- Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
- Czytał każdą kartkę, jakby nigdy wcześniej nie widział jej na oczy, szukając tego, co przegapił - drobnego, lecz istotnego szczegółu, który zmieni interpretację...
- Liczba ta nie zmienia się w czasie - jest taka sama dla obszaru nieco gęstszego od średniej we wczesnym Wszechświecie i dla gromady (lub supergroma-dy), którą w końcu się...
- Przykładem świadomości historycznej w recepcji antyku jest dramat zatytułowany Aspazja, natomiast w kategoriach swoiście rozumianej alegorii czytać należy wczesne...
- Zimowe dni są krótkie i nie zostawiają wiele czasu na długą jazdę, w związku z czym chciałem wyruszyć jak najwcześniej i odpowiednio wcześnie też znaleźć się w łóżku...
- - A więc w swojej wczesnej fazie taki ograniczony konflikt prowadzi do lepszego porozumienia między mocarstwami? - zapy- tała sędzia Gioberti...
- Kanai dawno już odkrył, kim jest ten człowiek, ale wcześniej zupełnie go nie obchodziło, w jaki sposób Quinn śledzi rzeczywistych władców Denver...
- Czasami, gdy Daniel wracał wcześniej z fabryki, udało mu się zamienić kilka słów z Felicją, jeśli akurat była u Lory...
- Fińskie i syberyjskie szczepy zwą tęczę "łukiem" Ukka albo innego gromownika, z którego on strzały (pioruny) puszcza na świat (i złych duchów); zowią i samą tęczę strzałą;...
- Jak do tego przyszło, iż z wielkiego przyjaciela i sługi króla jegomości przeszedł do obozu jego wrogów, trudno tłumaczyć inaczej, tylko wielkimi dobrodziejstwy, jakich za...
- Kilkakrotnie Theo próbowała sprowadzić dyskusję na temat, który omawiali wcześniej, ale on wyraźnie go unikał...
Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
W wieku 14 lat ożeniony, przebywał bez kłopotów materialnych w Żółkwi, w domu bogatego teścia. Później wydzierżawił sam propinację w Mokrotynie, ale zajmował się głównie studiami filozoficznymi. Uwzględniał w nich zarówno nowoczesną filozofię niemiecką, w tym Kanta i Fichtego, jak i dawniejszą filozofię żydowską, w tym Majmonidesa i Ibn Esra21. 17 N.M.Gelber,0/7.df.,s.49. ' ' ''^ 18 J. Toury, Diejiidische Presse im Ósterreichischen Kaiserreich. Ein Beitrag żur Problematik der Akkulturation 1802-1918, Tubingen 1983, s. 19. 19 M. Weissberg, Josef Kohn-Zedek, der letzle neuhebrdische Publizist der galizischen Haskala, [w:] Monatschrift fiir Geschichte und Wissenschafi des Judentums NF19 [Breslau] 1911, s. 330. 2(1 N.M. Gelber, op.cit., s. 107. Bezkrytycznie podała tę informację B. Linner, Die Entwicklung der friihen nańonalen Theorien im osteuropaischen Judentum des 19. Jahrhunderts. Eine Studie żur Theorie und geistesgeschichtlichen Entnicklung des national-jiidischen Gedankens in seinem Zusammenhang mit der Haskalah, Frankfurt/M 1986, s. 107. "^ L. Zunz, Nachman Krochmal, [w:] Kolender und Jahrbuch jiir Israeliten aufdas Jahr 5605, Wien 1844, s. 112. Początki akulturacji wschodniogalicyjskich Żydów: na rozstajach kultur Współczesna badaczka przypisuje Krochmalowi połączenie ortodoksji (czy też, jak pisze w innym miejscu, tradycji) z haskalą, przy wykorzystaniu języka hebrajskiego i wyraźnych akcentach narodowych (czy jak w innym miejscu - tworzeniu podstaw późniejszej teorii narodowo-żydowskiej)22. Nieco dawniejszy badacz uważał Krochmalą nie tylko, jak tego chciał wybitny historyk niemiecko-żydowski Zunz, za „Mendelssohna dla Galicji", lecz za twórcę nowoczesnej historiografii żydowskiej. Nie dodawał jednak, że językiem dzieła Krochmalą, inaczej niż w przypadku wybitnych historyków niemiec-ko-żydowskich, był hebrajski23. Charakterystyczne też, że grono wczesnych galicyjskich zwolenników haskali, które koncentrowało się wokół Krochmalą, niemal bez wyjątku uprawiało pisarstwo w języku hebrajskim. Do grona tego należeli: urodzony w 1790 roku Salomo Jehuda Rapaport ze Lwowa i urodzony w 1791 roku Izaak Erter z Koniuszkowa pod Przemyślem. Pierwszy pochodził z rodziny rabinów i podobnie jak Krochmal otrzymał świetne wykształcenie talmudyczne. Poznał jednak także literaturę niemiecką i francuską. Krochmalą spotkał w 1813 roku. Później przyłączył się do nich Erter, syn biednych rodziców, który utrzymywał się z prywatnych lekcji. Tych trzech promotorów hebrajskiej haskali w Galicji przyciągało uczniów, m.in. Samsona Blocha, Jakóba Samuela Byka i Beniamina Natkesa. Cały ten krąg spotykał się potajemnie we Lwowie. Mimo prześladowań ze strony kręgów ortodoksyjnych i chasydzkich rozpoczął się wkrótce okres rozkwitu galicyjskiej haskali. Choć ze względu na miejsce publikacji Wiedeń wydawać się może centrum publikacji neohebrajskich w pierwszej połowie XIX wieku, to w istocie rzeczy jest to konsekwencją licznej emigracji do stolicy imperium Żydów galicyjskich oraz utrzymujących się intensywnych kontaktów między Wiedniem a Galicją. Perl, Rapaport, Erter i Natkes byli głównymi współpracownikami (obok nich także Abraham Goldberg pochodzący z Rawy Ruskiej i Meir Halewi Letteris pochodzący ze Lwowa) wiedeńskiego czasopisma hebrajskiego „Bikkure ha-Itim" („Pierwsze Owoce Czasu"), które ukazywało się od 1821 do 1832 roku. Ukazał się tam też tekst nestora galicyjskiej haskali Satanowera24. Po upadku tego czasopisma wychodziło do 1857 roku czasopismo „Kerem Chamed" („Miła Winnica"). Na osiemnastu jego współpracowników dwunastu mieszkało lub wywodziło się z Galicji, w tym Krochmal, Rapaport, Perl, Erter, Byk, Bloch. Redaktorem „Kerem Chamed" był Samuel Lejb Goldenberg z Bolechowa25. W samej Galicji czasopisma utrzymywały się tylko przez krótki czas. W Brodach wychodzić miało w 1817 roku rękopiśmienne czasopismo hebrajskie, wyraźnie związane z Krochmalem i bliskimi mu protagonistami galicyjskiej haskali, m.in. Jakóbem Samuelem Bykiem i Rapaportem. Wedle Toury'ego dwudziestoletni wówczas Meir Halewi 22 B. Linner, op.dt., s. 123 i nast........ 23 A. Lewkowitz, Daj Judentum und die geistigen Stromungen des 19