Nap�yw �wie�ego materia�u z Hiszpanii doprowadzi� do powstania ruchu przypominaj�cego to, co dzia�o si�...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

wcze�niej w Italii - do powstania tak zwanego renesansu flamandzkiego. Podobnie jak w Italii, nauki hermetyczne i judaistyczne mia�y si�. po��czy� z humanistycznymi, znajduj�c wsp�lny cel w postaci oporu przeciwko represjom Rzymu. Na rozw�j sytuacji w Niderlandach wp�yn�y te� wydarzenia w s�siednich Niemczech. Hegemonia Ko�cio�a zawsze mia�a tam, zw�aszcza na p�nocy, kruche podstawy � Ko�ci� nie zdo�a� si�. tam tak umocni�, jak w innych cz�ciach Europy. W pierwszej �wierci XVI wieku bastiony ko�cielnej w�adzy, kt�re mog�yby powstrzyma� rozw�j hermetyzmu, zosta�y ostatecznie obalone, i �elazny u�cisk Ko�cio�a w ko�cu p�k�. 31 pa�dziernika 1517 roku augustia�ski mnich nazwiskiem Marcin Luter rozpocz�� w pojedynk�, na poz�r samob�jcz� rewolt�. � i w ci�gu nieca�ych czterech lat zapocz�tkowa� reformacje.. Luter urodzi� si�. w 1483 roku. W roku 1505 wst�pi� do klasztoru augustia-n�w i szybko awansowa� w zakonnej hierarchii. Do 1511 roku zosta� doktorem teologii i profesorem Pisma. Do 1515 roku sprawowa� nadz�r nad jedenastoma klasztorami. Ale jego nauki zacz�y coraz bardziej odbiega� od ortodoksji. Mi�-dzy 1512al515 rokiem Luter prze�y� kryzys duchowy, kt�ry p�niejsi badacze uznali za za�amanie nerwowe. Cokolwiek to by�o, doprowadzi�o go do wniosku, �e sama wiara wystarczy, by osi�gn�� zbawienie, a dobre uczynki nie s� konieczne. A je�li sama wiara jest jedynym warunkiem zbawienia, to nie jest te� potrzebne po�rednictwo Ko�cio�a i jego hierarch�w. Na wrogo�� Lutra wobec Ko�cio�a mia�a te� wp�yw przekupno�� ko�cielnych instytucji i skala nadu�y�. Wzorcowym przyk�adem by� dla niego handel odpustami, polegaj�cy na tym, �e ka�dy, kto mia� wystarczaj�co du�o pieni�dzy, m�g� sobie kupi� odpuszczenie grzech�w. W 1517 roku dominika�ski handlarz odpustami - sprzedawanymi dla zdobycia funduszy na odnowienie bazyliki �wi�tego Piotra w Rzymie � sprowokowa� Lutra do gwa�townej reakcji. Powodowany s�usznym oburzeniem, sformu�owa� zbi�r dziewi��dziesi�ciu pi�ciu tez z zarzutami wobec religii katolickiej i przybi� je do drzwi ko�cio�a zamkowego w Wittenber-dze. Ten �mia�y odruch protestu spotka� si� z nadspodziewanie przychylnym przyj�ciem w ca�ych Niemczech. W ci�gu dw�ch tygodni jego dziewi��dziesi�t pi�� tez by�o znanych w ca�ym kraju. Przyj�li je entuzjastycznie ci, kt�rzy d��yli do Rozw�j wiedzy hermetycznej przeprowadzenia reform w Ko�ciele. Szczeg�lnie �arliwie propagowali je zwolennicy nowego humanizmu. Ko�cielnym pr�bom zd�awienia zaczynaj�cej si�. rebelii przeszkodzili sami mnisi i wsparcie �wieckich mo�now�adc�w. W Wittenberdze Luter znalaz� pot�-nego protektora w osobie elektora saskiego. W roku 1520 definitywnie zerwa� z Rzymem i opublikowa� traktat, w kt�rym zach�ca� niemieckich ksi��t, aby sami dokonali reformy Ko�cio�a - przestali finansowa� papie�a, zrezygnowali z narzucanego celibatu, mszy za zmar�ych, pielgrzymek, odpust�w, zakon�w religijnych oraz r�nych innych praktyk i instytucji. Ko�ci� odpowiedzia� tak, jak mo�na si�. by�o spodziewa� � w czerwcu 1520 roku tezy Lutra uznano za heretyckie. Luter w rewan�u spali� pot�piaj�c� go papiesk� bull�. 3 stycznia 1521 roku zosta� eksko-munikowany. W tym samym roku zosta� wezwany przed oblicze cesarza Karola V do Wormacji. Wspierany przez elektora Saksonii oraz innych wielmo��w, Luter nie zgodzi� si�. na odwo�anie swoich tez, wyg�aszaj�c s�ynne stwierdzenie: �Tutaj stoj�.. Nie mog�. inaczej". Boj�c si�. utraty lojalno�ci niemieckich ksi��t, Karol V nie chcia� dalszej konfrontacji. Herezja Lutra uzyska�a status r�wnaj�cy si�. oficjalnej ratyfikacji. W ten spos�b protestantyzm zdoby� mocn� pozycje, w Niemczech, a papie� nie mia� sposobu, by go zniszczy�. Ksi�a zrzucali sutanny i �enili si�.. Podobnie zakonnicy i mniszki, kt�rzy masowo opuszczali klasztory. W roku 1524 sam Luter zrezygnowa� z mnisiego habitu. Rok p�niej po�lubi� by�� mniszk�. z zakonu cysters�w, Catherin� von Bore. Tymczasem zapocz�tkowana przez niego rebelia zyska�a znaczny zasi�g. W 1519 roku Ulrich Zwingli zainaugurowa� reformacje, w Szwajcarii. W 1555 roku, dziewi�� lat po �mierci Lutra, Jan Kalwin za�o�y� w�asn� surow� form�, protestantyzmu w Genewie. W�r�d uczni�w Kalwina by� mi�dzy innymi John Knox, kt�ry zani�s� idee reformacji do Szkocji. O ile odwa�ny protest Lutra zada� powa�ny cios panowaniu Ko�cio�a, to znacznie donio�lejsze skutki mia�o wykorzystanie przez niego wynalazku druku. W przesz�o�ci Biblia by�a dost�pna jedynie po �acinie, a co za tym idzie, tylko dla duchownych. Luter jednym ciosem zniszczy� ten monopol