Podzieli�y nas j�zyki: Kerala by�a dla ludzi m�wi�cych malajalam, jedynym j�zykiem �wiata o palindromicznej nazwie; w Karnatace trzeba by�o m�wi� po kanaryjsku; amputowany...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Przez przeoczenie wszak nie podj�to �adnych krok�w w sprawie stanu Bombaj; tote� w mie�cie Mumbadewi marsze j�zykowe sta�y si� d�u�sze i ha�a�liwsze, a� wreszcie przekszta�ci�y si� w partie polityczne, Samjukta Maharasztra Samiti (Zjednoczon� Parti� Maharasztry), kt�ra opowiedzia�a si� za j�zykiem marackim i ��da�a stworzenia z p�wyspu Dekan stanu Maharasztra, oraz Maha Gud�arat Pariszad (Wielk� Parti� Gud�aratu), kt�ra maszerowa�a pod sztandarem j�zyka gud�arati i wymarzy�a sobie stan na p�noc od miasta Bombaj po p�wysep Kathijawar i Ran Ka��h... A� mnie rozgrzewa ta zimna historia dawno przebrzmia�ych walk mi�dzy surow� kanciasto�ci� Marath�w, zrodzon� w pal�cym skwarze Dekanu, a b�otnist�, kathijawarsk� rozlaz�o�ci� Gud�aratczyk�w, �eby wyja�ni�, dlaczego pewnego lutowego dnia w roku 1957, tu� po naszym powrocie z Agry, Posiad�o�� Methwolda zosta�a odci�ta od miasta potokiem skanduj�cej ludno�ci, kt�ry zala� Warden Road, nawet bardziej ni� monsunowe deszcze, procesj� tak d�ug�, �e przechodzi�a tamt�dy dwa dni, a potem powiadano, i� pomnik �iwad�iego o�y� i ruszy� z kamienn� twarz� na jej czele. Demonstranci nie�li czarne flagi; wielu z nich to sklepikarze, kt�rzy zamkn�li swe sklepy na czas hartalu; wielu to strajkuj�cy w��kniarze z Mazagaon i Matungi; ale my, na naszym pag�rze, nie mieli�my poj�cia o ich protestach; nas, dzieci, ten tasiemcowy poch�d mr�wek, defiluj�cy Warden Road, przyci�ga� r�wnie magnetycznie, jak �ar�wka przyci�ga �m�. By�a to manifestacja tak pot�na, tak przejmuj�ca w swojej �arliwo�ci, �e wszystkie poprzednie marsze ulecia�y nam z g��w, jak gdyby nigdy si� nie zdarzy�y - no i wszyscy dostali�my absolutny zakaz schodzenia z pag�ra, �eby bodaj rzuci� okiem. Kto wi�c okaza� si� najodwa�niejszy? Kto nas nam�wi�, �eby si� zakra�� przynajmniej w p� drogi do miejsca, w kt�rym ze stromego zakola drogi na pag�rze wida� by�o agrafkowy zakr�t Warden Road? Kto powiedzia�: - Czego tu si� ba�? Przecie� zejdziemy tylko w p� drogi, �eby zerkn��? - ... Niepos�uszni Indianie z rozwartymi szeroko oczyma pod��yli w �lad za swoim piegowatym ameryka�skim wodzem. (- Tacy manifestanci zabili doktora Narlikara - przestrzeg� nas dr��cym g�osem Pomada. Evie splun�a mu na buty.) Ale ja, Salim Sinai, chcia�em przy tej okazji upiec inn� piecze�. - Evie - spyta�em niby to mimochodem - chcesz zobaczy�, jak je�d�� na rowerze? Brak odpowiedzi. Evie by�a poch�oni�ta widowiskiem... i czy to jej odcisk palca widnia� w lewym wkl�ni�ciu pokleszczowym Sonny Ibrahima, dostrzegalny w wazelinie przez ca�y �wiat? Ponowi�em pro�b� nieco dobitniej. - Ju� umiem, Evie. Poka�� ci na rowerze Ma�pki. Chcesz popatrze�? Na co Evie z ca�ym okrucie�stwem: - Przecie� patrz� na co innego. Kapitalne widowisko. Po co bym mia�a patrze� na ciebie? Wtedy ja, ju� nieco p�aczliwie: - Bo si� nauczy�em je�dzi�. Musisz zobaczy�, Evie... Moje s�owa ton� w jazgocie dobiegaj�cym z Warden Road. Evie stoi odwr�cona do mnie plecami; podobnie jak Sonny, Okruchoka i Pomada; Cyrus Wielki te� mi pokazuje intelektualne ty�y... moja siostra, kt�ra tak samo dostrzeg�a odcisk palca i ma kwa�n� min�, podbechtuje mnie: - No, dalej. Dalej, poka� jej. Za kogo ona si� uwa�a?- Wi�c ju� z jej roweru... - Evie, patrz, jad�! - Zataczam kr�gi wok� gromadki dzieci: - Widzisz? No, widzisz? - Chwila tryumfu; i wtedy Evie, prychaj�c tonem zniecierpliwionego lekcewa�enia: - A zejd� ty mi, do jasnej Anielki, z drogi! Chc� patrze� na tamto! - Palec, obgryziony paznokie� i reszta, d�ga w kierunku marszu j�zykowego; dostaj� kosza na rzecz pochodu Samjukta Maharasztra Samiti! I to mimo Ma�pki, kt�ra lojalnie wo�a: - To nie fair! On sobie nie�le radzi! - pomimo uniesienia rado�ci�-sam�-w-sobie co� we mnie wst�puje; je�d�� wok� Evie, szybciej szybciej szybciej, p�acz�c smarkaj�c bez umiaru: - Wi�c jak to z tob� w ko�cu jest? Co musz� zrobi�, �eby... - I wtedy co� bierze nade mn� g�r�, bo u�wiadamiam sobie, �e nie musz� jej pyta�, do�� mi po prostu wskoczy� do tej piegowatej pe�nej-metalu-w-buzi g�owy, �eby si� dowiedzie�, wreszcie naprawd� mog� si� dowiedzie�, o co tu chodzi... tote� wskakuj�, nie przestaj�c je�dzi� na rowerze, ale na powierzchni my�li k��bi� si� tylko demonstranci opowiadaj�cy si� za j�zykiem Marathi, w k�cikach g�owy ko�acz� si� ameryka�skie piosenki pop, nic tu po mnie; i teraz, dopiero teraz, po raz pierwszy, wiedziony �zami nie odwzajemnionej mi�o�ci, zaczynam dr��y�... nacieram, nurkuj�, napieram na jej linie obrony..