Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
3. 200 Nie wolno im by³o - Paul, Katyn, s. 63. 200 Polski ¯yd - Lukas, Forgotten Holocaust, s. 10. 200 Przyrzekaj¹c zamieniæ Polskê - ibid. 201 „WyobraŸmy sobie" - Stephen Vincent Benet, Blueprint for Slaves, „The New Republic", 21 wrzeœnia 1942. 201 Polacy ju¿ w przeddzieñ upadku - Ascherson, The Strugglesfor Poland, s. 100. 201 Polski ruch oporu - Korbonski, Fighting Warsaw, s. 117. 201 W dzieñ pracowa³a - wywiad z Wand¹ Krasnodêbsk¹ (Stanis³aw B³asiak). 202 W reakcji na zamkniêcie szkó³ - Ascherson, The Strugglesfor Poland, s. 104. 202 „Jest w tym kraju Ÿród³o wszelkiego z³a" - Bielecki, Szymanski, Warsaw Aflame, s. 30. 430 203 „Wszelkie próby przeciwstawienia siê" - Tadeusz Bór-Komorowski, The Secret Army, Victor Gollancz, London 1950, s. 35. 203 Którejœ nocy - E. Thomas Wood, Stanis³aw M. Jankowski, Karski: How One Man Tried to Stop the Holocaust, John Wiley, New York 1994, s. 97. 203 Innym razem - Bielecki, Szymanski, Warsaw Aflame, s. 110. 203 Kiedy Niemcy obalili - ibid., s. 65. 203 Gdybyœmy siê od czasu do czasu nie poœmiali - Korbonski, Fighting Warsaw, s. 227. 204 „Wy, Polacy w Anglii, musicie" - raport polskiego podziemia, 10 lipca 1942, akta Johna Franklina Cartera, Biblioteka FDR. 204 Polskiemu kurierowi podziemnemu - Wood, Jankowski, Karski, s. 128. 205 Spoœród oko³o dziewiêtnastu tysiêcy osób - strona internetowa Yad Vashem (www.yadvashem.org). 205 Trudno zaprzeczyæ - przemówienie Israela Gutmana, U.S. Holocaust Memoria³ Museum, 10 grudnia 2002. ROZDZIA£ DWUNASTY 206 Wiêksza czêœæ Niziny Ko³ymskiej - Adam Hochschild, The Unquiet Ghost: Russians Remember Stalin, Viking Press, New York 1994, s. XXXIV. 206 Nieliczni, którym uda³o siê prze¿yæ - Paul, Katyn, s. 181. 207 Funkcjonariusze NKWD - ibid, s. 65. 207 „Polski naród" - Louis FitzGibbon, Katyn Massacre, Corgi Books, London 1977, s. 14. 207 „W Zwi¹zku Sowieckim s¹" - Gross, Revolution, s. 144. 207 Ocenia siê, ¿e pod koniec lat trzydziestych - Hochschild, Un¹uiet Ghost, s. XVI. 207 W grudniu 1937 roku - Robert Conquest, Stalin: Breaker ofNations, Viking Press, New York 1991, s. 203. 207 „Z nieba co jakiœ czas" - Hochschild, Un¹uiet Ghost, s. 128. 208 Kiedy sowiecki spis ludnoœci - ibid., s. XV. 208 W ci¹gu dwudziestu jeden miesiêcy - Anders, Army in Exile, s. 69. 208 Piêædziesi¹t dwa procent - Paul, Katyn, s. 65. 208 Terror czêsto zaczyna³ siê - Ryszard Kapuœciñski, Imperium, Vintage Books, New York 1995, s. 10. 209 „Brak chleba i zimno" - Irena Grudzinska-Gross, Jan T. Gross, War Through Childrens Eyes, Hoover Institution Press, Pa³o Alto, Calif. 1981, s. 66. 209 „Mogê to okreœliæ w kilku s³owach" - Gross, Revolution, s. 222. 209 sowieccy ¿o³nierze pytali - ibid., s. 217-218. 209 Nikt nie wie tego na pewno, ale ocenia siê - Ascherson, The Strugglesfor Poland, s. 93. 209 Okrutni wobec polskich cywilów naziœci - Lisiewicz i inni, Destiny, s. 28. 209 Oko³o po³owy jeñców - Paul, Katyn, s. 70. 210 Na pocz¹tku nastêpnego roku - Joseph Persico, Roosevelt's Secret War: FDR and the World War IIEspionage, Random House, New York 2001, s. 263. Przypisy 431 210 Pi¹tego marca 1940 roku - Michael Parrish, The Lesser Terror Soviet State Security, 1939-1953, Praeger, Westport, Conn. 1996, s. 54. 211 By³ ³adny wczesnowiosenny dzieñ - FitzGibbon, Katyn Massacre, s. 67. 211 Niektórym zatkano usta trocinami - Paul, Katyn, s. 110. 211 „tak równo jak maszyny" - Disappearance of Polish Officers in Union of Soviet Socialist Republics, Sir Owen O'Malley, FO 371/34577, PRO. 211 Konwoje œmierci z Kozielska - Paul, Katyn, s. 112. 211 Z przejêtych listów - ibid., s. 82. 212 „Dziewi¹tego lutego 1941 roku - „New York Times", 9 lutego 1941. 212 „Jad³em dziœ kolacjê z Polakiem" - Cohdlle, Fringes, s. 425-426. 212 „niemal¿e ludobójstwem" - George Kennan, John Lukacs, George F. Kennan andthe Origins ofContainment, 1944-1946, University of Missouri Press, Columbia 1997, s. 28. 213 „decyduj¹ce wojskowe znaczenie" - Murray, Millett, War to Be Won, s. 110. 213 Sam potwierdzi³ pod koniec 1939 roku - Gilbert, Second World War, s. 20