Jest to konieczne dla dziecka stale przebywaj�cego w domu, tak jak i dla innych, ale ustalanie limit�w nie wystarcza, trzeba zapewni� dziecku mo- �liwo�� innych zaj��...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Dobrze jest wyrobi� w dziecku zwyczaj regularnego przegl�- dania programu radiowego w celu rozs�dnego dokonania wy- boru. Opr�cz regularnych program�w dziecko powinno korzy- sta� z innych warto�ciowych audycji, nadawanych sporadycz- nie. Powinno jeszcze mie� du�o czasu na lekcje, aktywny wy- poczynek, hobby, leczenie i �wiczenia. i Aby uchroni� dziecko od biernego ogl�dania program�w telewizyjnych i radiowych, nale�y je zach�ci� do szukania w ksi��kach odpowiedzi na pytania wynikaj�ce z audycji. S�ownik, atlas i by� mo�e encyklopedia powinny by� pod r�k�. Rodzice powinni zabra� dziecko do biblioteki publicznej w celu pokazania ksi��ek tego autora, kt�ry zosta� �odkryty" w tele- wizji lub w radiu, albo pokaza� mu ksi��ki o pewnych proble- mach naukowych, biologicznych, muzycznych, historycznych, czy te� ksi��ki o sztuce, kt�rymi W�a�nie dziecko zainteresowa�o si�. > CAMPING �ycie obozowe stoi otworem dla wzrastaj�cej liczby m�odych inwalid�w. Niekt�re obozy s� organizowane specjalnie dla inwalid�w, a niekt�re z nich tylko dla dzieci z okre�lonym rodzajem upo- �ledzenia. Inne obozy s� specjalnie przystosowane, tak �e dzieci zdrowe mog� przebywa� wsp�lnie z upo�ledzonymi. W do- datku niekt�re zwyk�e obozy mog� przyjmowa� kilkoro dzieci z ma�ym lub �redniego stopnia upo�ledzeniem, dzieci, kt�re mo- g� skorzysta� z normalnego programu. Nawet rodzicom ca�kowicie zdrowych dzieci jest dosy� trud- no zdoby� si� na decyzj�, czy pozwoli� dzieciom wybra� si� na ob�z. Rodzice upo�ledzonego dziecka w jeszcze wi�kszym stopniu chc� wiedzie�, czy dziecko naprawd� mo�e jecha� i czy ob�z jest odpowiedni. Wyjazd na ob�z powinien by� wskazany lub zaaprobowany przez lekarza. Zasi�gnij informacji o obozie. Musisz si� r�wnie� upewni�, �e do obozu, do kt�rego pragniesz wys�a� swoje dziecko, dotr� wszystkie informacje o nim, tak by przyj�to je bez �adnych nieporozumie�. W przypadku upo�ledzenia dziecka kierownictwo obozu b�- dzie chcia�o mie� informacje od lekarza, kt�ry prowadzi twoje dziecko, poza badaniem lekarskim przeprowadzonym przez le- 272 Rado�� ycia Rozrywki dla dzieci starszych 273 karz� obozowego. Dostosuj si� do obozowych instrukcji o przy- gotowaniu dziecka i warunkach przyj�cia i pozw�l mu jecha�. Tysi�ce dzieci upo�ledzonych sp�dza cudownie czas na obo- zach, ka�dego roku. Wracaj� do domu pe�ne wra�e�, na nowo prze�wiadczone, �e mog� wykonywa� same te wszystkie czyn- no�ci, kt�re w domu wykonywali za nie rodzice. Z regu�y, je�eli upo�ledzenie dziecka lub brak przystosowa- nia nie przeszkadza temu, lepiej jest dla niego, je�eli jednie na ob�z z dzie�mi zdrowymi. Program nie jest oczywi�cie spe- cjalnie przystosowany dla inwalid�w. Wszyscy bior� udzia� w tych samych zaj�ciach, ogniskach obozowych, wycieczkach, nocnych w�dr�wkach, gotowaniu, p�ywaniu. Nie ma wyczerpu- j�cych zawod�w czy �wicze� lekkoatletycznych, program k�a- dzie nacisk na sp�dzenie czasu na �wie�ym powietrzu w atmo- sferze odpr�enia i spokoju. Dziecko upo�ledzone nie czuje si� tu wyobcowane. Czasami ob�z specjalny dla dzieci upo�ledzonych jest wska- zany w przypadkach, gdy: l) dziecko nie mo�e samodzielnie je��, ubiera� si� czy korzysta� z toalety; 2) cierpi na brak spraw- no�ci mi�niowej i koordynacji, co nie pozwala mu uczestniczy� w zwyk�ych zaj�ciach obozowych; 3) nosi przyrz�dy lub pro- tezy, kt�rych nie mo�e za�o�y� i zdj�� samodzielnie; 4) nie zdaje sobie praktycznie sprawy ze swego upo�ledzenia i jego skutk�w; 5) za ma�o rozumie spo�eczn� odpowiedzialno�� i przywileje, kt�re niesie z sob� udzia� w �yciu zorganizowanej grupy. Te pytania dotycz� stopnia trudno�ci i chocia� twoje dziecko mo�e by� niezdolne do przystosowania si� w jednym obozie, oka�e si� by� mo�e, �e w obozie o innym programie da sobie dobrze rad�. Warunki terenowe obozu maj� te� du�e znaczenie