Stoczy� ostry sp�r o obsad� biskup- stwa w P�ocku, kiedy w 1357 roku na wakuj�ce biskupstwo p�ockie papie� w drodze przys�uguj�cej mu prowizji (nominacji) powo�a�...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Bernard by� synem skaza- nego na banicj� do trzeciego pokolenia, zarazem podejrzanym o sprzyjanie zakonowi krzy�ackiemu. Kazimierz nie wyrazi� zgody na jego nominacj�, tym bardziej, �e kapitu�a p�ocka wybra�a ju� wcze�niej na biskupstwo �yczliwego kr�lowi polskiemu Imis�awa. Sp�r o ob- sad� biskupstwa p�ockiego trwa� 6 lat. Kr�l nie szcz�dzi� �rodk�w oraz przyrzecze� finansowych i ostatecznie w 1362 roku papie� Innocenty VI odwo�a� Bernarda. Sprawa nie sprowadza�a si� jedynie do obrony zasad, mia�a sw�j wyra�ny polityczny wymiar. Mazowsze p�ockie, w 1351 roku w��czone do Korony, a dopiero w 1356 roku uwolnione od czeskiej zwierzchno�ci lennej, by�o przedmiotem szczeg�lnej troski kr�la. �wiadczy o tym cho�by wielka inwestycja, jak� stanowi�o otoczenie miasta P�ocka murem. Sprawa obsady biskupstwa p�ockiego nosi�a cechy szczeg�lne, nie nale�y st�d jednak wnosi�, �e w innych przypadkach kr�l by� ust�pliwy. Na stanowiskach bisku- pich, niezwykle wa�nych z punktu widzenia racji ko�cielnych i pa�stwowych, chcia� mie� zawsze ludzi sobie oddanych. Wygrywa� w tym celu umiej�tnie naturalne napi�cie, jakie istnia�o mi�dzy kapitu�ami, kt�rym przys�ugiwa�o prawo wyboru biskup�w, a Stolic� Apostolsk�, w okresie awinio�skim ch�tnie korzystaj�c� z rozszerzaj�cego 368 Odbudowa Kr�lestwa Polskiego spory o dziesi�ciny sojusz z Walde- marem IV Atterdagiem (1350;1363) si� zakresu praw do rezerwacji i powo�ywa�a biskup�w w drodze prowizji. Polityka Kazimierza Wielkiego by�a w tym zakresie gi�tka i zale�nie od tego, czyj kandydat bardziej mu odpowiada�, popiera� jedn� lub drug� stron�. �yczliwo�� polskich kapitu�, kt�re przecie� dokonywa�y elekcji biskup�w, stara� si� kr�l zjedna� w ten spos�b, i� nierzadko w suplikach do Stolicy Apostolskiej prosi� o godno�ci kanonickie dla konkretnych, imiennie wyszczeg�lnionych os�b. Bliskiego wsp�pracownika znalaz� Kazimierz Wielki w arcybiskupie Jaros�awie Bogorii. Metropolita gnie�nie�ski wspiera� inicjatywy kr�lewskie w sprawie reformy monarchii i sam by� zapewne przez kr�la inspirowany do pewnych reform ko�cielnych na korzy�� pa�stwa. Bez porozumienia nie by�oby mo�liwe opodatkowanie �an�w kmiecych w dobrach Ko�cio�a, co mia� zredukowa� w przysz�o�ci nast�pca Kazimierza, Ludwik I Wielki (1381). Bez �cis�ej wsp�pracy niemo�liwa by�aby zamiana dziesi�ciny snopowej na pieni�n�, kt�ra w kr�tkiej perspektywie czasowej wydawa�a si� dla Ko�cio�a niekorzystna; ostro protestowali przeciwko niej biskupi krakowscy - Jan Grotowic i Bodz�ta. Sp�r kr�la z Ko�cio�em krakowskim oraz zakaz wydany kmieciom w sprawie odwo�enia do instytucji ko�cielnych dziesi�ciny snopowej nie przerodzi�y si� jednak w konflikt ko�cielno-polityczny w skali pa�stwa. Drastyczny moment w stosunkach Kazimierza z Ko�cio�em polskim, kiedy kr�l kaza� utopi� ksi�dza Miko�aja Baryczk�, nie zniweczy� wsp�pracy arcybiskupa gnie�nie�skiego z monarch�. W stosunkach ze Stolic� Apostolsk� w licznych suplikach i listach Kazimierz Wielki zwraca� si� do papie�a z uni�ono�ci�, a nawet pokor�. Zabiega� o zwolnienia od �wiadcze�, o obsady stolic biskupich i ni�szych stanowisk ko�cielnych, odwo�ywa� si� od wcze�niejszych decyzji. Gdy by�o to konieczne, nie szcz�dzi� grosza na sprawy ko�cielne, ale w zasadniczych kwestiach skutecznie broni� swoich racji. Wzrost znaczenia Polski w stosunkach mi�dzynarodowych W ci�gu trzydziestosiedmioletniego panowania Kazimierza 111 Wielkiego znaczenie Polski w stosunkach mi�dzynarodowych bardzo powa�nie wzros�o. Znaczenie monarchii piastowskiej w relacjach z innymi pa�stwami budowane by�o na �cis�ym sojuszu z W�grami, wynikaj�cym z powi�za� rodzinnych dwor�w budzi�skicgo i kra- kowskiego, jak te� z uk�adu z 1338 roku, dzi�ki kt�remu Andegaweni w�gierscy za- pewnili sobie sukcesj� tronu w Polsce. Istotne sta�o si� r�wnie� zbli�enie mi�dzy dworem krakowskim a dworem s�upskim Bogus�awa V, opieraj�ce si� na ma��e�stwie ksi�cia s�upskiego z c�rk� Kazimierza Wielkiego, El�biet� (l343). Z Bogus�awem V skoligacony by� kr�l du�ski Waldemar IV Atterdag; matk� Waldemara by�a Eufcmia, ciotka Bogus�awa V. Nie wiemy, czy dzi�ki tym koneksjom, czy te� niezale�nie od nich dosz�o w 1350 roku do sojuszu mi�dzy Polsk� a Dani�. Umacniaj�c sojuszem z Bogus�awem V pozycj� Polski na p�nocy, kr�l zadba� o dobre stosunki z Dani�, kt�ra szachowa�a zar�wno Brandenburgi�, jak pa�stwo zakonne. Strony przyrzek�y sobie wzajemn� pomoc wojskow�, wy��czaj�c ca�y szereg pa�stw i w�adc�w, przeciwko kt�rym nie mog�a by� u�yta. Lista ich jest d�uga i �wiadczy o tym, jak du�y by� kr�g rzeczywistych lub formalnych sprzymierze�c�w �wczesnej Polski, w ka�dym razie takich, z kt�rymi wzajemne stosunki by�y jako� uregulowane. Nale�eli do nich: kr�l niemiecki i czeski Karol IV Luksemburski, kr�l w�gierski Ludwik I 369 r Dzieje Polski piastowskiej Ry�. 231. �rodkowowschodnia Europa w 1370 roku. Wielki, margrabia brandenburski Ludwik Wittclsbach, ksi�� widnicko-jaworski Bolko II Ma�y, ksi�� gniewkowski W�adys�aw Bia�y, ksi�� p�ocki Boles�aw III (wasal Czech) i dwaj jego stryjeczni bracia - Siemowit III i Kazimierz I, oraz Bogus�aw V s�upski, okre�lony w tym akcie jako "szczeci�ski". Do sprzymierze�c�w Polski nie zalicza� si� w�wczas zakon krzy�acki, mimo zawartego z nim "wieczystego pokoju" w 1343 roku. Mo�na wi�c domniemywa�, �e g��wne ostrze sojuszu z Dani� by�o wymierzone w�a�nie w pa�stwo zakonne, bowiem Kazimierz Wielki nie pogodzi� si� nigdy z utrat� Pomorza Gda�skiego, o czym mo�e �wiadczy� fakt, �e wbrew zobowi�zaniu z Kalisza nic wyrzek� si� tytu�u "pana i dziedzica Pomorza". Sojusz Polski z Dani� zosta� odnowiony w 1363 roku, ale w jego akcie w og�le nic wspomniano poprzedniego porozumienia. Cho� znamy tylko akt strony polskiej, mo�emy przyj��, �e obustronnie zagwarantowano sobie "przyjacielski zwi�zek i brate- rsk� przyja��"