Marzenie o tym, �e kiedy� to wszystko musi si� sko�czy�, �e kiedy� zniknie z oczu ten korow�d bladych cieni�w, wszystek �w orszak ludzki i t�umy ch�op�w, o kt�rych baja� Horst...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

.. Oczy patrz�ce w �cisk wieczorny widzia�y miejsca i t�umy inne, dalekie, dalekie... Tam p�j��! Ciep�o rado�ci na wz�r s�o�ca jesieni ogrzewa�o zmursza�e serce wobec tego marzenia, �e k�dy� na ziemi jest samotnia, gdzie na bardzo d�ugo mo�na znale�� cisz� tak� i taki b�ogos�awiony spok�j, jaki przep�ywa� przez ow� dawn�, dziewicz� noc... Ewa czu�a, �e jest to marzenie zgubne, �e stokro� gorsza jest dola tych, co ni dachu, ni chleba nie maj� wcale, co kln� �ycie dla g�odu, lecz mimo to marzy�a... Niekiedy przebiega� znajomy dreszczyk... Oczy lata�y jak nietoperze i pada�y w ci�b� ze zgroz�, chy�kiem przeszywaj�c wszystko od drzwi do drzwi. L�k... Zimno... Ciche kwilenie gdzie� za uszami, jakby w �cianie. Malenieczkie r�czki drgaj�, ma�e kolanka t�uk� si� o siebie. A nu� wysunie si� z t�umu �yd, w�a�ciciel domostwa - i spojrzy! W�osy przez moment je�y�y si� i niedos�yszalny, suchy trzask sypa� si� wewn�trz uszu. Mro�ne iskierki mkn�y po krzy�u, po udach, po nogach... Dumanie, szybkie jak owe iskry, kt�r�dy ucieka�, jak wysun�� si� z kojca, jak niepostrze�enie skoczy� w ulic�, kt�rymi zau�kami gna� do domu. Dumanie, czy biec do domu, czy biec wprost nad Wis��. Czemu nad Wis��? Tam... Nad Wis��... W znu�on�, bezsiln� dusz� sp�ywa�a pociecha: powiedzie� �ukaszowi... - Tylko to jedno: powiedzie� mu wszystko, wszystko, jak by�o - a potem wszystko ju� jedno! Ale umrze�, ale zgin��, ale p�j�� do krymina�u i nie powiedzie� mu wszystkiego, jak by�o, nie wyskar�y� ca�ej duszy!... Na sam� t� my�l cia�o dr�a�o i serce t�uk�o si� z bole�ci. Gdy wreszcie p�na noc ko�czy�a dob� prze�yt� i Ewa opuszcza�a "bud�", Horst r�wnie� zach�ca� pieska do porzucenia zak�adu. Na ulicy przy��cza� si� do powracaj�cej i towarzyszy� jej do domu. Z biegiem czasu przywyk�a do jego asysty. Nieraz by�a z niej zadowolon�. Gdy miasto ogarnia�a d�d�ysta noc, gdy chodniki sta�y si� l�ni�ce od lepkiej wilgoci, a latarnie o sp�oszonych i l�kliwych p�omykach, rada by�a, gdy obok niej szed� wierny towarzysz. Dawniej, przed rokiem, nie znosi�a jego cynizmu, sposobu m�wienia, jego osoby i towarzystwa. Teraz przeciwnie - on to w�a�nie by� dla niej przyjemny, jego spos�b widzenia rzeczy poniek�d najrozumniejszy, a rodzaj zachowania si� najbardziej naturalny i poprawny. Horst nigdy nie m�wi� do niej o swych uczuciach. W kawiarni darzy� j� p�omiennymi spojrzeniami, ale spod oka, kiedy by� pewny, �e tego nie spostrze�e. Nigdy nie u�cisn�� jej r�ki, kiedy razem wchodzili na ciemne schody i rozstawali si� w ciemnym korytarzu, d��c do swoich izdebek. By�o jej przyjemnie (o czym zreszt� nigdy nie my�la�a), �e on kocha j� wytrwale, a bez wynurze�. Nigdy w rozmowie ich nie by�o wspomnie� przesz�o�ci, nigdy �adnej wzmianki o Niepo�omskim, nigdy aluzji do spraw, kt�re si� zdarzy�y podczas nieobecno�ci Ewy w Warszawie. Horst by� jak lekarz i pedagog. Rozmawia� wiele, ale tylko o tym, co jest teraz, o sprawach nowych, bie��cych, weso�ych, o tym, co mog�oby Ew� zaj�� i wci�gn�� w �ycie. Ona wiedzia�a doskonale, �e j� poczciwy Horst dla siebie ob�askawia. Z tych jego m�drych zachod�w �mia�a si� dobrotliwie, z cynizmem, kt�ry rozpostar� si� w jej duszy. Owszem, nieraz za�ywa�a filozofa, darz�c go niepostrze�onymi i nie obowi�zuj�cymi do niczego okruchami �aski. Czasem skin�a na niego wychodz�c z miejsca pracy, gdy si� dla niepoznaki oci�ga�, czasem pos�a�a mu nawet dziwaczny i nic nie znacz�cy u�miech, jak si� daje grosz dziadowi, co na nasze mi�osierdzie czyha pod bram�. Nauczona doskonale, co to znaczy �ycie zupe�nie samotne i odludne, chowa�a na czarn� godzin� przyja�� wiernego Horsta. Zreszt� i teraz niezno�na by�a dla niej samotno��. Nie cierpia�a ulic zadymionych sinaw�, g�st�, zimn� mg��. Gdy oko zanurza�o si� w jej niesko�czono�� z�owieszcz�, czu�a w sobie natychmiast l�k i pop�och. Dom, z o�lizg�ymi �cianami straszy�y j� swymi kszta�ty bezmy�lnie i bez�adnie spi�trzonymi, latarnie snu�y si� w oczach �ywym a bolesnym korowodem. Czu�a w�wczas, �e jest sama na �wiecie, �e sama jedna idzie w mroku bez granic po �ywym cmentarzu, gdzie si� b��kaj� t�umy trup�w. Dok�dkolwiek sz�a, wsz�dzie potr�ca�o j� to, co ju� by�o. Nie istnia�o dla niej nic a nic z tego, co rzeczywi�cie jest, a istnia�o tylko to, co by�o i wcale ju� nie istnieje. Stokro� chwyta�a si� na sekretnych marzeniach o tym, �e teraz jest jeszcze to samo, czego ju� w rzeczywisto�ci zupe�nie nie ma. Ach, jak�e �ka� w�wczas w samotnym sercu natarczywy widok ruchliwego miasta! Olbrzymie domy i olbrzymie kramy, zgie�k bez ustanku i wieczny p�d naprz�d, a ona jedna jedyna stoi w �rodku bezmiernego wiru, nie mog�c ani i�� naprz�d, ani tam wr�ci�, sk�d wysz�a. Dooko�a biedni ludzie, wci�� w pop�ochu, ca�ymi gromadami oddani drgawkom pracy, wieczy�cie osaczeni mani� prze�ladowcz�, okropnym a nie�miertelnym widziad�em g�odu i chor�b - ludzie ubodzy, zawsze i wsz�dzie pos�pni, gro�ni nawet w�wczas, kiedy hulaj�, je�eli nie sami przez si�, to przez obraz i spos�b swojej hulanki... Miasto nocne by�o jak jej dusza pe�na l�ku, rozterki, o kt�rej nie wiadomo nic, po co jest i jaki ma cel