalton, K. Hildebrandt, Germany Transformed, Cambridge 1981. ?dania te s� wci�� kontynuowane - przyp. t�um. N. Ike, Economic Growth and Intergenerational Change in Japan, �American Political Science Re-973, nr 67, s. 1194-2003; Ch. Hayashi, Time, Age, and Ways ofThinking -from the Kokurninsei Journal of Asian African Studies" 1974, nr 10, s. 75-85; S. Nishihira, Changed and Unchanged iics oftheJapanese, �Japan Echo" 1974, nr 1, s. 22-32; B.M. Richardson, The Political Culture of Berkeley 1974; Komitet Badawczy ds. Studi�w nad Japo�skim Charakterem Narodowym (1979); S.C. Fla-Value Change and Partisan Change in Japan: The Sileni Revolution Revisited, �Comparative Poli-, nr 11, s. 253-278; R. Inglehart, Changing Values in Japan and the West, �Comparative Political b" 1982, nr 14, s. 445-79. 340 R. Ingleh. Tabela 1. Analiza kohortowa: roczne odsetki zgadzaj�cych si�, �e najwa�niejsze jest bezpiecze�stwo finansowe (w obr�bie poszczeg�lnych kohort wiekowych). Grupa wiekowa 1953 1958 1963 1968 1973 1978 1983 Zmiana w obr�bie danej kohorty 1953-1983 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 22 18 20 36 26 r3*fQmiwm>l<9i*!fi 50-54 55-59 60-64 65-69 -14 ^ >� �rednia: -7 �r�d�o: Studia nad japo�skim charakterem narodowym przeprowadzone przez Instytut Matematyki Statystycznej ii teresowania pieni�dzmi. Cztery kohorty, dla kt�rych dysponujemy danymi z ca�ego trzydziestoletni� okresu, wykazuj� przeci�tnie 7-procentowe os�abni�cie priorytetowego traktowania pieni�d^ Prawie na pewno by� to efekt okresu: b�yskawicznie rosn�cy dobrobyt ery powojennej w ka�dej kolwj cie wiekowej skutkowa� s�abszym akcentowaniem roli pieni�dza, ca�kiem niezale�nie od zmiany pofej leniowej czy efektu starzenia si�. Jak pokazuje dok�adniejsza analiza w tabeli 1, efekt okresu by�si w latach 1953-1973, w�wczas odwr�ci� sw�j kierunek, tak �e mi�dzy r. 1973 a 1978 w ka�dej kohoni wiekowej nast�pi� lekki wzrost wagi przypisywanej kwestiom finansowym