Kiedy zmar�y zosta� zasypany piaskiem, nast�pi� dalszy ci�g Fatihy i modlitwa ko�cowa sk�adaj�ca si� z trzech ostatnich wers�w sury Bakary...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

'I~m samym sko�czony by� obrz�d, kt�ry podczas pogrzeb�w w miejscach zamieszkanych wygl�da ca�kiem inaczej. El Ghani pos�a� jednego ze swych ludzi do nas z buk�akiem, kt�ry nape�nili�my. Potem zacz�li przygotowywa� si� do drogi. Kiedy do- siedli wielb��d�w, odjechali, nie zwracaj�c na nas uwagi; tylko El Ghani podjecha� do nas i zawo�a�: -- Nie modlili�cie si� na g�os z nami, chocia� by�o to waszym obowi�zkiem. Dlatego nie zakryli�my oblicza zmar�ego, aby przekl�� was w za�wiatach, je�li nie we�miecie udzia�u w cz�ci jego poch�wku, dodaj�c jeszcze brakuj�cej ziemi. Wasze obelgi zapami�ta�em i zabie- ram, je ze sob�. Jak tylko przyb�dziecie do Mekki, policz� si� z wami. Nie daruj� ani jednego s�owa. Niech Allach was przeklnie! Wtedy Halef zerwa� si�, chwyci� bicz, skoczy� za mekka�czykiem i da� mu dwa lub trzy razy tak mocno w plecy, �e ten a� krzykn�� z b�lu. Ze wzgl�du na szybko�~ Halefa nie zd��y� si� wymkn��. 'I~n za� zawo�a� za nim: -- Ty psie, psi dziadu i pradziadu! Dzi� otrzyma�e� tylko cz�� za- p�aty! Reszt� uczciwie zap�ac� ci w Mekce! Mo�esz by� pewien. Tego co przyrzek�em, dotrzymam. Dolecia�y nas jeszcze przekle�stwa; potem "ulubieniec wi�lkiego szarifa" i jego ludzie znikli. . Slepy Muned�i Haddedihni z o�ywieniem omawiali nasze spotkanie z mekka�czy- kami. Halef bra� w tym udzia�, ja milcza�em. Kiedy po jakim� czasie to spostrzeg�, zapyta� o pow�d mego milczenia. Musia�em prze�o�y� moj� odpowied� na p�niej; milczenie moje mog�o by� kar� dla niego, wiedzia�em przecie� jak by� na to uczulony. W obecno�ci �ony i syna nie mog�em mu powiedzie�, �e pope�ni� dwa niewybaczalne b��dy. Nie powinien by� podawa� mekka�czykom naszych imion, a potem bi� El Ghaniego. Je�li on istotnie jest powa�anym obywatelem �wi�tego Miasta i ma osobiste stosunki z wielkim szarifem, mo�e przysporzy� sporo k�opot�w, zw�aszcza, �e ja nie by�em mahometaninem i dlatego nale�a�o by� podw�jnie ostro�nym. . S�owo szarif oznacza tyle co szlachetny, arystokratyczny, dostojny. Szarifem okre�la si� bezpo�redniego potomka Mahometa poprzez jego c�rk� Fatim�, kt�ra by�a �on� Alego. Tylko szarifowi wolno by�o nosi� zielony turban i zielon� wierzchni� odzie�. Najdrobniejsza obraza takiego cz�owieka jest surowo karana.Godno�� szarifa prze- nosi si� zar�wno na osob� �e�sk�, jak i m�sk�. Zw�aszcza w Persji jest wiele ga��zi szarif�w, na przyk�ad Alidzi, Fatymidzi, D�afarydzi. Ale 45 s� tak�e rodziny, kt�re okre�laj� si� jako szarifowie, cho� nimi nie s�. Prawie w ka�dym mahometa�skim mie�cie urz�dnicy, nazywani nikib el aszraf, prowadz� listy rodzin i os�b uprawnionych do tego tytu�u. Listy te rokrocznie przywozi si� do Mekki i przek�ada tamtejszemu wielkiemu szarifowi. On jest g��wnym ksi�ciem wszystkich potom- k�w Proroka, namiestnikiem Mekki, g��wnym stra�nikiem Kaby i wszystkich Swi�to�ci. Otrzymuje od su�tana rokrocznie bogate dary. Szarifat jest w�a�ciwie tylko duchowym wyr�nieniem czy godno�ci�. Szarifowi, dlatego, �e pochodzi od Mahometa, nie wolno korzysta� ze �wieckich przywilej�w, ale w �wiecie mahometa�skim pod ka�dym wzgl�dem dominuj� stosunki duchowe, wi�c szarif uwa�a, i� ma prawo pod wzgl�dem d�br materialnych, tak samo jak pod wzgl�dem duchowym, daleko wyprzedza� tych, kt�rzy nie s� potomkami Proro- ka. 'Paki punkt widzenia reprezentuje szczeg�lnie wielki szarif, szarif al - aszraf. Uwa�a on, �e nie stoi ni�ej ni� su�tan, kt�ry przecie� jest kalifem, a wi�c g��wnym pasterzem i w�adc� wszystkich wierz�cych. Historia da�a wielokrotnie przyk�ady na to, �e pan nad Kab� jest w stanie pokaza� padyszachowi pi��. Milionom mahometafiskich piel- grzym�w, przybywaj�cych do Mekki i Medyny wielki szarif wydaje si� bli�szy ni� oddalony od �wi�to�ci su�tan. Nic wi�c dziwnego, �e ich zdaniem, s� raczej pod w�adz� tego pierwszego. Tyle nale�a�oby powiedzie� o wielkim szarifie, kt�rego ulubie�cem nazwa� siebie El Ghani. Chocia� przypuszcza�em, �e to okre�lenie wedle znanego wschodniego zwyczaju jest przesadzone, co� z prawdy musia�o w tym by�. Mia� on jakie� kontakty z w�adc� miasta, kt�re zamierza�em odwiedzi� i m�g� mi przy ka�dej sposobno�ci rozpi�� sieci. I to zawdzi�cza�bym porywczo�ci Halefa, kt�ry pu�ci� w ruch sw�j ukochany bicz. Zielony turban El Ghaniego dowodzi�, �e on tak�e nale�y do potomk�w Mahometa, kt�rego obraza jest dziesi�- ciokrotnie bardziej niebezpieczna, ni� ka�dego innego. �a�kowicie zgadza�em si� z mocn�, ale s�own� odpraw�, nie by� to bowiem atak, , lecz uprawniona obrona. Jednak uderzenie biczem Araba, kt�ry posiada godno�� szarifa, by�o lekkomy�lno�ci�, kt�rej nie mog�em pochwali�. Dlatego skorzysta�em ze sposobno�ci, by podej�� do Ha- d�iego, gdy przed udaniem si� na spoczynek raz jeszcze zajrza� do swego, konia. 'Iix byli�my sami. Moje nieprzerwane milczenie poskut- kowa�o. Halef przyj�� mnie s�owami: -- Jeste� z�y na mnie sidi, bo da�em posmakowa� mojego bicza temu wynios�emu cz�owiekowi, ale on na to zas�u�y�. -- M�dro�� cz�sto zakazuje traktowania ludzi wedle ich zas�ug. Nie wolno ci by�o wymienia� naszych imion. By�oby lepiej, gdyby nic o nas nie wiedzia�. Ale ty musisz od razu ka�demu nieznanemu cz�owiekowi opowiada�, jaka to z ciebie wa�na osoba. -- A mo�e nie jestem? -- Nie. -- A n,? -- 'Iak�e nie. Jeste�my w niekt�rych okolicach znani, to wszystko. Nie b�d�my tacy dumni, jest tysi�ce ludzi o wiele lepszych ni� ty, czy ja